VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Ayasofya Nüshası, Topkapı Müzesi Nüshası, Seyit Ali Nüshası ve Ayasofya Nüshası hangi eserin nüshalarıdır?
Kur’an Tercümeleri |
Kutadgu Bilig |
Atabetü’l-hakayık |
Divanü Lügati’t-türk |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Ayasofya Nüshası, Topkapı Müzesi Nüshası, Seyit Ali Nüshası ve Ayasofya Nüshası Atabetü’l-hakayık'ın bulunan dört nüshasıdır.
2.Soru
Uygur edebiyatı ait olunan dinî çevre ve içeriklerine göre dört grupta ele alınabilir. Aşağıdakilerin hangisi bu gruplardan biri değildir?
Maniheist Uygur edebiyatı |
Taoist Uygur Edebiyatı |
Budist Uygur Edebiyatı |
Hıristiyanlığın Nesturî Koluna Ait Uygur edebiyatı |
Din Dışı Uygur Edebiyatı |
Uygur edebiyatı ait olunan dinî çevre ve içeriklerine göre dört grupta ele alınabilir. Bunlar: Maniheist Uygur edebiyatı, Budist Uygur edebiyatı, Hıristiyanlığın Nesturî Koluna Ait Uygur edebiyatı ve Din Dışı Uygur Edebiyatıdır. Uygur edebiyatında Taoist etkisi yoktur. Doğru cevap B’dir.
3.Soru
Aynı vezin ile yazılan, Kutadgu Bilig ve Atebetü’l-Hakâyık’ın vezni aşağıdakilerden hangisidir?
mütefâ،ilün mütefâ،ilün
|
fe،ilâtün mefâ،ilün fe،ilün
|
fe‘ûlün fe‘ûlün fe‘ûlün fe‘ûl
|
fe،ilâtün fe،ilâtün fe،ilün
|
müfte،ilün müfte،ilün fâ،ilün
|
4.Soru
Şiirde ayet veya hadislerin lafız olarak kullanılmasına ne ad verilir?
Mu’allakat |
Bedi’iyyat |
İktibas |
Beyit |
Recez |
Şiirde ayet veya hadislerin lafız olarak kullanılmasına “iktibas” denir. Doğru cevap C’dir.
5.Soru
Hangi dilden çevrilen eserlerin en erken tarihli Uygur metinlerinden olduğu düşünülmektedir?
Çinceden |
Tibetçeden |
Sanskritçeden |
Toharcadan |
Tespit edilemeyen dillerden |
Şu ana kadar tespit edilen Budist Uygur edebiyatındaki 81 eserin 41’i Çinceden, 16’sı Tibetçeden, 9’u Sanskritçeden, 3’ü ise Toharcadan tercüme edilmiştir. Bunlar arasında Toharca’dan çevrilen eserlerin en erken tarihli Uygur metinleri olduğu düşünülmektedir. Mesela Toharcadan tercüme edilen Maitrisimit, genellikle klasik öncesi Uygur metinleri arasında değerlendirilmektedir. Çinceden çevrilen eserler, genellikle X. yüzyıla tarihlendirilmektedir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, runik harfli eski Türk yazısıyla yazılmıştır?
Ongi Yazıtı
|
Irk Bitig
|
İhe-Hüşötü Yazıtı
|
Terhin Yazıtı
|
Şine Us Yazıtı
|
7.Soru
"Kutadgu Bilig'in mukaddimesinden anlaşıldığına göre, bu eser diğer milletler arasında farklı isimlerle anılmaktadır."
Buna göre aşağıdaki millet - eser ismi eşleşmelerinden hangisi yanlıştır?
Çin - Edebü’l-Mülûk |
Maçin - Âyinü’l-Memleke |
Turan - Pend-nâme-i Mülûk |
Maşrık - Zînetü’l-Ümerâ |
İran - Şâh-nâme-i Türkî |
KB’in mukaddimesinden, eserin diğer milletler arasında da çeşitli isimlerle bilindiği anlaşılmaktadır. Nitekim Çinliler Edebü’l-mülûk, Maçinliler âyinü’l-memleke, Maşrıklılar Zînetü’l-ümerâ, İranlılar Şâh-nâme-i Türkî, bazıları Pend-nâme-i mülûk, Turanlılar ise Kutadgu Bilig şeklinde adlandırmışlardır. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.
8.Soru
İlk Türk-İslam devleti hangisidir?
Samaniler |
Karahanlılar |
Selçuklular |
Osmanlılar |
Uygurlar |
Doğu ve Batı Türkistan’da hüküm süren Karahanlılar, Samanilerden sonra ikinci Türk-İslam devletidir. Dolayısı ile ilk Türk İslam devleti Samaniler olduğundan, sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Atebetü’l-Hakayık için söylenemez?
Agop Dilaçar tarafından yayımlanmıştır. |
Bugüne kadar dört nüshası bulunmuştur. |
Didaktik ve ahlâkî bir eserdir. |
“feûlün/feûlün/feûlün/feûl” vezniyle yazılmıştır. |
Hakikatlerin Eşiği anlamına gelir. |
AH, R. R. Arat tarafından nüshalar karşılaştırılarak, transkripsiyon, çeviri, açıklamalar, dizin ve tıpkıbasımıyla birlikte 1951 yılında yayımlanmıştır.
10.Soru
Kadimler , eskiler olarak isimlendirilen şairler aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?
İslamiyyun. |
Muhadramun. |
Müvelledun. |
Asriyyun. |
Cahilliyun |
Asriyyun. Cevap D'dir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlıların ortaya çıkışı ilgili ileri sürülen teorilerden biri değildir?
Uygur teorisi
|
Yağma teorisi
|
Karluk-Yağma teorisi
|
Çigil teorisi
|
Kırgız teorisi
|
12.Soru
"Öngi öngi kazganç kılmak ayu birdiler biri ayur kazganç neng tarıg tarımakda edgü yok kergek bir tarısar ming tümen bulur biri ayur koy yılkı egitser yılınga aşsılur bay bolur" Budist Uygur metni örneklerinden olan İyi ve Kötü Prens Öyküsü'nden alınan bu metin parçasının günümüz Türkçesine en doğru çevirisi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Ve para elde etmek için ayrı ayrı yol gösterdiler. Biri şöyle açıkladı: “Kazanmak için, toprağı işlemekten daha iyisi yok olsa gerek. İnsan bir (tohum) ekerse, binini, on binini elde eder. |
Ve kazanç sağlamak için birçok yol gösterdiler. Biri şöyle sordu: “Kazanmak için, toprağı işlemekten daha iyisi yok olsa gerek. İnsan bir (tohum) ekerse, binini, on binini elde eder. |
Ve kazanç sağlamak için ayrı ayrı yol gösterdiler. Biri şöyle açıkladı: “Kazanmak için, toprağı işlemekten daha iyisi yok olsa gerek. İnsan bir (tohum) ekerse, binini, on binini elde eder. |
Ve kazanç sağlamak için ayrı ayrı yol gösterdiler. Biri şöyle açıkladı: “Kazanmak için, toprağı ekip biçmekten daha iyisi yok olsa gerek. İnsan bir (ağaç) ekerse, binini, on binini elde eder. |
Ve kazanç sağlamak için ayrı ayrı yol gösterdiler. Biri şöyle açıkladı: “Kazanmak için, toprağı işlemekten daha iyisi yok olsa gerek. İnsan bir (fidan) ekerse, birini, binini elde eder. |
metin parçasının tam ve doğru çevirisi "Ve kazanç sağlamak için ayrı ayrı yol gösterdiler. Biri şöyle açıkladı: “Kazanmak için, toprağı işlemekten daha iyisi yok olsa gerek. İnsan bir (tohum) ekerse, binini, on binini elde eder"dir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.
13.Soru
Türkler, 7. yüzyıldan 12/13. yüzyıllara kadar tarihsel Türklük coğrafyasının değişik yerlerinde hangi alfabeyi kullanarak yazıtlar diktirmiştir?
Runik |
Arap |
Fars |
Latin |
Kiril |
Türkler, 7. yüzyıldan 12/13. yüzyıllara kadar tarihsel Türklük coğrafyasının değişik yerlerinde, literatürde “runik” olarak adlandırılan alfabe ile çok sayıda yazıt dikmiştir.
14.Soru
biti-, ur- ve tokı- sözcükleri aşağıdaki eylemlerden hangisi ile ilgildir?
yazmak |
ölmek |
doymak |
konuşmak |
öğrenmek |
Yazıtlarda yazı yazma eylemini ifade etmek üzere biti-, ur- ve tokı- eylemleri kullanılmıştır.
15.Soru
Budist Uygur edebiyatında başka dillerden çevrilen 81 eser vardır. En fazla eser hangi dilden çevrilmiştir?
Tibetçeden |
Çinceden |
Sanskritçeden |
Arapçadan |
Toharcadan |
Şu ana kadar tespit edilen Budist Uygur edebiyatındaki 81 eserin 41’i Çinceden, 16’sı Tibetçeden, 9’u Sanskritçeden, 3’ü ise Toharcadan tercüme edilmiştir. Arapçadan çevrilen herhangi bir metin ise yoktur. En fazla eser Çinceden çevrilmiştir. Doğru cevap B'dir.
16.Soru
Uygurların daha itinayla yazılan ve minyatürlerle süslenen metinleri hangisidir?
Hukuk vesikaları |
Hristiyan Nesturi kolu metinleri |
Budist metinler |
Din dışı eserler |
Maniheist metinler |
Maniheist metinler Budist metinlere göre daha güzel ve itinalı yazılıp minyatürlerle süslenmiştir. Doğru yanıt E’dir.
17.Soru
Türkistan coğrafyasında Türkçe ve manzum yazılan ilk eser aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Divan-ı Hikmet |
Atebetü’l-Hakayık |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Kutadgu Bilig |
Türkistan coğrafyasında Türkçe ve manzum yazılan ilk eser Kutadgu Bilig'tir.
18.Soru
Atebetü’l-Hakâyık’ın kaside tarzındaki asıl eser kısmının dörlüklerden oluşan uyak düzeni aşağıdakilerden hangisidir?
aabb/ccbb/eeff
|
aaxa/ccxa/ddxa
|
abab/abab/abab
|
aacb/aacb/aacb
|
aaba/ccdc/eefe
|
19.Soru
Araplar hangi dil ailesindendir?
Sami dilleri |
Avesta dili |
Sanskritçe |
Eski Farsça |
Soğdca |
Araplar, Sami dilleri ailesindendir. Sami dilleri: I. Doğu Diller: Temelini Akkadcanın oluşturduğu bu dile ait belgeler, M.Ö. 3000 yılına aittir. Babil ve Asur dilleri, Akkadcanın iki koludur. II. Batı Sami Diller: a. Kuzeybatı Sami Diller: Bu dil, Kenan ve Aram dilleri olarak iki ana kola ayrılır. b. Güneybatı Sami Diller: İki ana kolu vardır. 1. Habeşçe: Sebe yazısıyla yazılmış Habeşçenin en eski kitabesi, M.Ö. IV. yüzyıla aittir. 2. Arapça: Bu dil, Güney ve Kuzey Arapçası olarak ikiye ayrılır. Bugünkü Arapçanın temelini Kuzey Arapça- sı oluşturmaktadır. Bugün bir milyona yakın insan tarafından kullanılan Arapçanın tarihi, gelişme ve yayılma safhaları şu şekildedir: 1. Eski Arapça, 2. Klasik Arapça, 3. Orta Arap- ça, 4. Modern Arapça, 5. Mahalli Lehçeler.
Doğru cevap A’dır.
20.Soru
Yusuf Has Hacib Kutadgu Bilig'i kime ithaf etmiştir?
Bilge Kül Kadır Han |
Bazır Arslan Han |
Buğra Kara Han |
Satuk Buğra Han |
Tavgaç Buğra Han |
Yusuf Has Hacip’in mesnevi içerisinde Fars edebiyatında şekillenen gazele değil de, Arap edebiyatının önemli nazım şekli olan kasideye yer vermesi, onun bu edebiyatın geleneğine daha yakın olduğunu göstermektedir. Nitekim Kutadgu Bilig’de, eserin kendisine ithaf edildiği Kâşgar Hükümdarı Tavgaç Buğra Han için Arap edebiyatından Fars şiirine adapte edilmiş kaside geleneğine uygun şekilde ve eserin esas nazım şekli olan mesnevi tarzında yazılmış methiyenin teşbib/nesib parçasındaki tabiat tasvirinde, methiyede teşbibe yer verilmesi dışında asıl İran kasideleriyle herhangi bir benzerlik bulunmadığı, klasik Fars şiirindeki unsur ve motiflerin kullanıldığını gösteren bir emarenin yer almadığı, hatta nazım şekli bakımından bile tam bir benzerlik olmadığı hususu hem bu durumu teyit etmekte hem de dikkat çekmektedir. Bu bilgiler ışığında doğru cevabın E şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ