VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Final 15. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Harezm türkçesinin en erken tarihli metni aşağıdakilerden hangisidir?
Cümcüme name. |
Mirac name. |
Hürrev-ü Şirin. |
Mukaddimetül Edep. |
Muinül mürid. |
mukaddimetül edeb. Cevap D'dir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi I. Mesud zamanında Selçuklu hakimiyetine giren yerler arasında değildir?
Eskişehir |
İzmir |
Afyonkarahisar |
Ankara |
Kastamonu |
Süleyman Şah’tan sonra oğlu I. Kılıç Arslan (1092) devletin başına geçmiştir. Kılıç Arslan’dan sonra hükümdar olan I. Mesud zamanında Konya, Niğde, Afyonkarahisar, Eskişehir, Ankara, Çankırı, Kastamonu bölgeleri ve doğuda Elbistan yöresi ile bazı yerler Selçuklu hakimiyetine girmiştir.
3.Soru
"Bu gün ‘ışkuñ odından ıssı alduh/Bize kayu degül ger kar u kaydur" beytinde "endişe" anlamına gelen kelime aşağıdakilerden hangisidir?
kayu |
ışk |
kar |
ıssı |
od |
kayu(t.i.): kaygı, endişe, tasa.
4.Soru
Birçok değişik öğretiyi birleştirmeyi amaçlayan Mevlana'nın da mensubu olduğu felsefi veya dinî öğreti nedir?
Senkretik Mektebi |
Mağrip Mektebi |
Horasanîler Mektebi |
Irakîler Mektebi |
Vahdet-i Vücûd Mektebi |
İbn Arabî’den sonra Anadolu’da en etkili olan mekteplerden biri, tesiri bugün dahi devam eden Mevlana’nın senkretik mektebidir.
5.Soru
Harezm türkçesiyle yazılmış ilk edebi eser aşağıdakilerden hangisidir?
Cümcüme name. |
Mirac name. |
Muhabbet name. |
Muinül mürid. |
Kısasü'l Enbiya. |
Kısasül Enbiya. Cvap E'dir.
6.Soru
Dil, üslup ve konuların sıralanışı gibi pek çok bakımdan Nehcü’l-ferâdîs ile benzer özellikler gösteren ve sadece göğün tasvir edildiği kısımda Nehcü’l-ferâdîs’ten ayrılan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Cümcüme-Nâme |
Kısasü’l-Enbiyâ |
Mukaddimetü’l-Edeb |
Nehcü’l-ferâdis |
Mi’rac-nâme |
Harezm Türkçesi ile Altın Ordu sahasında yazılmış olan Mi’râc-nâme’de, Hz. Muhammed’in miraç hadisesi anlatılmaktadır. Eser; dil, üslup ve konuların sıralanışı gibi pek çok bakımdan Nehcü’l-ferâdîs ile benzer özellikler göstermektedir. Eser, sadece göğün tasvir edildiği kısımda Nehcü’l-ferâdîs’ten ayrılmaktadır. Doğru cevap E'dir.
7.Soru
Bin Buda mağaralarının bulunduğu ve bu mağaralardan çıkarılan metinlerin Uygur Türkçesinin tarihi gelişimini tespit etmede özel bir yeri olan Uygur Devleti hangisidir?
Kansu Uygur Devleti |
Bozkır Uygur Devleti |
Hoço Uygur Devleti |
Turfan Uygur Devleti |
Sarı Uygur Devleti |
Kansu Uygurları, Tun-huang (Bin Buda) mağaralarının bulunduğu bölgede yer almışlardır. Bin Buda mağaralarından çıkarılan metinlerin Uygur Türkçesinin tarihî gelişimini tespit etmede özel bir yeri vardır. Tun-huang ve civarında yazılmış Uygur metinleri, 1028 yılındaki Tangutların saldırısından korumak maksadıyla, bölgedeki Bin Buda mağaralarına saklanarak, mağaraların önü duvarla örülmüştür. Doğru yanıt A’dır.
8.Soru
Mukaddimetü’l-Edeb’in nüshaları içinde Türkçe için en kıymetli olanı aşağıdakilerden hangisidir?
Paris Nüshası |
Berlin Nüshası |
Şuşter Nüshası |
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Nüshası |
Yozgat Nüshası |
Mukaddimetü’l-Edeb’in nüshaları içinde, Türkçe için en kıymetli olanı, İran’ın Şuşter kasabasında bulunan ve Nuri Yüce tarafından çalışılmış olan Şuşter nüshasıdır. Şuşter nüshasında; her Arapça ibarenin Türkçe karşılığının verilmiş olması, “öteki nüshalar ile belli başlı sözlüklerde geçmeyen bazı Orta Türkçe kelimeler” bulunması, bu nüshanın Türk dili araştırmaları bakımından diğer nüshalardan daha değerli olduğunu göstermektedir. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
Anadolu’da ilk Türkçe eser yazma geleneği hangi ilimizde başlamıştır?
Eskişehir |
Kütahya |
Bilecik |
Amasya |
Tokat |
Anadolu’da ilk Türkçe eser yazma geleneği Amasya’da başlamıştır.
10.Soru
Menâhic-i Seyfî adlı Farsça eser aşağıdakilerden hangisine aittir?
Ahi Evren |
Sultan Veled |
Zengi Ata |
Seyfeddin Tuğrul |
Şeref Ata |
Bir fıkıh âlimi ve doktor olan Ahi Evren (1171-1262) ise, Hoy şehrinden gelerek Kayseri’ye yerleşmiştir. Ahiliğin kurulup gelişmesinde büyük emeği bulunan, İslâmî inanç ve fütüvvet ilkelerine bağlı kalarak tekke ve zaviyelerde öğrenci-hoca ilişkilerini düzenleyen Ahi Evren, gittiği yerlerde esnafı teşkilatlandırmış ve Anadolu ahilerinin başı kabul edilmiştir. Bir süre Denizli ve Konya’da bulunmuş daha sonra Kırşehir’e yerleşmiştir. Menâhic-i Seyfî adlı Farsça eserini Seyfeddin Tuğrul’a sunan Ahi Evren, Moğolların baskısıyla Kırşehir emiri Nureddin Caca tarafından 1262 yılında şehit edilmiştir. Ahilik ise, bundan sonra kendi yolunda ilerlemesine devam etmiştir.
11.Soru
Moğolistan’ın Arhangai Eyaletindeki Taryat bölgesinde Terh ırmağı civarında bulunmuş olan Uygur Kağanlığına ait yazıt hangisidir?
Tes Yazıtı |
Şine-Usu Yazıtı |
Somon-Sevrey Yazıtı |
Terh (Taryat) Yazıtı |
Suci Yazıtı |
Terh yazıtı 1969-1970 yıllarında Moğolistan’ın Arhangai eyaletindeki Taryat bölgesinde Terh ırmağı civarında bulunmuştur. Yazıt dört parçadan oluşmaktadır. Ötüken Uygur Kağanlığı (M.S. 745-840) döneminde 753 yılında İl İtmiş Bilge Kağan (Moyun Çor) tarafından diktirilmiş olan Terh (Taryat) yazıtında, Moyun Çor ile babası Kül Bilge’nin savaşları anlatılmaktadır. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.
12.Soru
Anadolu'da yazılan ilk Türk-İslam eseri olan Keşfü’l-akabe hangi bilim alanlarının konusunda yazılmıştır?
Matematik-Geometri |
Astronomi-Biyoloji |
Astronomi-Felsefe |
Felsefe-Biyoloji |
Felsefe-Matematik |
1220 yılında kadarki dönemde, çoğunluğu Anadolu’da yazılan eserlerin konusu, daha çok felsefe ile tabiî bilimlere aittir. Nitekim Anadolu’da yazılan ilk eser olan Keşfü’l-akabe, Farsça olup astronomi ve felsefeyle ilgilidir.
13.Soru
Vâkıât (=ders notları) türünün Anadolu’daki ilk örneği olan Mevlana eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Divan-ı Kebir |
Fîhi Mâ Fîh |
Mecâlis-i Seb’a |
Mektûbât |
Mesnevi |
Vâkıât (=ders notları) türünün Anadolu’daki ilk örneği olan Mevlana eseri Fîhi Mâ Fîh'tir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe'nin bilinen ilk sözlüğüdür?
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Atebetü'l-Hakayık |
Kutadgu Bilig |
Kur'an Tefsirleri |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Bu anlamda DLT, Türkçenin bilinen ilk sözlüğüdür.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Yesevilik'i devam ettirenler arasında yer alır?
Hakim Süleyman Ata |
Necmeddin-i Kübra |
Necmeddin-i Daye |
Ahi Evren |
Hacı Bektaş-ı Velî |
Hoca Ahmed-i Yesevî’den (öl. 1166) sonra gelen ve onun yolunu
izleyen şairlerin başında yer alan Hakim Süleyman Ata (öl. 1187), Zengi Ata, Seyyid Ata
ve Şeref Ata gibi sufîler Yesevilik’i devam ettirdikleri gibi Türkçe eserler de vererek halkı
aydınlatmışlardır.
16.Soru
Hangisi Anadolu Selçukluların Türkmen beyliklerine inşa ettiği en eski medresedir?
Sırçalı Medrese |
Şemseddin Ebu Said Altun Aba |
Karatay Medresesi |
İmâret |
Sahibiyye Medresesi |
Türk hâkimiyetine giren Anadolu’da, çeşitli medreseler tesis edilmiştir. Bunların bir kısmı Anadolu Selçukluları bir kısmı da Anadolu’nun çeşitli yerlerinde kurulan Türkmen beyliklerinde
inşa edilmiştir. Kuruluş aşamasında, yapılanma ve örgütlenme yönünden Büyük Selçuklu medreselerinin örnek alındığı bu medreselerde, eğitim ve öğretim faaliyetleri iyi bir şekilde organize edilmiş ve eğitimin devletin kontrolüne girmesi sağlanmıştır. Hatta eğitim ve öğretim, oluşturulan fiziki mekân ve alt yapı, eğitim ve öğretim kadrosu ve öğretim programı standart bir yapıya kavuşturulmuştur. Bu tip medreselerin en eskisi Konya’da II. Kılıç Arslan zamanında yapılan ve İpekçi diye meşhur olan Şemseddin Ebu Said Altun Aba Medresesi’dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Anadolu'da Mevlana Celaleddin Muhammed için kullanılan saygı hitaplarından biridir?
Mevlevî |
Hüdâvendigâr |
Hazret-i Pir |
Şeyh |
Rumî |
Hüdâvendigâr, Hünkâr, Hazret-i Mevlana, Mevlevî, Şeyh, Mollâyı Rumî, Rumî ve Hazret-i Pir lakap ve unvanları Mevlana için kullanılmıştır. Hazret-i Mevlana ve Hazret-i Pir, daha çok Anadolu'da kullanılmıştır.
18.Soru
Anadolu Selçuklu Devleti kaç yılında yıkılmıştır?
1308 |
1400 |
1350 |
1428 |
1389 |
Azerbaycan’daki Moğol kumandanı Baycu Noyan, Anadolu’ya yürüyüp Selçuklu ordusunu Sivas’ın kuzeydoğusundaki Kösedağı eteklerinde mağlup etmiştir (1243). Bu yenilgi üzerine Moğollara yıllık vergi vermeyi kabul ederek anlaşma yoluna giden Anadolu Selçuklu Devleti, bundan sonra kendini toparlayamamıştır. Sultan II. Mesud’un 1308’de ölmesiyle birlikte Anadolu Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
19.Soru
Anadolu Selçuklu Devleti yıkıldığında başında hangi sultan vardır?
Anadolu Selçuklu Devleti yıkıldığında başında hangi sultan vardır?
I. Kılıç Arslan |
I. Mesud |
I. Alaaddin Keykubad |
II. Keyhüsrev |
II. Mesud |
Sultan II. Mesud’un 1308’de ölmesiyle birlikte Anadolu Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XIII. yüzyılda yazıldığını belirtilen, bir devin Hz. Ali ile yaptığı savaşta yenilerek yok olmasını anlatan hikayenin adıdır?
Dânişmend-nâme |
Salsal-nâme
|
Battal-nâme |
Garîb-nâme |
Mantıku’t-tayr |
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ