Türkiye’de mevcut vergi yargısı 6.1.1982 tarihinde kabul edilmiş bulunan üç kanunla düzenlenmektedir. Bunlar, 2575 sayılı Danıştay Kanunu (DşK.); 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun (BİMK) ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usûlü Kanunu (İYUK)’dur.

İptal davası: İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptalleri için menfaatleri ihlâl
edilenler tarafından açılan davadır.

Vergi yargısı içtihat ve yorum yoluyla vergi hukukunun gelişmesini sağlamaktadır. Özellikle yetersiz vergi kanunlarının sürekli değişen ve gelişen iktisadî olaylara uyumsuzluğunu gidermede içtihatların yadsınamaz bir yeri ve önemi vardır. Vergi yargılaması hukukunun içtihat yaratma işlevi, vergi kanunlarını doğru ve tutarlı yorumlamak ve böylece vergi uygulamasına yön vermek suretiyle gerçekleşmektedir.

A şıkkı yanlıştır. Matrah hataları, vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekâlif cetveli ve kararlarda matraha ilişkin rakamların, indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır. B şıkkı doğrudur. Verginin mükerrer olması, aynı vergi kanununun uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya alınmasıdır. D şıkkı yanlıştır. Mükellefiyette hata, açık olarak vergiye tâbi olmayan veya vergiden muaf bulunan kimselerden vergi istenmesi veya alınmasıdır. E şıkkı yanlıştır. Verginin mevzuunda hata, açık olarak vergi konusuna girmeyen veya vergiden istisna edilmiş olan gelir, servet, madde, kıymet, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınmasıdır. 

Vergi Usul Kanunu’nun 118’inci maddesinde vergilendirme hataları, mükellefin şahsında,
mükellefiyette, verginin mevzuunda, vergilendirme veya muafiyet döneminde hata şeklinde sayılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sübjektif hakkı ihlâl edildiği veya tehlikeye sokulduğu ya da kendisinden haksız bir talepte bulunulduğu iddiasıyla dava açarak mahkemeden hukukî korunma talep eden kişiye davacı denir.

Vergi yargılaması hukukunun düzenleyici işlevi olarak da bilinen bir diğer işlevi, içtihat yaratmaktır. Vergi yargısı organları, önlerine gelen uyuşmazlıklar hakkında verdikleri kararlar yoluyla esasen karmaşık ve ayrıntılı bir nitelik taşıyan mali mevzuatın boşluklarını doldurmakta; hükümleri açıklığa kavuşturmakta; kanunların hukukî ve bilimsel bir anlayışa göre uygulanmalarına ışık tutmakta ve vergi hukuku uygulamalarına yön vermektedir. Başka bir deyişle, vergi yargısı içtihat ve yorum yoluyla vergi hukukunun gelişmesini sağlamaktadır. Özellikle yetersiz vergi kanunlarının sürekli değişen ve gelişen iktisadî olaylara uyumsuzluğunu gidermede içtihatların yadsınamaz bir yeri ve önemi vardır.

Dava açmanın hukukî sonuçları; yürütmenin dur(durul)ması, zamanaşımının kesilmesi, iddia ve savunmanın sınırlandırılması, derdestlik ve hüküm verme şeklindedir.

Vergi uyuşmazlıklarında ilk derece mahkemesi olan vergi mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak, Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tesbit olunur. Vergi mahkemelerinin kaldırılmasına ve yargı çevrelerinin değiştirilmesine, Hakimler ve Savcılar Kurulu yetkilidir. Bu kurul, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye ile Ticaret Bakanlığının görüşleri alınarak, Adalet Bakanlığınca yapılacak öneri üzerine, bu konuda karar verir. Vergi mahkemelerinde birer başkan ile yeteri kadar üye bulunmaktadır. Mahkeme kurulları, başkan ile iki üyeden oluşmaktadır. Başkanın yokluğunda, kıdemli üye başkana vekalet etmektedir. Cevabımız E seçeneğidir.

Başkası tarafından açılmış bir davanın sonucunda bir hakkı ya da borcu etkilenecek olan kimse, davacı ya da davalının yanında yer alma hakkına sahiptir. Başkası tarafından açılmış bir davanın sonucundan etkilenecek olan bir kimsenin, davacı veya davalının yanında yer almasına davaya katılma ya da kısaca müdahale denilmektedir. Vergi yargılaması hukukunda davaya katılma daha çok, genel düzenleyici işlemlere karşı açılan davalarda görülmektedir.

Pişmanlık ve Islah Kurumundan Yararlanabilmenin Şartları
İşlemiş olduğu kabahat ve/ya da suçlar nedeniyle cezalandırılmamak isteyen kimsenin, Vergi Usul Kanunu’nun 371’inci maddesinde belirtilen şartları yerine getirmesi gerekir. Pişmanlık ve ıslah kurumundan yararlanabilme şartlarını, kendiliğinden haber verme, beyanda bulunma ve verginin pişmanlık zammı ile birlikte ödenmesi olmak üzere üç ana başlık altında incelemek mümkündür.

Türkiye’de mevcut vergi yargısı 6.1.1982 tarihinde kabul edilmiş bulunan üç kanunla düzenlenmektedir.

Vergi uyuşmazlıklarının idari yargıda çözümlenmesi gerektiği görüşü kısaca şu gerekçelere dayanmaktadır:

• Adli yargının dışında ve bağımsız nitelikte bir idari yargının varlığı, bu iki yargı kolu arasındaki ilke ve yapı farkına dayanmaktadır.
• Vergi uyuşmazlıkları da idari uyuşmazlık niteliğindedir.
• İdare hukuku alanı içinde yer alan vergi hukukunun ve vergi yargısının, vergi uyuşmazlıklarının çözümü teknik bilgiler gerektirir düşüncesiyle idare hukukundan ayrılması halinde, aynı şekilde idare hukuku içinde bulunan ihale hukuku, imar hukuku gibi daha birçok hukuk dalına ilişkin uyuşmazlıkları da idari yargıdan ayırmak gerekir.
• Vergi kanunlarının uygulanmasının bazı teknik bilgileri gerektirmesi de vergi hukukunun bağımsız bir hukuk dalı olmasını ve aynı şekilde vergi uyuşmazlıklarının idari yargı dışında bağımsız bir yargı kolu içinde çözümlenmesini gerekli kılmaz.
• İdari yargının yanında ayrıca vergi yargısının kurulması, idari yargı ve vergi yargısı arasında pek çok görev ve hüküm uyuşmazlığının ortaya çıkmasına yol açacaktır.
• Adli ve idari yargının yanında ayrıca bir de bağımsız bir yargı kolu oluşturacak şekilde vergi yargısının kurulması, gereksiz yere devlete büyük bir mali yük getirecektir.

Cevabımız C seçeneğidir.

Anayasa’nın Başlangıç kısmında ve 2’nci maddesinde hukuk devleti ilkesini açıkça benimseyen 1982 Anayasası 8’inci ve 123’üncü maddelerinde kanunî idare ilkesini de hükme bağladıktan sonra, bunları tamamlayıcı nitelikte olmak üzere, 125’inci maddesinde idarenin yargı yoluyla denetimini anayasal temellere oturtmaktadır. Sözü edilen maddeye göre, “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.”

Türk hukuk sistemi içinde vergi uyuşmazlıklarına idarî yargıda bakılmakta ve idarî dava türleri içinde sonuca ulaşılması kabul edilmektedir. İdari Yargılama Usûlü Kanunu’nda idarî dava türleri;

• idarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan iptal davaları ile
• idarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları
olarak belirtilmektedir (İYUK.m.2/1,a,b).

İptal davalarında, yargısal denetimin konusunu idarî işlem oluşturmaktadır. Bu nedenle yargılama sonunda bir hakkın yerine getirilmesi ya da yükümlülüğün ifasının sağlanması değil, idarî işlemin hukuka uygun olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Nitekim, iptal davalarında, şahsa özgü (kişisel) menfaatleri ihlâl edilenlerce, idarenin bir işleminin iptali talebi söz konusu iken tam yargı davalarında idarî bir işlemin veya eylemin ya da idarî sözleşmenin yerine getirilmesi ya da getirilmemesi nedeniyle zarara uğrayanların bu zararlarının tazmini talep edilmektedir. İptal davalarında, idarenin kusurunun olup olmadığı değil, işlemin hukuka uygun olup olmadığı araştırılmaktadır. Tam yargı davalarında ise, hukuka aykırı eylem ve/ya da işlem yaptığı ileriye sürülen idarî makam yargılanmaktadır.

20 Temmuz 2016 tarihi itibariyle vergi yargısı üç mercili ve iki dereceli olmaktan çıkarılarak üç mercili üç dereceli hale getirildi.

Cezalarda indirimden yararlanabilmek, dava açmama şartına bağlıdır.