VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bilge Işbara Tamgan Tarkan ve babası İl İtmiş Yabgu’nun, İlteriş Kağan ve Bilge Kağan dönemlerinde yaptıkları hizmetlerin ve savaşların anlatıldığı yazıt aşağıdakilerden hangisidir?
İhe-Aşete (Altun Tamgan Tarkan) Yazıtı |
Köl İç Çor (İhe-Hüşötü) Yazıtı |
Hoytu Tamir Yazıtları |
Ongin (İşbara Tamgan Tarkan) Yazıtı |
Çoyr Yazıtı |
Bilge Işbara Tamgan Tarkan ve babası İl İtmiş Yabgu’nun, İlteriş Kağan ve Bilge Kağan dönemlerinde yaptıkları hizmetlerin ve savaşların anlatıldığı Ongin yazıtı, 719-720 yıllarına
tarihlendirilmektedir. Yazıtta 19 satır bulunmaktadır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi islamiyetten önce Kuzey Arabistan’da birbirinin devamı olarak kurulan devletlerden biri değildir?
Nebatiler |
Gassaniler |
Kindeliler |
Hireliler/Lahmiler |
Himyeriler |
İslamiyet’ten önce Güney Arabistan’da birbirinin devamı olan üç büyük devlet kurulmuştur. Bunlar sırasıyla Ma’in (Mina) Devleti (yıkılışı M.Ö. 750-650), Sebeliler Devleti (yıkılışı M.S. II. yüzyıl) ve Himyeriler Devleti’dir. Kuzey Arabistan’da ise Nebatiler (yıkılışı M.S. 106), Palmirliler/Tedmurlular (yıkılışı M.S. 273), Gassaniler (yıkılışı M.S. 613), Hireliler/Lahmiler (yıkılışı M.S. 633) ve Kindeliler (yıkılışı 6. yüzyılın sonlarına doğru) hüküm sürmüşlerdir.
Doğru cevap E’dir.
3.Soru
Eski Türk yazıtlarında taşlara yazı yazmak eylemi için aşağıdaki sözcüklerden hangisi kullanılmıştır?
ur- |
yaz- |
kaz- |
oy- |
biti- |
Taşlara yazı yazmak eylemi için vurmak, darp etmek anlamına gelen "ur-" ve "tokı-" sözcükleri kullanılmıştır.
4.Soru
Âferîn-nâme isimli ilk mesneviyi yazan şair aşağıdakilerden hangisidir?
Şehid-i Belhî |
Ebu Şekur-i Belhî |
Zerdüşt şair Dakiki-i Tusî |
Ebu Suleyk Gürganî |
Senaî-yi Gaznevî |
Ebu Şekur-i Belhî, Âferîn-nâme isimli ilk mesneviyi yazan şairdir. Doğru cevap B’dir.
5.Soru
Uygur edebiyatı ait olunan dini çevre ve içeriklerine göre dört grupta ele
alınabilir. Aşağıdakilerden hangisi bu gruba ait değildir?
Maniheist Uygur edebiyatı |
Budist Uygur edebiyatı |
Hristiyanlığın Nesturi Koluna Ait Uygur edebiyatı |
Din Dışı Uygur Edebiyatı |
İslami Uygur Edebiyatı |
Uygur edebiyatı ait olunan dini çevre ve içeriklerine göre dört grupta ele
alınabilir:
1. Maniheist Uygur edebiyatı
2. Budist Uygur edebiyatı
3. Hristiyanlığın Nesturi Koluna Ait Uygur edebiyatı
4. Din Dışı Uygur Edebiyatı
Uygur edebiyatında,İslami Uygur Edebiyatı diye bir grup yoktur. Doğru cevap E'dir.
6.Soru
745 yılında kendi kağanlıklarını kurana kadar diğer Türk boylarıyla birlikte yaşayan Oğuzların adlarının anıldığı "Kao-chü / Kao-che" ne anlama gelmektedir?
Kadim Millet |
Ulu Ağaçlılar |
Yüksek Arabalılar |
Tokuz Oğuzlar |
Kök Türkler |
Uygurlar, 745 yılında kendi kağanlıklarını kuruncaya kadar diğer Türk boylarıyla bir arada yaşamışlardır. Kao-chü / Kao-che “yüksek arabalılar” adıyla anılan Uygurların, 6. yüzyılda Tölis/Tölös (Tieh-le) birliğinin içinde yer alan boylardan biri olduğu bilinmektedir. Bu bilgi ışığında bakıldığı zaman doğru cevap C şıkkıdır.
7.Soru
840 yılında Uygur Bozkır Devleti’ne kimler tarafından son verilmiştir?
Tibetliler |
Basmıl Türkleri |
Karluklar |
Kırgızlar |
Tangutlar |
839-840 yılları Uygurların iç karışıklık ve kıtlıkla mücadele ettiği yıllardır. Uygur Türklerinin bu durumundan yararlanan Kırgızlar, 840 yılında Uygur Bozkır Devleti’ne son vermişlerdir. Uygurlar, bu tarihte Kırgızlar tarafından mağlup olduktan sonra, Ötüken’den ayrılarak dört bir tarafa göç etmeye başlar.
8.Soru
Türk runik harfli yazıtlara ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
I. Büyük bir kısmı devleti yöneten kağanlar ya da yönetici sınıftan olanlar tarafından diktirilmiştir.
II. Türk runik harfli metinler genellikle siyasî ve askerî konularla ilgili sözcükler içermektedirler.
III. Yazıtlarda Türk düşünce sistemini, yaşam biçimini yansıtan sözcük vardır.
IV. Diğer yazıtların aksine bu yazıtlarda ikilemelere rastlanmamıştır.
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I,II ve III |
Hepsi |
Türk runik harfli metinlerin büyük bir kısmı devleti yöneten kağanlar ya da yönetici sınıftan olanlar tarafından diktirildiği için genellikle siyasî ve askerî konularla ilgili sözcükleri ihtiva etmektedir. Bu bakımdan yazıtlarda Türk devlet geleneği ya da askerî alanla ilgili terimleşmiş çok sayıda sözcüğe rastlamak mümkündür. Yazıtlarda bu kavram alanlarıyla ilgili sü?üş- “savaşmak”, akıt- “akın etmek, saldırmak”, sanç- “batırmak”, süle- “ordu sevk etmek”, taşık- “isyan etmek”, içik- “tâbi olmak”, ilsire- “devletsiz kalmak”, baz kıl- “bağımlı kılmak”, gibi askerî ve siyasî fiiller olduğu gibi, er “asker”, alp “yiğit, kahraman”, yirçi “rehber”, il “devlet”, törü “ töre”, uluş “halk”, bodun “millet”, oguş “akraba”, te?ri “gök; Tanrı”, ıduk “kutsal” gibi isim olan askerî ve siyasî terimler de vardır. Türk runik harfli yazıtlarda askerî ve siyasî terminoloji yaygın olmakla birlikte, yazıtlar kuru bir harp tarihi değildir. Yazıtlarda, Türk düşünce sistemini, yaşam biçimini yansıtan, Türk dilinin çekirdek sözcükleri olarak adlandırılabilecek çok sayıda sözcük vardır. Bu bağlamda yazıtlarda; tabiat, hayvanlar, renkler, akrabalık, sayılar, sosyal yaşam ve manevî hayatla ilgili çok sayıda sözcük yer almaktadır.
9.Soru
Arap edebiyatı, geçirdiği devrelere göre kaç gruba ayrılmıştır?
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
Arap edebiyatı, geçirdiği devrelere göre altı gruba ayrılmıştır. Bunlar;
1-Cahiliye Dönemi
2-İslami dönem
3-Emeviler Dönemi
4-Endülüs Dönemi
5-Abbasi Dönemi
6-Duraklama Dönemi
Doğru cevap D’dir.
10.Soru
Bögü Kağan, Maniheizmi devlet dini olarak kabul ettikten sonra, halkın da bu dini kabul etmesi için bir metin kaleme alır. Maniheist Uygur edebiyatının başlangıcı sayılabilecek ve W. Bang tarafından yayımlanan bu metin hangisidir?
Pothi |
Huastuanift |
İki Yıltız Nom |
Türkische Turfan-Texte II’de A metni |
Şabuhragan |
Maniheist çevrede yazılan Türkçe metinlerin, Bögü Kağan’ın Maniheizmi kabul ettiği 762 yılından itibaren yazıldığı iddia edilmektedir. Bögü Kağan’ın bu metni, W. Bang tarafından Türkische Turfan-Texte II’de A metni olarak yayımlanmıştır. Dolayısıyla, Bögü Kağan’ın Maniheizmi kabul ediş törenini tasvir eden ve 762 yılına tarihlendirilen TT II A’daki metni, Maniheist Uygur edebiyatının başlangıcı saymak mümkündür. Doğru cevap D’dir.
11.Soru
Maniheist metinlerle ilgili aşağıdakilerden hangi ifade veya ifadeler doğrudur?
I. Maniheist metinlerin yazımında hem Mani hem de Uygur alfabesi kullanılmıştır.
II. Budist metinlere göre daha güzel ve itinalı yazılıp minyatürlerle süslenmiştir.
III. Budist metinlerden daha uzundur ve iyi korunmuştur.
IV. Noktalama işaretleri bakımından Budist metinlere göre farklılık göstermektedir.
I ve II |
I, II ve III |
II,III ve IV |
I, III ve IV |
I, II ve IV |
Maniheist metinlerin yazımında hem Mani hem de Uygur alfabesi kullanılmıştır. Budist metinlere göre daha güzel ve itinalı yazılıp minyatürlerle süslenen Maniheist metinler, noktalama işaretleri bakımından Budist metinlere göre farklılık göstermektedir. Maniheist Uygur metinleri, Budist metinlere göre kısa ve oldukça yıpranmıştır. Hatta bazı fragmanlarda aşınmadan dolayı, sadece birkaç kelime okunabilmektedir. Bu sebeple Maniheist fragmanların hangi eserin parçası olduğunu tahmin etmek güçtür.
12.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi Uygur edebiyatının ait olunan dinî çevre ve içeriklerine göre ele alınabileceği gruplardan biri değildir?
Maniheist Uygur edebiyatı |
Çeviri Uygur edebiyatı |
Budist Uygur edebiyatı |
Hıristiyanlığın Nesturî Koluna Ait Uygur edebiyatı |
Din Dışı Uygur Edebiyatı |
Uygur edebiyatı ait olunan dinî çevre ve içeriklerine göre dört grupta ele alınabilir:
1. Maniheist Uygur edebiyatı
2. Budist Uygur edebiyatı
3. Hıristiyanlığın Nesturî Koluna Ait Uygur edebiyatı
4. Din Dışı Uygur Edebiyatı
13.Soru
Kutadgu Bilig'in başında yer alan mensur ve manzum önsözlerde bulunan bilgiler doğrultusunda aşağıdakilerden hangisi Yusuf Has Hacib hakkında söylenemez?
Kuz Ordu adıyla bilinen Balasagunludur. |
Eseri yazma amacı tasavvur ettiği ahiret inancını anlatmaktır. |
Eseri yazmaya başladığında 50'li yaşlarının sonundadır. |
Arapça ve Farsça gibi dilleri bilmektedir. |
Dini ve dünyevi ilimlere vakıftır. |
İnsanlara her iki dünyada da mutlu olmanın yollarının gösterilmek istendiği KB’in asıl yazılış amacı, “insanları Yusuf Has Hacip’in tasavvur ettiği ideal hayat tarzına kavuşturmak”tır. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap B şıkkıdır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı dönemi Kur'an tercümelerinden biri değildir?
Rylands Nüshası |
TİEM Nüshası |
Anonim Tefsir |
Özbekistan Nüshası |
Viyana Nüshası |
Viyana Nüshası yoktur.
15.Soru
Köktürk Yazıtlarında geçen aşağıdaki deyimlerin hangisi yanlış açıklanmıştır?
başlıgıg yüküntür- Başlıya baş eğdirmek |
közi kaşı yablak bol- Üzüntüden perişan olmak, kaşı gözü kötü olmak |
sü taşıg- Asker taşımak |
uça bar- Uçar gibi koşmak |
ölü yitü kazgan- Ölesiye çalışmak |
"Uça bar- " deyimi vefat etmek anlamında kullanılmıştır.
16.Soru
İmruul Kays aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?
Cahilliyun. |
İslamiyyun. |
Müvelleddun. |
Asriyyun. |
Muhadramun |
Cahilliyun. Cevap A'dır.
17.Soru
Köktürk yazıtları incelendiğinde ikilemelerin sıkça kullanıldığı görülmektedir. Bu ikilemelerden "arkış tirkiş" ne anlama gelmektedir?
iş güç |
geceli gündüzlü |
yoksul |
kervan |
kötü |
Arkış tirkiş kervan anlamına gelmektedir. Doğru yanıt D'dir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatının bilinen ilk şairidir?
Yitiken Sutra |
Kki Kki |
Aprınçur Tigin |
Anzang |
Prajñasri |
Uygur edebiyatında, Aprınçur Tigin, Anzang (?-1293), Kki Kki (1295-1345), Prajñasri (?-1332) gibi şairlerin şiirleri bilinmektedir. Aprınçur Tigin, Türk edebiyatının bilinen ilk şairidir. Doğru yanıt C’dir.
19.Soru
Kansu Uygur Devleti hangi bölgede kurulmuştur?
Tibet ve An-hsi Bölgesi |
Karaşahr Bölgesi |
Ötüken Bölgesi |
Kaşgar Bölgesi |
Beş Balık Bölgesi |
Ötüken’den ayrılan Uygurların bir kısmı Tibet ve An-hsi bölgesine göç ederek Kansu (Kan-chou) merkezli Kansu Uygur Devletini kurmuşlardır. Doğru cevap A’dır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Sami Kavimler” topluluklarında yer almaz?
Akkadlar |
Persler |
İbraniler |
Kenanlılar |
Habeşliler |
Akkadlar, Asurlular, İbraniler, Kenanlılar, Aramiler, Nebatlılar, Habeşliler ve Sebalıların da yer aldığı bu topluluklara “Sami Kavimler” denilmektedir. Doğru cevap B’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ