XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 11. Deneme Sınavı

Toplam 20 Soru
PAYLAŞ:

1.Soru

Karahanlı Türkçesindeki "bolsamen" fiilinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?


olsa

olsam

olsak

oldu

olacak


2.Soru

Eserinin hemen başında bu dört kişiden bahseder ve onları okuyucuyla tanıştırır (353
ve 358 beyitler arası).  Kün Togdı (hükümdar) “gün doğdu,doğan güneş”, adaleti temsil eder. Ay Toldı (vezir) “ay doldu, dolunay”, baht, talih ve ikbali temsil eder. Ögdülmiş (vezirin oğlu) “övülmüş”, akıl ve anlayışı temsil eder. Odgurmış (vezirin kardeşi) “uyanık”, dünya işlerinin sonunu temsil eder. Eserin ilk yarısı bu karakterlerin ilk üçü arasındaki ilişkileri anlatır. ve çoğunlukla İran edebiyatından kaynaklanan geleneksel “hükümdarlara ayna” temalarını ele alır. Eserin ikinci yarısı ise, daha çok muhalif karakter olan Odgurmış üzerinde yoğunlaşır ve sufilik ya da İslâm mistisizmine ilişkin dinî temaları içerir.

Bu bilgilere göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir?


Kutadgu Bilig didaktik bir eser olmasına rağmen yer yer şiirselliğin ve lirizmin görülmektedir

Dört kişi arasında geçen münazarayı andıran eser, eski dönemlerden kalma atasözleri ve bilgelik ifadesi taşıyan deyimlerle süslenmiştir

Eserde dört soyut kavramı kişileştirilmiş ve bu kişilere de temsil ettikleri
kavramlara göre adlandırılmıştır.

Yazar yalnız Arap ve Fars dilini, kültürünü, batıdaki klasik bilgileri değil, İslâmdan önceki Türk dünyasını ve kültürünü de çok iyi biliyordu.

Kutadgu Bilig ‘mutluluk ve kutsallık veren bilim’ demektir


3.Soru

“Yagız yer yıpar toldı kafur kitip bezenmek tiler dünya körkin itip” dizelerinin Türkçesi aşağıdakilerden hangisidir ?


Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı.

Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyip süslenmek ister.

İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutluluk yayını kurdu.

Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak.

Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi


4.Soru

Atebetü’l-hakâyık hakkında yapılan tek çalışmayı aşağıdaki araştırmacılardan hangisi yapmıştır?


Necmettin Hacıeminoğlu

Mehmet Ölmez

Reşit Rahmeti Arat

Zeynep Korkmaz

İbrahim Taş


5.Soru

Hangisi Karahanlı Türkçesinde kullanılan 1. çokluk şahıs emir ekidir?


-galır/-gelir

-(A)yI(n)

-sar/-ser

-gu/-gü (kerek)

-mat/-met


6.Soru

Yay kış bile karıştı
Erdem yasın kurıştı
Çerig tutup küreşti
Oktagalı utruşur dizelerinin konusu nedir?


Savaş 

Ülke Sevgisi 

Bilgelik 

Türk Dilinin önemi 

Aşk


7.Soru

Aşağıdaki kelimelerden hangisinde geçişsiz eylem türeten bir ek bulunmamaktadır?


meñze-

bilged

kutad-

karar-

tuza-


8.Soru

Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri Karahanlı Türkçesi çokluk eklerindendir?

I. +lAr

II. +An

III. +(X)m


I,II

Yalnız I

I,III

II,III

I,II,III


9.Soru

Hangi eylemde ettirgenlik eki bulunmaz?


çöker-

tozgır-

ötgür-

bayut-

bassık-


10.Soru

Karahanlı Türkçesinde  iki şeyi karşılaştırarak birbirine bağlayan bağlaç aşağıdakilerden hangisidir?


Bile

Azu

Takı

Apan

Birle


11.Soru

"yiyümedi" sözcüğünde ünlü değişmelerinden hangisi gerçekleşmiştir ? 


Yuvarlaklaşma

Benzeşme

Büzüşme 

Yer değiştirme 

Ulama


12.Soru

Hangisi Karahanlı Türkçesindeki gelecek zaman/gereklilik ekidir?


-GU

+AGU

-GUçI

-sUnI

-GUr-


13.Soru

Doğu Türkistan’daki hangi şehir, XI.-XIII. yüzyıllar arasında Eski Türk yazı dilinden gelişen İslâmî Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresinin merkezidir?


İli

Turfan

Yarkent

Kaşgar

Hoten


14.Soru

K. Grønbech'in 1936'da yazdığı Der türkische Sprachbau adlı çalışmaya göre Türk Dilinin tarihsel dönemlendirilmesi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?


Eski Türkçe: Orhon, Uygur

Orta Türkçe: Karahanlı Türkçesi, Çağatayca

Yeni Türkçe: Azeri, Hive, Türkmen

Yeni Türkçe: Kırgız, Volga Lehçeleri, Kuça

Orta Türkçe: Turfan, Abakan, Altay


15.Soru

“İrinçig kışıg sürdi yazkı esin yaruk yaz yana kurdı devlet yasın” dizelerinin Türkiye Türkçesine çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?


Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı. Dünya sırrını getirip bana açtı, sen bu hakanın yüzünü görmedin mi der

Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyip
süslenmek ister.

İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutluluk
yayını kurdu.

Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak.

Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi Çiçeklikte bülbül bin sesle öter, gece-gündüz mezamir (ilahi) okur


16.Soru

Yukarıdaki metnin Türkiye Türkçesine aktarımı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?


Uyuduysan şimdi kalk gözünü aç

Uyudunsa şimdi kalk gözünü aç

Uyuyordunsa şimdi kalk gözünü aç

Uyuyorsa şimdi kalkıp gözünü açmalı

Uyuyordunsa şimdi kalkıp gözünü aç


17.Soru

I. Karahanlı yazı dilinin merkezi Doğu Türkistan’da Kaşgar’dır

II. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamıdır

III.  Bu dönem Türkçesi için Harezm-Altınorda Türkçesi terimi de kullanılmaktadır

Yukarıda Karahanlı Türkçesi ile ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?


I, II

II, III

I, III

Yanlız II

I, II, III


18.Soru

“ Yaşık yandı bolgay yana ornı?a balık kudrukındın kozı burnı?a“dizelerinin Türkiye Türkçesine çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?


Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı. Bak! Kimisi kalkar kimisi konar, kimisi koşar kimisi su içer

Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyip süslenmek ister.

İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutluluk
yayını kurdu. Keklik yüksek sesle öttü, katılarak güler. Kırmızı ağzı kan gibi kaşı da kapkara

Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak.

Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi


19.Soru

Hangi seçenekte –(y)I ile aynı anlam ve işlevde zarf-fiil eki bulunmaktadır?


ne iş tuş kadaşlar yüzin körgeli

taŋ ata yortalım/ Budruç kanın irtelim

bolup toġmaduk teg yitip bardı cān

suv körmeginçe etük tartma

biligsiz ne aysa ayur ukmadın


20.Soru

KB ve DLT’de görülen, iki şeyi karşılaştırarak birbirine bağlayan bağlaç aşağıdakilerden hangisidir?


Takı

Kalı

Apan

Bile

Azu