VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Uygurlar 8-14. yüzyıllar arasında farklı kültür çevrelerinde, birçoğu tercüme olan ve dinî bir karakter taşıyan zengin bir edebiyat meydana getirmişlerdir. Uygur Türklerine ait metinler aşağıdakilerden hangi konu ile alakalı değildir?
Budizm |
İslamiyet |
Din dışılık |
Maniheizm |
Hıristiyanlık |
Uygurlar 8-14. yüzyıllar arasında farklı kültür çevrelerinde, birçoğu tercüme olan ve dinî bir karakter taşıyan zengin bir edebiyat meydana getirmişlerdir. Uygur Türklerine ait metinler, Maniheizm, Budizm ve Hıristiyanlığın öğretileri ile din dışı konulara aittir.
2.Soru
Arap edebiyatından bahseden klasik döneme ait eserlerde şehirli veya yeni şairler olan ve İslami^ şairlerden sonra yaşamış olan şairler aşağıdakilerden hangisi ile isimlendirilmişlerdir?
Arap edebiyatından bahseden klasik döneme ait eserlerde şehirli veya yeni şairler olan ve İslami^ şairlerden sonra yaşamış olan şairler aşağıdakilerden hangisi ile isimlendirilmişlerdir?
Cahiliyyun |
Muhadramun |
İslamiyyun |
Müvelledun |
Asriyyun |
Arap edebiyatından bahseden klasik döneme ait eserlerde, birbirini takip eden devirler ve nesiller göz önüne alınarak, şairler çeşitli gruplara ayırmışlardır. Tabakalara bölünen ana gruplar şunlardır:1. Cahiliyyun: Cahiliye devri, yani İslamiyet’ten önceki devir şairleri; İmru’u’l-Kays (öl. 540) ve el-A’sa (öl. 629) gibi. 2. Muhadramun: Yaşamlarının bir kısmını Cahiliye, bir kısmını İslami^ devirde geçirmiş olanlar; Lebid (öl. 665) ve Hassan b. Sabit (öl. 674) gibi. 3. İslamiyyun: İslami^ devrin ilk şairleri olup bunlar Sadru’l-İsla^m ve Emeviler döneminde yaşamışlardır; Cerir (öl. 732) ve Ferezdak (öl. 733) gibi. 4. Muhdesun veya Müvelledun: S¸ehirli veya yeni şairler olup İslami^ şairlerden sonra yaşamışlardır; Beşşar b. Burd (öl. Ebu Nuvas (öl. 814) gibi. 5. Asriyyun: Müelliflerin kendi zamanlarında yaşayan şairler. Doğru cevap D’dir.
3.Soru
Mülhakâtü’s-sürâh adlı eseri kim yazmıştır?
Bilge Kül Kadır Han |
Cemal Karşî |
Bilge Kül Kadır Han |
Oğulcak Kadır Han |
Bazır Arslan Han |
XIV. yüzyılın başlarında Cemal Karşî tarafından yazılan Mülhakâtü’s-sürâh adlı esere
göre, ilk Karahanlı hükümdarı, Afrasiyab neslinden olan Bilge Kül Kadır Han’dır.
4.Soru
Karahanlıların idare edildiği merkez aşağıdakilerden hangisidir?
Kaşgar. |
Balasagun. |
Özkend. |
Semerkand. |
Harezm. |
Kaşgar. Cevap A'dır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi modern anlamda ilk romantik ve sembolist Arap şairi olarak anılmaktadır?
Aşağıdakilerden hangisi modern anlamda ilk romantik ve sembolist Arap şairi olarak anılmaktadır?
er-Reyhani^ |
Cubran |
Halil Mutrancı |
Ahmed Refik el-Mehdevi^ |
Nizar Kabbani^ |
Avrupa romantizmi ve sembolizm akımı Arap şiirinde kullanılmıştır. Modern anlamda ilk romantik ve sembolist Arap şairi Cubran’dır. Doğru cevap B’dir.
6.Soru
I. Lebid
II. Beşşar b. Burd
III. Ferezdak
Yukarıdaki Arap edebiyatı şairlerinden hangisi kudemâ(kadimler) şairlerdendir?
Yalnız I |
I-II |
I-III |
II-III |
I-II-III |
Lebid ve Ferezdak Arapçanın sözcük hazinesi ve gramer kurallarının tespitinde şiirleri esas alınan Arap edebiyatının kudemâ(kadimler) şairlerindendir. Beşşar b. Burd ise bu dönem şairlerinden biri değildir.
Bu nedenle doğru yanıt C'dir.
7.Soru
Budist Uygurlardan kalan metinlerin neredeyse tamamına yakını çeviridir. Bu çeviri metinlerin büyük çoğunluğu hangi dilden çevrilmiştir?
Çinceden |
Tibetçeden |
Sanskritçeden |
Toharcadan |
Tespit edilemeyen dillerden |
Budist Uygurlardan kalan metinlerin neredeyse tamamına yakını çeviridir. Budist Uygur edebiyatında dokuz eserin çevrildiği kaynak dil tespit edilememiştir. Bunlar dışında kalan eserlerin tamamı başka dillerden çevrilmiştir. Şu ana kadar tespit edilen Budist Uygur edebiyatındaki 81 eserin 41’i Çinceden, 16’sı Tibetçeden, 9’u Sanskritçeden, 3’ü ise Toharcadan tercüme edilmiştir.
8.Soru
1969-1970 yıllarında Moğolistan’ın Arhangai eyaletindeki Taryat bölgesinde bulunmuştur. Yazıt dört parçadan oluşmaktadır. Ötüken Uygur Kağanlığı (M.S. 745-840) döneminde 753 yılında İl İtmiş Bilge Kağan (Moyun Çor) tarafından diktirilmiş olan yazıtta, Moyun Çor ile babası Kül Bilge’nin savaşları anlatılmaktadır.
Yukarıda hangi yazıt hakkında bilgi verilmektedir?
Şine-Usu Yazıtı |
Terh Yazıtı |
Tes Yazıtı |
Somon-Servey Yazıtı |
Ar Hanan Yazıtı |
1969-1970 yıllarında Moğolistan’ın Arhangai eyaletindeki Taryat bölgesinde Terh ırmağı civarında bulunmuştur. Yazıt dört parçadan oluşmaktadır. Ötüken Uygur Kağanlığı (M.S. 745-840) döneminde 753 yılında İl İtmiş Bilge Kağan (Moyun Çor) tarafından diktirilmiş olan Terh (Taryat) yazıtında, Moyun Çor ile babası Kül Bilge’nin savaşları anlatılmaktadır.
Doğru yanıt B'dir.
9.Soru
İçerik bakımından siyasetname özelliğine de sahip Kutadgu Bilig, Çinliler tarafından nasıl adlandırılmıştır?
Edebü’l-mülûk |
Ayinü’l-memleke |
Zînetü’l-ümerâ |
Şâh-nâme-i Türkî |
Pend-nâme-i mülûk |
KB’in mukaddimesinden, eserin diğer milletler arasında da çeşitli isimlerle bilindiği anlaşılmaktadır. Nitekim Çinliler Edebü’l-mülûk, Maçinliler âyinü’l-memleke, Maşrıklılar Zînetü’l-ümerâ, İranlılar Şâh-nâme-i Türkî, bazıları Pend-nâme-i mülûk, Turanlılar ise Kutadgu Bilig şeklinde adlandırmışlardır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.
10.Soru
Arap edebiyatında, halife, sultan ve emirlere gönderilen taleplere verilen cevapları veya sorunların çözümüne ilişkin değerlendirmeleri içeren, metnin alt kısmına düşülen kısa ve özlü sözler aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılmıştır?
Arap edebiyatında, halife, sultan ve emirlere gönderilen taleplere verilen cevapları veya sorunların çözümüne ilişkin değerlendirmeleri içeren, metnin alt kısmına düşülen kısa ve özlü sözler aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılmıştır?
Seci |
Kitabet |
Tevki’at |
Recez |
Makame |
Tevki’at, halife, sultan ve emirlere gönderilen taleplere verilen cevapları veya
sorunların çözümüne ilişkin değerlendirmeleri içeren, metnin alt kısmına düşülen kısa ve özlü sözlere verilen addır. Doğru cevap C’dir.
11.Soru
Tarih-i Sista^n’a göre İslamiyet’ten sonra ilk Farsça şiiri aşağıdakilerden hangisi söylemiştir?
Tarih-i Sista^n’a göre İslamiyet’ten sonra ilk Farsça şiiri aşağıdakilerden hangisi söylemiştir?
İbnü’l-Amid |
Muhammed b. Vasif |
Ebu S¸ekur-i Belhi^ |
Nasır b. Ahmed |
Kadı el-Fadıl |
Şekil ve içerik bakımından hemen en önemli özelliklerini Arap edebiyatından alan Yeni Farsça ile şiir yazmayı deneyenler, Arapça yazıp Farsça konuşan şairlerdir. Yeni Farsça ile ilk şiirler yazan şairler, Arap şairlerini kendilerine örnek aldıkları için, onların şiirlerine benzer şiirler söylemeye çalıştılar. Böylece Arapça şiirlerin kelime kelime tercüme edildiği, ilk Farsça şiirler yazılmıştır. Tarih-i Sista^n’a göre İslamiyet’ten sonra ilk Farsça şiiri, Saffarilerden Yakub b. Leys (867-879)’in ka^tibi Muhammed b. Vasif söylemiştir. Doğru cevap B’dir.
12.Soru
XIV. yüzyılın başlarında Cemal Karşî tarafından yazılan Mülhakâtü’s-sürâh adlı esere göre, ilk Karahanlı hükümdarı kimdir?
Oğulcak Kadir Han |
Bazır Arslan Han |
Bilge Kül Kadir Han |
Satuk Buğra Han |
Baytaş Arslan Han |
XIV. yüzyılın başlarında Cemal Karşî tarafından yazılan Mülhakâtü’s-sürâh adlı esere
göre, ilk Karahanlı hükümdarı, Afrasiyab neslinden olan Bilge Kül Kadır Han’dır
13.Soru
Naropa’nın Ölüm Kitabı adlı eser aşağıdaki tercümanlardan hangisi tarafından çevrilmiştir?
Arya Açarya |
Prajnaraksita |
Anzang |
Punyaşrı |
Şingko Seli Tutung |
Arya Açarya adlı mütercim 14. yüzyılda yaşamıştır ve 1350 tarihinde Naropa’nın Ölüm
Kitabını çevirmiştir. Doğru cevap A'dır.
14.Soru
Ötüken Uygur Devleti'nde Böğü kağan zamanında kabul edilen ve Türkler arasında 8. yüzyılın ortalarından 11. yüzyılın ilk yarısına kadar kabul gören sonra yerini tümüyle Budizme bırakan din aşağıdakilerden hangisidir?
İslam |
Hristiyanlık |
Yahudilik |
Maniheizm |
Gök Tengricilik |
Ötüken Uygur devletinin 3. kağanı Bögü Kağan zamanında (759-779) Maniheizm resmi din kabul edilmiştir. Bögü Kağan 762 yılında Çin’de çıkan bir isyanı bastırmak üzere Çin’in başkenti Ça?an’a sefer düzenler. Bu sefer sonunda Mani rahipleriyle birlikte Karabalgasun’a döner ve rahiplerin telkinleri sonucunda 762 yılında Maniheizmi devlet dini olarak kabul eder. 762 yılında yaşanan bu olay Türk kültür tarihi açısından oldukça önemlidir. Çünkü
Türkler, Maniheizmin kabulü ile o ana kadarki hayat tarzlarını değiştirmişlerdir. Türkler arasında Maniheizm, 8. yüzyılın ortalarından 11. yüzyılın ilk yarısına kadar kabul görmüş, bu tarihten sonra ise yerini tümüyle Budizme bırakmıştır. Doğru cevap D'dir.
15.Soru
- Yalnızca Köktürk Kağanlığının hüküm sürdüğü yerlerde kullanılmıştır.
- W. Thomsen tarafından adlandırılmıştır.
- İskandinavya’da kullanılan alfabeyle benzerlikler göstermiştir.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi runik alfabe ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, II |
II, III |
Runik olarak adlandırılan alfabe İskandinavya’da kullanılan alfabeyle benzerlikler göstermiştir. W. Thomsen tarafından adlandırılmıştır. Türk runik alfabesiyle yazılan yazıtlar, Türklük coğrafyasının çeşitli yerlerine dağılmış olmakla birlikte, Köktürk ve Uygur Kağanlıklarının hüküm sürdüğü tarihî Türk coğrafyasında yoğunlaştığı görülmektedir. Buna göre Türk runik harfli yazıtlar; Moğolistan, Turkistan, Sibirya ve Doğu Avrupa coğrafyasına yayılmıştır. Türklerden kalan yazıtların bir kısmı, bizzat devleti yönetenler tarafından diktirilen daha hacimli ve heybetli, bir kısmının ise alfabenin Türk milleti arasında yaygınlık kazanmasıyla yazılmış daha küçük yazıtlar olduğu söylenebilir.
16.Soru
"sü taşık-" deyimi ne anlama gelmektedir?
asker sevk etmek, asker göndermek. |
başlıya baş eğdirmek |
vefat etmek. |
işini gücünü vermek; devamlı hizmet etmek |
fırlayıp hücum etmek, aniden saldırmak. |
Verilen deyim asker sevketmek, asker göndermek anlamındadır. Doğru yanıt A'dır.
17.Soru
Türk dillerinin sözlüğü anlamına gelen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Divan-ı Lügat-ı Türk. |
Mesnevi. |
Kutatgu bilig. |
Atabetül hakayık. |
Hüsrev-ü Şirin. |
Divan-ı Lügat-ı Türk. Cevap A'dır.
18.Soru
Türk dilinin bilinen ilk metinleri ne zamandan kalmadır?
Sasani Devleti kayıtları |
İstemi Yabgu dönemi |
Köktürk Kağanlığının ikinci dönemi |
Bizans İmparatorluğu |
Osmanlı İmparatorluğu |
Türk dilinin bilinen ilk metinleri, Köktürk Kağanlığının ikinci döneminden kalmadır.
19.Soru
Türk runik harfli metinlerin çoğunlukla siyasi ve askerî konularla ilgili sözcükleri içermesi aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir?
Okuyucuların büyük ilgisini çekmesi |
Devleti yöneten kağanlar ya da yönetici sınıftan olanlar tarafından diktirilmeleri |
Diğer konularda yazılmasının yasaklanması |
Halkın bu konularda yazılmasını talep etmesi |
Yazanların yalnızca o konulara ilgi duyması |
Türk runik harfli metinlerin büyük bir kısmı devleti yöneten kağanlar ya da yönetici sınıftan olanlar tarafından diktirildiği için genellikle siyasi ve askerî konularla ilgili sözcükleri ihtiva etmektedir. Bu bakımdan yazıtlarda Türk devlet geleneği ya da askerî alanla ilgili terimleşmiş çok sayıda sözcüğe rastlamak mümkündür.
20.Soru
"Kasınçıgımın ö[yü] kadgurar men / Kadgurduk-[ça] kaşı körtlem / Kavışıgsayur men" Maniheist Uygur edebiyatı örneklerinden olan bu dizelerin günümüz Türkçesindeki karşılığı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Yavuklumu düşünüp, hasret çekiyorum / Hasret çektikçe, kaşı güzelim / Kavuşmak istiyorum |
Öz sevgilimi düşünüyorum / Düşünüp-düşünüp… durdukça / Sevgilimi öpmek istiyorum |
Gideyim desem, güzel sevgilim / Gidemiyorum da / Merhametlim |
Gireyim desem, küçücüğüm / Giremiyorum da / Mis kokulum |
Kudretli melekler kuvvet versin / Gözü karam ile / Güle-güle oturalım |
Kasınçıgımın ö[yü] kadgurar men - Yavuklumu düşünüp, hasret çekiyorum;
Kadgurduk-[ça] kaşı körtlem - Hasret çektikçe, kaşı güzelim,
Kavışıgsayur men - Kavuşmak istiyorum.
Doğru cevap A şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ