XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 14. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Türkçenin bilinen ilk sözlüğü olan ve Kaşgarlı Mahmud bin Hüseyin bin Muhammed tarafından yazılan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Dîvânu Lugati’t-Türk |
Kutadgu Bilig |
Atabetü'l Hakayık |
Divan-ı Hikmet |
Muhakemetü'l Lugateyn |
Türkçenin bilinen ilk sözlüğü olan ve Kaşgarlı Mahmud bin Hüseyin bin Muhammed tarafından yazılan eser Dîvânu Lugati’t-Türk'tür.
2.Soru
Karahanlı Türkçesinde aşağıdakilerden hangisi geniş zamanın hikayesidir?
tiler ėrdim |
buzġay ėrdi |
ayttılar ėrdi |
ölmegey erti i |
törütülmiş ėrdiŋ |
Birleşik fiil çekimleri er- yardımcı fiilinin üzerine zaman ve kişi çekim eklerinin getirilmesiyle yapılır. Bu tür zaman çekimleriyle ilgili örnekler metinlerde çok fazla yer almaz; bu nedenle ilgili zamanın her kişi ekiyle çekimi bulunmamaktadır. Hikâye Birleşik Zaman: Zaman ekini alan fiilin üzerine -DI+kişi eki ile oluşturulmuş ėr- yardımcı fiilinin getirilmesiyle kurulur. Fiil+er+DI+kişi ekleri Belirli (Bilinen) Geçmiş Zamanın Hikâyesi: aydım erdi “söyledimdi”, kıldım ėrdi “yaptımdı” Belirsiz (Öğrenilen) Geçmiş Zamanın Hikâyesi: törütülmiş ėrdiŋ “yaratılmıştın” Geniş Zamanın Hikâyesi: korkur ėrdim “korkardım” Gelecek Zamanın Hikâyesi: buzġay ėrdi “bozacaktı” Kuran Tercümesinde gelecek zamanın hikâye birleşik çekiminde farklı bir yapıyla karşılaşmaktayız: bolġaytı “olacaktı”
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Türkçesinde zaman zarfı olarak kullanılmamaktadır?
Kündüz “gündüz” |
Emdi “şimdi” |
Kün “gün” |
Kidin “sonra” |
Çın “doğru” |
Karahanlı Türkçesinde emdi “şimdi”, kün “gün” kündüz “gündüz”, kidin “sonra”, tün “gece”, tünle “geceleyin”, kışın “kışın”, yazın “yazın” gibi sözcükler zaman zarfı olarak kullanılmaktadır. “Çın” durum zarfı olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap E’dir.
4.Soru
Aşağıda verilen sontakılardan hangisi bulunma-ayrılma durum ekini almış sözcüklerle birlikte kullanılır?
Adın |
Kibi |
Üçün |
Son |
Taparu |
Adın ve Basa; bulunma-ayrılma durum ekini almış sözcüklerle birlikte kullanılır.
5.Soru
Zaman ekini alan fiilin üzerine -DI+kişi eki ile oluşturulmuş ėr- yardımcı fiilinin getirilmesiyle kurulan zaman aşağıdakilerden hangisidir?
Belirli Geçmiş Zamanın Hikâyesi |
Geniş Zamanın Hikâyesi |
Şartın Hikâyesi |
Gelecek Zamanın Hikâyesi |
Hikâye Birleşik Zaman |
Zaman ekini alan fiilin üzerine -DI+kişi eki ile oluşturulmuş ėr- yardımcı fiilinin getirilmesiyle kurulan zaman Hikâye Birleşik Zamandır.
6.Soru
Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi hangisidir?
Yürüyen bulut gibi gençliği gönderdim, fırtına yel gibi hayatımı tükettim. |
Yürüyen buluta kadar gençliğimi gönderdim, ardından da çabucak geçercesine hayatı tükettim. |
Beyaz bulutlar gibi gençliğimi kirlettim, kökten yel geçercesine zindeliğimi tükettim. |
Yorulmuş bir bulut gibi gençliğimi terk ettim, tıpkı bir yelin geçtiği gibi de zindeliğimi tükettim. |
Yorgun bir bulut gibi gençliğimi bitirdim, tıpkı bir yel gibi de geçen giden diriliği tükettim. |
Metnin günümüz Türkçesine doğru çevirisi A seçeneğinde verildiği gibi “Yürüyen bulut gibi gençliği gönderdim, fırtına yel gibi hayatımı tükettim.” şeklindedir.
7.Soru
''Közüm+e “ sözcüğü hangi duruma örnektir?
Bulunma Durumu |
Yönelme Durumu |
Ayrılma Durumu |
Vasıta Durumu |
Yön Gösterme |
Yönelme Durumu,1. ve 2. kişi tekil ve çoğul iyelik eki almış sözcüklerden sonra ek, +a/+e ve +ka/+ke biçiminde görülür:
közüm+e “gözüme”
8.Soru
“Korkur erdim” sözcüğü aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilidir?
Belirli Geçmiş Zamanın Hikâyesi |
Geniş Zamanın Hikâyesi |
Şartın Hikâyesi |
Belirsiz Geçmiş Zamanın Hikâyesi |
Hikâye Birleşik Zaman |
Korkur erdim yani “korkardım” sözcüğü Geniş Zamanın Hikâyesi’nde kurulmuş bir cümledir.
9.Soru
Zaman ekini alan fiilin üzerine -DI+kişi eki ile oluşturulmuş er- yardımcı fiilinin getirilmesiyle kurulan zaman aşağıdakilerden hangisidir ?
Belirli Geçmiş Zamanın Hikâyesi |
Geniş Zamanın Hikâyesi |
Şartın Hikâyesi |
Gelecek Zamanın Hikâyesi |
Hikâye Birleşik Zaman |
Zaman ekini alan fiilin üzerine -DI+kişi eki ile oluşturulmuş er- yardımcı fiilinin getirilmesiyle kurulan zaman Hikâye Birleşik Zamandır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Türkçesinde gelecek zaman/gereklilik ekidir?
-GU |
+AGU |
-GUçI |
-sUnI |
-GUr- |
-GU eki Karahanlı Türkçesindeki gelecek zaman/gereklilik ekidir.
11.Soru
Kaç tane İsim Durum Eki vardır?
2 |
4 |
6 |
8 |
10 |
8 İsim Durum Eki vardır;
1-Yalın Durumu
2-Tamlayan Durumu (İlgi, Genetif)
3-Belirtme Durumu (Yükleme, Akuzatif)
4-Yönelme Durumu (Verme, Datif)
5-Ayrılma Durumu (Çıkma, Ablatif)
6-Vasıta Durumu (Araç, Instrumental)
7-Eşitlik Durumu (Ekvatif )
8- Yön Gösterme (Direktif)
Doğru cevap D’dir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tasviri fiillerden biri değildir ?
bar- |
bil- |
gel- |
ber- |
kör- |
gel- tasviri fiillerden biri değildir.
13.Soru
Atebetü’l-hakayık’tan Dörtlüklerinde bilgili insan neye benzetilmektedir?
Dinar |
Ağaç |
Toprak |
Kök |
Güneş |
Dinar'a benzetilmektedir.
14.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi büzüşmeye örnektir?
körküt |
ögdü |
unut- |
tapnugay |
bulut |
tapnugay
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Türkçesinde çift dudak ünsüzlerinden değildir?
m |
p |
v |
b |
n |
m p v, b sesleri çift dudak ünsüzlerinden n sesi ise ön ve art damak ünsüzüdür.
16.Soru
Yusuf Has Hâcib Kutadgu Bilig adlı eserini meydana getirirken kimin hangi eserinden etkilenmiştir?
Ali Şîr Nevâî – Muhakemetü’l-Lügateyn |
Sâdî – Gülistan |
Mevlânâ Celâleddin – Mesnevî |
Ömer Hayyam – Rübâiler |
Firdevsî – Şehnâme |
Yusuf Has Hâcib Kutadgu Bilig adlı eserini meydana getirirken gerek nazım örgüsü, gerekse epik üslup açısından Firdevsî’nin 1010 yılında tamamladığı Şeh-nâme’sinden etkilenmiş, O’nun Farsçada yaptığını Türkçede yapmak istemiştir.
17.Soru
Üçegü kelimesinde bulunan ek ne ekidir?
Sıfat-fiil eki |
Ulaç eki |
Gelecek zaman eki |
Topluluk sayı adı yapma eki |
Eylemden ad yapma eki |
Üçegü kelimesindeki ek, biregü (KB 343, 4202, KTer. 33/1b2=33:32), ikegü (KTer. 2715b3=4:176), törtegü (KB 4502) örneklerinde de görülen +AGU topluluk sayı adı yapma ekidir.
18.Soru
Karahanlı devletinin kurucusu kimdir?
Oğulçak |
Bilge Kül Kadır Han |
Satuk Buğra Han |
Bilge Kagan |
Yusuf Kadir Han |
840 yılında Uygur-Karluk birliğinin çökmesinden sonra kurulan Karahanlı devletinin kurucusu Bilge Kül Kadır Han’dır.
19.Soru
Kutadgu Bilig ve Divanu Lugati’t-türk hangi hükümdar zamanında yazılmıştır ?
Kutadgu Bilig ve Divanu Lugati’t-türk hangi hükümdar zamanında yazılmıştır ?
Ogulçak Han |
Bilge Kül Kadır Han |
Yusuf Kadir Han |
Buğra Kara Han |
Süleyman Arslan Han |
Buğra Han adaletli ve dürüst yönetiminin yanısıra bilim ve sanat adamlarını korumasıyla da ün salmıştır. Kutadgu Bilig ve Divanu Lugati’t-türk onun zamanında yazılmıştır.
20.Soru
Tek başlarına anlamları olmayan ad ve ad soylu sözcüklerle sıfat-fiillerden sonra gelerek eklendiği sözcükle cümlenin öteki öğeleri arasında zaman, mekan, yön, tarz vb. gibi bakımlardan ilgi kuran sözcüklere ne ad verilir?
Zamir |
Sontakı |
Adıl |
Bağlaç |
Çekim eki |
Tek başlarına anlamları olmayan ad ve ad soylu sözcüklerle sıfat-fiillerden sonra gelerek eklendiği sözcükle cümlenin öteki öğeleri arasında zaman, mekan, yön, tarz, benzerlik, başkalık vb. gibi bakımlardan ilgi kuran sözcüklere sontakı denir. Ara “arasında”, içre “içte, içerisinde, iç tarafta”, taparu “-e doğru”, bile, birle “ile, birlikte”, üçün “için”, kibi “gibi”, so? “sonra” adın “başka”, basa “sonra” gibi sözcükler, Karahanlı Türkçesiyle yazılmış eserlerde kullanılan edatlardan bazılarıdır. Doğru cevap B’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ