VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
İlk ilk Türk devleti olarak bilinen Köktürkler bağımsızlıklarını kaç yılında ilan etmiştir?
545 |
552 |
543 |
557 |
553 |
İlk ilk Türk devleti olarak bilinen Köktürkler bağımsızlıklarını 552 yılında ilan etmiştir.
2.Soru
Kutadgu Bilig yazarı Yusuf Has Hacib'le ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
Eserde sıkça Kaşgarlı Mahmud'dan bahsetmiştir. |
Eseri Balasagun'da yazmaya başlamıştır. |
Eseri 1069 yılında Kaşgar'da tamamlamıştır. |
Eseri Tavgaç Buğra Han'a sunmuştur. |
Has Hacib unvanı hükümdar tarafından verilmiştir. |
Yusuf Has Hacip ile Kâşgarlı Mahmut aynı coğrafyada ve zamanda yaşamış olmalarına rağmen birbirlerinden söz etmemeleri, Kâşgar’da karşılaşmadıklarını göstermektedir. Bu nedenle A şıkkındaki bilgi yanlış bir bilgidir ve doğru cevap A şıkkıdır.
3.Soru
Fars şiirinin kurucusu aşağıdakilerden hangisidir?
Ebu Şekur-i Belhi |
Dakiki-i Tusî |
Rudeki-yi Semerkandî |
Kisayi Mervezî |
Firdevsi |
Muhtemelen Semerkant Türklerinden olan Rudeki-yi Semerkandî Fars şiirinin kurucusu kabul edilmektedir.
Bu nedenle doğru yanıt C'dir.
4.Soru
Putperest kahinin sözleri aşağıdakilerden hangisidir?
Beddiyat. |
Tevki'at. |
Beyit. |
Recez. |
Seci. |
Seci. Cevap E'dir.
5.Soru
Halife, Sultan, Emirlere gönderilen metinlerin alt kısmına düşülen kısa ve özlü söz anlamına aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
Beddiyat. |
Tevki'at. |
Recez. |
Seci. |
Beyit. |
Tevki'at.Cevap B'dir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Emeviler döneminde gelişmiş, kısmen siyasi^ özellik taşıyan bir şiir türü olan “nakaiz”in öncülüğünü yapan şairlerden birisidir?
Cerir |
Ka’b b. Zuheyr |
Asım b. Zeyd |
Abbas b. Nasih |
Abdullah b. S¸emr |
Bu dönemde gelişip kısmen siyasi^ özellik taşıyan bir şiir türü olan “nakaiz”de, genellikle şahsi ve kabile anlaşmazlıkları dile getirilmiştir. Cerir (öl. 728), Ferezdak (öl. 732) ve Ahtal (öl. 710) bu tarz şiirin öncülüğünü yapmışlardır. Doğru cevap A’dır.
7.Soru
Aşağıdaki yazıtlardan hangisi Köktürk Kağanlığı II. dönemine ait değildir?
Hoytu Tamir Yazıtları |
Tonyukuk Yazıtı |
Ongin Yazıtı |
Tes Yazıtı |
Köl Tigin Yazıtı |
Tes Yazıtı Uygur Dönemine aittir.
8.Soru
Bir mısradan oluşan beyitlerden meydana gelen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
Beyit. |
Seci. |
Recez. |
Beddiyat. |
Tevki'at |
Recez. Cevap C'dir.
9.Soru
Kutadgu Bilig ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz?
Mesnevi nazım şekliyle yazılan eser 6645 beyittir. |
Feûlün / Feûlün / Feûlün / Feûl kalıbıyla yazılmıştır. |
İranlılar esere Şeh-nâme-i Türkî demişlerdir. |
Eserde Şeh-nâme'den etkilendiği dile getirilmiştir. |
Hükümdarın el kitabı denilecek bir özelliktedir. |
Mesnevi nazım şekliyle yazılan KB, 6645 beyitten oluşmaktadır. Eser, Firdevsî’nin 1010 yılında tamamladığı Şeh-nâme adlı eserle aynı vezne (feûlün feûlün feûlün feûl) ve nazım şekline sahip olmasından ve içerisinde yer yer Farsça ve Arapça kelimelerin bulunmasından dolayı, bazı araştırmacılar tarafından Şeh-nâme’den etkilenilerek yazıldığı iddia edilmiştir. Ancak bu düşünce gerçeği yansıtmamaktadır. Çünkü Yusuf Has Hacip eserini oluştururken, kökeni Arap ve İslam öncesi Türk şiirine dayanan mesnevi nazım şeklini tercih etmiştir. Şeh-nâme veznini kullanması ise, bir taraftan Arap edebiyatında bu vezinle yazılan eserlerin olması, diğer taraftan da 11’li (6+5) hece veznine karşılık gelmesindendir. KB’in mukaddimesinde de ifade edildiği üzere, İranlıların esere Şeh-nâme-i Türkî demelerinin sebebi, KB ile Şeh-nâme arasında vezin ve şekil bakımından görülen benzerliklerdir. Ancak her iki eser arasında muhteva açısından bir benzerlik yoktur. Özellikle ‘sultanın halkını nasıl yöneterek onları iki dünyada da mesut ve bahtiyar eder’ konusunu ihtiva ettiği için, hükümdarın el kitabı özelliğine sahip olan KB’in, “şâh-nâme/sultan(ın el) kitabı” olarak anılmış olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
10.Soru
Köktürk Edebiyatıyla ilgili verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. Türklerin kendi dilleriyle yazdıkları ilk metinler kısmen 6. yüzyılın sonları ve çoğunlukla 7. yüzyıldan kalmadır.
II. Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalan yazıtların dili, Türk yazı dilinin gelişmişliğini, uzun süredir işlenmiş olduğunu göstermektedir.
III. Hunlar ve Köktürk Kağanlığının birinci döneminde Türk dili ile yazılmış herhangi bir metne ulaşılamamıştır.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
"Bugünkü bilgilerimize göre Türklerin kendi dilleriyle yazdıkları ilk metinlerin kısmen 7.yüzyılın sonlarından ve çoğunlukla 8. yüzyıldan kaldığı bilinmektedir." Görüldüğü üzere birinci maddede verilen bilgi doğru değildir.
Hunlar zamanında ve Köktürk Kağanlığının birinci döneminde Türk dili ile yazılmış bir metnin varlığı, bugün için muğlaktır. Öte yandan Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalan yazıtların dili, Türk yazı dilinin gelişmişliğini, uzun süredir işlenmiş olduğunu ve böylece Türk dilinin Hunlar ve Köktürk Kağanlığının birinci döneminde de yazı dili olarak kullanılmış olabileceğini göstermektedir. Bu dönemlerde Türk dili ile yazılmış herhangi bir metne ulaşılamamış olunsa da, Türk dilinin varlığına işaret eden kayıtlar söz konusudur.
Doğru yanıt E'dir.
11.Soru
Eski Türk yazıtlarının özellikleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Yazıtlarda en çok öne çıkan kullanım koşutluktur.
|
Koşutluk, yazıtlarda ifadeyi zenginleştiren bir unsurdur.
|
Yazıtlarda edebî sanatlar ve deyimlere yer verilmemiştir.
|
Yazıtlarda yer yer aliterasyonlu ve uyaklı ifadeler de bulunmaktadır.
|
Yazıtlar, o dönem için bir şiirin gerektirdiği ölçüden yoksundurlar.
|
12.Soru
Uygur edebiyatı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Çoğunlukla tercüme eserlerden oluşan bir edebiyattır. |
Genel itibariyle dini bir karakter taşımaktadır. |
Toplum hayatını düzenleyen hukuk vesikaları geniş yer tutar |
Tercüme eserler aslına uygun bir şekilde aktarılmıştır. |
Hristiyanlığın özellikle Nesturi mezhebinde yazılmış eserler vardır. |
Uygurlar 8-14. yüzyıllar arasında farklı kültür çevrelerinde, birçoğu tercüme olan ve dinî bir karakter taşıyan zengin bir edebiyat meydana getirmişlerdir. Ancak yapılan çevirilerin orijinal dilden farklı olduğu, mütercimin ilavelerde bulunduğu da bazı eserlerden anlaşılmaktadır. Hatta metinler çoğaltıldıkça her müstensihin katkısıyla eser orijinalinden biraz daha farklılaşmıştır, denilebilir. Başka Uygur metinlerinde de görülen bu özellik, Uygur edebiyatının birçok eserinin tercüme olmakla birlikte yaratıcı özelliğe sahip olduğuna da işaret etmektedir. Uygur edebiyatı, Maniheist, Budist, Hıristiyanlığın Nesturî mezhebinde yazılmış eserler ile toplum hayatını düzenleyen hukuk vesikalarından ibarettir. Bu bilgiler ışığında bakıldığı zaman D şıkkındaki bilginin yanlış olduğu ve doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
13.Soru
Karahanlı yazı dilinin özellikleri hakkında bilgi edinebileceğimiz yegâne kaynak olan ve Karahanlı yazı dilini en iyi yansıtan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Kutadgu Bilig |
Atebetü’l-Hakayık |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Kur’an Tercümeleri |
Karahanlı yazı dilini en iyi yansıtan eser, Kutadgu Bilig’dir
14.Soru
Ferezdak aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?
İslamiyuun |
Muhadramun. |
Müvelledun. |
Asriyyun. |
Cahiliyyun. |
İslamiyyun. Cevap A'DIR.
15.Soru
Hoço Uygur Devleti'ne 1368 yılında hangi Çin hanedanlığı tarafından son verilmiştir?
Yuan |
Jin |
King |
Ming |
Liao |
Hoço Uygur devletine 1368 yılında Ming hanedanlığı tarafından son verilmiştir. Doğru cevap D’dir.
16.Soru
Uygur edebiyatının büyük bir kısmını aşağıdakilerden hangisi oluşturmaktadır?
Budizm |
İslamiyet |
Din dışılık |
Maniheizm |
Hıristiyanlık |
Uygur edebiyatının büyük bir kısmını Budist çevrede yazılmış eserler oluşturur. Zaten çoğunluğu dinî içerikli metinlerden meydana gelen Uygur edebiyatı, Budizme ait eserler bakımından da oldukça zengindir. Diğer dinî çevrelerde yazılmış eserlere göre Budist metinlerin çoğunlukta olması, Uygurlar arasında Budizmin, Maniheizm ve Hıristiyanlığa göre daha fazla rağbet gördüğünü göstermektedir.
17.Soru
Bugünkü bilgilere göre Türk edebiyatında yazılan ilk mesnevi aşağıdakilerden hangisidir?
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Atebetü’l-Hakayık |
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Kutadgu Bilig |
Kur’an Tercümeleri |
Bugünkü bilgilere göre Türk edebiyatında yazılan ilk mesnevi olan Kutadgu Bilig adlı eserdir.
18.Soru
Bugünkü bilgilerimize göre tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti hagisidir?
Köktürkler |
Kırgız Türkleri |
Ak Hun Devleti |
Batı Wei Devleti |
Ötüken |
Bugünkü bilgilerimize göre tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti olan Köktürklerdir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.
19.Soru
Moğolistan’ın Töv eyaletinde bulunan, tahminen 720-725 yıllarında dikilen yazıt, 29 satırdan oluşur. Tarduş liderinin mücadelerinin anlatıldığı yazıtın bulunduğu yerde 8 adet insan heykeli, 5 adet hayvan (aslan ve koç) heykeli, sunak masasına ait işlemeli taşlar ve balballar bulunmaktadır. Bahsedilen bu yazıt aşağıdakilerden hangisidir?
Çoyr Yazıtı |
Hoytu Tamir Yazıtları |
Ongin Yazıtı |
Köl İç Çor Yazıtı |
Tonyukuk Yazıtı |
Moğolistan’ın Töv eyaletinde bulunan, tahminen 720-725 yıllarında dikilen yazıt, 29 satırdan oluşur. Tarduş Lideri Köl İç Çor’un mücadelerinin anlatıldığı yazıtın bulunduğu yerde 8 adet insan heykeli, 5 adet hayvan (aslan ve koç) heykeli, sunak masasına ait işlemeli taşlar ve balballar bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.
20.Soru
Bin Buda mağaralarından çıkarılan metinlerin Uygur Türkçesinin tarihî gelişimini tespit etmede özel bir yeri vardır. Tun-huang ve civarında yazılmış Uygur metinleri, 1028 yılındaki Tangutların saldırısından korumak maksadıyla, bölgedeki Bin Buda mağaralarına saklanarak, mağaraların önü duvarla örülmüştür. Bu olaydan hareketle, Bin Buda Mağaralarında bulunmuş olan Uygur Kağanlığına ait metinlerin, en geç kaçıncı yüzyıla ait oldukları tahmin edilmektedir?
VIII |
IX |
X |
XI |
XII |
Bin Buda mağaralarından çıkarılan metinlerin Uygur Türkçesinin tarihî gelişimini tespit etmede özel bir yeri vardır. Tun-huang ve civarında yazılmış Uygur metinleri, 1028 yılındaki Tangutların saldırısından korumak maksadıyla, bölgedeki Bin Buda mağaralarına saklanarak, mağaraların önü duvarla örülmüştür. Bu olaydan hareketle, Bin Buda Mağaralarında bulunmuş olan Uygur Kağanlığına ait metinlerin, en geç 11. yüzyıla ait oldukları tahmin edilmektedir (Hamilton 1998: 6).
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ