Maddi vergi hukuku, şekli vergi hukuku ile birlikte vergi hukukunun altında yer alır. İlk üç numarada yer alanlar ise şekli vergi hukukunun alt dallarıdır.

Vergi usul hukuku bir başka sekli vergi hukuku dalı olan vergi yargılama hukuku ile çoğu kez karıştırılır. Oysa bu iki vergi hukuku alt dalı düzenleme konusu ve muhatapları açısından birbirlerinden oldukça farklıdır. Vergi yargılama hukuku vergi uyuşmazlıklarının vergi yargısı organları tarafından çözüme bağlanmasına ilişkin kurallardan oluşur. Bu farklılığa rağmen söz konusu olabilen bu karışıklığın nedenlerinden biri de 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’ndaki düzenlemelerdir. Zira Vergi Usul Kanunu bünyesinde hem vergi usul hukukuna hem de vergi yargılama hukukuna ilişkin hükümler barındırmaktadır.

Vergi Usul Kanunu 13. maddeye göre “Mücbir sebepler:
1. Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır hastalık ve tutukluluk;

2. Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler;

3. Kişinin iradesi dışında vukua gelen mecburi gaybubetler;

4. Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısiyle defter ve vesikalarının elinden çıkmış bulunması; gibi hallerdir”.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar. 2017 yılında vergi alacağı doğmuş, zamanaşımı ise 2018 yılının başından itibaren başlamıştır. 31.12.2022 tarihinde zamanaşımına uğrar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Usulsüzlüğün yapıldığı yılı izleyen yılın birinci yılından başlamak üzere 2 yıldır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kanun koyucu, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitinin mümkün olmadığı halleri ayrıca düzenlemektedir. Re’sen vergi tarh edilebilmesi için bu hallerden birinin varlığı gerekir. Söz konusu haller 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30. maddesinde şu şekilde ifade edilmiştir.
1. Süresi geçtiği halde vergi beyannamesinin verilmemiş olması;
2. Vergi beyannamesi kanuni veya ek süreler içinde verilmekle beraber, beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgilerin gösterilmemiş olması;
3. Vergi Usul Kanunu’na göre tutulması zorunlu olan defterlerin hepsi veya bir kısmının tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş olması ya da vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir nedenle ibraz edilmemesi;
4. Defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermeyecek derecede eksik, usulsüz ve karışık olması sebebiyle ihticaca salih bulunmaması;

5. Tutulması zorunlu olan defterlerin veya verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunması;
6. Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 227’nci maddesi uyarınca 3568 sayılı Kanun’a göre yetki almış meslek mensuplarına imzalattırma mecburiyeti getirilen beyanname ve eklerinin imzalattırılmaması veya tasdik kapsamına alınan konularda yeminli mali müşavir tasdik raporunun zamanında ibraz edilmemesidir.

Kendisine ödeme emri tebliğ olunan şahıs, böyle bir borcu olmadığı veya kısmen ödediğiveya bu borcun zamanaşımına uğradığı hakkında tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde alacaklı tahsil dairesine ait itiraz işlerine bakan vergi itiraz komisyonu nezdinde itirazda bulunabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Vergi alacağının cebren takip ve tahsili usulleri ile bu tür kamu alacaklarının güvence altına alınmasını sağlayan tedbirleri düzenleyen kurallardan oluşan vergi icra hukuku şekli vergi hukukunun bir alt dalı niteliğindedir. Vergi yasalarının uygulanması amacıyla tarhtan tahsile kadar olan vergilendirme süreci içerisinde vergi idaresi tarafından yükümlü, sorumlu ve ödevliler hakkında çeşitli idari işlemler yapılması bazen de eylemler de bulunulması suretiyle vergilendirme yetkisinin yönetsel boyutta kullanılmasına dair şekli ve usuli kuralları inceleyen vergi usul hukuku, bu niteliği itibarı ile şekli bir vergi hukuku dalıdır. Vergilendirme ilişkisi tarafları arasında niza konusu olup vergi davası açılmak suretiyle vergi yargı organlarının hukukilik denetimine tabi tutulan vergilendirme işlemlerindeki vergi uyuşmazlıklarının yargı organları tarafından görülüp çözüme kavuşturulması usullerine dair kurallar vergi yargılama hukuku olarak adlandırılır. Vergi yargılama hukuku şekli vergi hukukunun alt dallarından biri olarak nitelenir. Vergi hukuku terimi; maddi ve şekli vergi hukukunu kapsayan en genel terimdir. Maddi vergi hukuku, hukuki ilişkilere dair hak ve yetkiler ile ödev ve yükümlülükleri vaz eden, tanımlayan ve düzenleyen, ilişkinin taraflarının hukuki durumunu belirleyen hukuk kurallarından oluşan hukuk dalıdır.

Süresi geçtiği halde vergi beyannamesi verilmemesi durumunda yapılan tarh re'sen vergi tarhıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

• Tebliğ tarh işlemi ile sınırlıdır. - Yanlış: Tebliğ, tarh işleminden sonra gelen, mükellefe ödemekle yükümlü olduğu vergi borcunun bildirilmesini ifade eden bir işlem olmakla birlikte, vergilendirme sürecindeki tebliğ işlemleri bu hususla sınırlı değildir. Verginin tarhından vergi borcunun sona erdiği aşamaya kadar olan süreçte vergilendirmeyi ilgilendiren çeşitli belgelerin, yazıların, belli ödevlerin ifası için vergi dairesince yapılan bildirimlerin tebliğ edilmesi gerekebilir. Aynı şekilde yargılama aşamasında çeşitli işlemler ve kararlar da ilgililerine tebliğ ile bildirilir
• Vergi ödevine ilişkin süreler tebliğ işlemi ile başlar. - Doğru
• Tebliğ işleminde yazılı şekil esastır. - Doğru
• Yargılama aşamasına tebliğ işlemine Vergi Usul Kanunu hükümleri uygulanır. - Yanlış: Tebliğ işlemi bakımından uygulanan genel kanun 7201 sayılı Tebligat Kanunu’dur. Bununla birlikte, Vergi Usul Kanunu’nda vergilendirme sürecine ilişkin tebligat işlemleri özel hükümlere bağlanmıştır (VUK m. 21, 93-109). Bu bakımdan, vergilendirme sürecinin tarh ve tahakkuk aşamalarında tebliğ işlemi Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre yapılır. Tahsil aşamasında da, bu aşamayı düzenleyen 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Vergi Usul Kanunu’na atıfta bulunduğu için (AATUHK m. 8), tebliğ işlemi yine bu kanun hükümleri uyarınca gerçekleştirilir. Buna karşılık, vergilendirme işlemlerine ilişkin olarak yargısal süreç başlar ise yapılacak tebligatlar bakımından Vergi Usul Kanunu’nun tebliğ ile ilgili hükümleri değil; İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda yapılan atıf uyarınca (İYUK m. 60), Tebligat Kanunu hükümleri uygulanır.
• Tebliğ yalnızca yükümlülere yapılabilir. - Yanlış: Tebliğ yükümlülere, bunların kanuni temsilcilerine, genel vekillerine veya vergi cezası kesilenlere yapılır

Vergilendirme süreci vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi ile başlar. Bu süreç verginin tarhı, tebliği ve tahakkuku aşamaları ile devam eder ve vergi borcunun ödenmesiyle süreç tamamlanır.