XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Final 17. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Mu'inü'l-Mürid'den alınan kelimelerden hangisinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı yanlış olarak verilmiştir?
Bile:Bile |
Kurug:Kuru-Boş |
Bitiglig -turur:Durur |
Kanı:Kanı |
Nen: Şey |
Kanı hani demektir. Cevap d şıkkıdır.
2.Soru
bahalıg dinar ol biliglig kişi
bu cahil biligsiz bahasız bişi
biliglig biligsiz kaçan te? bolur
biliglig tişi er cahil er tişi
dörtlüğünde hangi sözcük isimden isim yapma eki almıştır?
bahalıg |
dinar |
biliglig |
bişi |
tişi |
bahalıg dinar ol biliglig kişi
bu cahil biligsiz bahasız bişi
biliglig biligsiz kaçan te? bolur
biliglig tişi er cahil er tişi
beyitinin Türkiye Türkçesine çevirisi ve sözcüklerin yapı çözümlemesi şöyledir:
Bilgili insan değerli dinar (gibi)dir, cahil ve bilgisiz adam değersiz bir akçe (gibi)dir. Bilgili ve bilgisiz ne zaman (nasıl) eşit olur? Bilgili dişi erkek, cahil erkek ise dişidir (bilgili olan kadın erkek gibidir, cahil olan erkek ise kadın gibidir)
bahalıg “değerli” < baha “kıymet, değer”+lıg (isimden isim yapım eki)
dinar “dinar”
ol “-dır/-dir bildirme eki işlevinde kullanılmıştır”
biliglig “bilgili” < bil- “bilmek”- (i)g (fiilden isim yapım eki)+lig (isimden isim (sıfat) yapım eki)
kişi “kişi, insan”
bu “bu, işaret sıfatı”
cahil “cahil, bilgisiz”
biligsiz “bilgisiz, cahil” < bil- “bilmek”- (i)g (fiilden isim yapım eki)+siz (isimden isim (sıfat) yapım eki)
bahasız “değersiz” < baha “kıymet, değer”+sız (isimden isim (sıfat) yapım eki)
bişi “akçe, pul”
kaçan “ne zaman”
te? “denk, eşit”
bol- “olmak”+(u)r (3. tekil kişi geniş zaman eki)
tişi “dişi, kadın”
er “erkek”
cahil “cahil, bilgisiz”
Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi dörtlükte isimden isim yapım eki alan sözcük "bahalıg"dır, dolayısıyla doğru cevap A'dır.
3.Soru
Kısasü’l-Enbiyâ’ nın en eski nüshası aşağıdaki şehirlerin hangisinde bulunmaktadır?
Londra |
Paris |
Bakü |
S. Petersburg |
Stockholm |
Eserin Londra’da bir, Saint Petersburg’da altı, Paris’te bir, Bakü ve İsveç’te iki nüshası bulunmaktadır. Kazan’da birkaç kez basılmıştır. En eski nüshası Londra British Museum’ da muhafaza edilen nüshasıdır.
4.Soru
Nehcü’l-Feradis ne tür bilgileri içermektedir?
Cennet ve cehennem ile ilgili kavramları |
Dünya ve ahirette mutlu olmak için gerekli Müslümanlık bilgileri |
Adalet ve doğruluk ile ilgili kavramları |
Peygamberlerin hayatları |
Dinî görevler ile ilgili bilgileri |
Eser, dünya ve ahirette mutlu olmak için gerekli Müslümanlık bilgilerinin el kitabı gibidir. Üslubu gayet sade ve açıktır.
5.Soru
"bolgaymen" sözcüğünün Türkiye Türkçesi karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Kılan idi |
yalanlamış |
söyler |
olacağım |
yatsam |
bolgaymen ‘olacağım’ : -men, -gay, bol- (< bol-gay-men)
Doğru yanıt D'dir.
6.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi Harezm Türkçesine göre ‘yükleme hal eki’ almıştır
Közden |
Bizim |
Uçmakda |
Biligle |
Kılıcın |
Yükleme Hâli: +nI, +n, +I
Türkçe ve yabancı kelimelerde yükleme hâli eki +nI’dır. 3. kişi iyelik eklerinden sonra ise bazen +n olduğu görülmektedir. HŞ’de ise yükleme eki olarak +I da kullanılmıştır
7.Soru
"urugındın-tururlar" kelimesinin doğru analizi aşağıdakilerden hangisidir?
urugındın-tururlar ‘soyundandır’ : +turur; lar, +dın, +ın, urug ( |
urugındın-tururlar ‘soyundandır’ : urug, ın +dın +lar, turur; ( |
urugındın-tururlar ‘soyundandır’ : +lar, turur; +dın, +ın, urug ( |
urugındın-tururlar ‘soyundandır’ : urug+ın, +dın +lar, turur (< urug++ların+dınturur) |
urugındın-tururlar ‘soyundandır’ :urug +lar +ın, turur; +dın, , (< urug+ın+lar+dınturur) |
urugındın-tururlar ‘soyundandır’ : +lar, turur; +dın, +ın, urug (
8.Soru
Kısasü’l-Anbiya'ın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Peygamberlerin kıssaları |
Peygamberlerin hayatı |
Namaz, zekat ve oruçla ilgili bilgiler |
Doğruluk ve adalet |
Cennet hayatı |
Kısasü’l-Anbiya'ın konusu Peygamberlerin kıssalarıdır. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Türkiye’de mevcut sistemde ihracatta yetkili merci aşağıdakilerden hangisidir?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı |
Ekonomi Bakanlığı |
Dışişleri Bakanlığı |
Maliye Bakanlığı |
Başbakanlık |
Türkiye’de ihracatta yetkili merci, Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanlıktır. Bu bakanlık mevcut durum itibariyle Ekonomi Bakanlığıdır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Nehcü’l –Feradis’in konularından değildir?
Hz. Peygamber |
Dört halife |
Allah’a hoş gelmeyen ameller |
Ehli beyt |
Erdemler |
Eser onar fasıllı dört baptan meydana gelmektedir. Birinci bap Hz. Peygamberi, ikinci bap dört halifeyi, üçüncü bap ehli beyti ve dört imamı, dördüncü bap Allah’a hoş gelmeyen amelleri anlatır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ‘’Nehcü’l-Ferâdîs’’ adlı eserin konusudur?
Müslümanlıkta namaz, oruç gibi ibadetlerle ilgili bilgiler |
Dünyada ve ahirette mutlu olmak için gerekli bilgiler |
Doğruluk, sabır, hoşgörü, adalet gibi kavramlarla ilgili bilgiler |
Peygamberlerin hayatlarıyla ilgili kıssalar ve bilgiler |
Arapça hadislerin Türkçe tercümesi ve hadislerin açıklanması |
Eserde her fasıl Arapça bir hadisle başlar, Türkçe çevirisi verildikten sonra İslâm âlimlerinin eserlerinden o hadisin manasını aydınlatan kısımlar tanık olarak verilir. Eser, dünya ve ahirette mutlu olmak için gerekli Müslümanlık bilgilerinin el kitabı sayılabilir.
12.Soru
Konusu Sâsânlı hükümdarı Husrev Perviz ve Ermeni hü- kümdarı Mihin Banu’nun kardeşinin kızı Şirin’in âşkı olan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Hüsrev ü Şirin |
Nebilerin Kıssaları |
Mukaddimetü ’l-Edeb |
Cennetlerin Açık Yolu |
Muhabbet-name |
4370 beyitten oluşan Hüsrev ü Şirin’in konusu Sâsânlı hükümdarı Husrev Perviz ve Ermeni hü- kümdarı Mihin Banu’nun kardeşinin kızı Şirin’in âşkıdır. İkinci kademede Husrev’in siyasi hayatı anlatılmaktadır. Kutb’un eseri Nizamî’ninkinden daha kısa olmasına rağmen konu başlıkları aynıdır.
13.Soru
“+n” belirtme eki ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Karahanlı Türkçesinde sadece 3. tekil ve çoğul kişi iyelik eklerinden sonra kullanılmıştır.
|
Orhun ve Uygur Türkçesinde yoktur.
|
Orhun ve Uygur Türkçesinde sadece 1. tekil kişi iyelik ekinden sonra kullanılmıştır.
|
Karahanlı Türkçesinde tüm iyelik eklerinden sonra kullanılmıştır.
|
Karahanlı Türkçesinde kullanılmamıştır.
|
14.Soru
Kısasü ’l-Enbiya’nın en eski nüshası aşağıdaki şehirlerin hangisinde bulunmaktadır?
Paris |
Kahire |
Viyana |
Londra |
Taşkent |
Eserin Londra’da bir, Saint Petersburg’da altı, Paris’te bir, Bakü’de bir ve İsveç’te iki nüshası vardır. Kazan’da birkaç defa basılmıştır. En eski nüshası Londra British Museum Add. 7851’de muhafaza edilen nüshasıdır. Öbürlerine göre daha iyi bir durumdaki bu nüsha Kaare GRØNBECH tarafından tıpkıbasım olarak 1948’de Kopenhag’da basılmıştır.
15.Soru
Kutb adlı şairin Altunorda [1127-1502] hanı Özibekoğlu Tınıbek Han [1341-1342] ve eşi Melike Hatun adına Harezm Türkçesiyle yapılan ilk manzum çevirisini aşağıdakilerden hangisi yapmıştır?
Cihân Pehlivân |
Ebû Ca‘fer |
Büreküzoğlu Berke |
Osman Atabeg |
Muhammed Atabeg |
Kutb adlı şairin Altunorda [1127-1502] hanı Özibekoğlu Tınıbek Han [1341-1342] ve eşi
Melike Hatun adına Harezm Türkçesiyle yapılan ilk manzum çevirisinin Büreküzoğlu Berke tarafından kırk iki yıl sonra 1383’de İskenderiye’de Altunbuğa adına çoğaltılan yazmasıdır
16.Soru
Karahanlı Türkçesinde “Adruk” sözcüğünün aşağıdakilerden hangisine uymadığı ifade edilebilir?
Önlük-Artlık Uyumu |
Düzlük-Yuvarlaklık Uyumu |
Yuvarlaklaşma |
Benzeşme |
Büzüşme |
Bugün Türkçede yaygın biçimde varlığını gördüğümüz düzlük-yuvarlaklık uyumu, Orhon ve Uygur Türkçesinde hem kimi sözcüklerde hem de kimi eklerde uyumsuzluk göstermektedir. Bu uyumsuzluk Karahanlı Türkçesinde de devam etmektedir. Düz ünlülerden sonra düz, yuvarlak ünlülerden sonra düz-geniş ya da dar yuvarlak ünlülerin birbirini takip etmesi kuralına dayanan bu uyuma uymayan sözcükler ve ekler bulunmaktadır.
17.Soru
‘kışnıñ ahir keçesi’ söyleminin Türkiye Türkçesindeki anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
kışın ilk gecesi |
bilinen ahir gecesi |
kışın son gecesi |
kişinin bir keçisi |
hısımın bir keçisi |
kışnıñ ahir kècesi :kışın son gecesi.
18.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinin analizi doğru verilmiştir?
yorasın ‘tabir edesin’ : -sın, -a, yor- (< yor-a-sın) |
munça ‘bunca’ : +ça, mun (< mun+ça) |
nèçe ‘nice’ : +çe, +ne < neçe |
yètirgil ‘ulaştır’ : -gil, yètir- (< yètir-gil) |
ursa ‘vur-‘ : -sa, -r, u- (< u-r-sa) |
yorasın ‘tabir edesin’ : -sın, -a, yor- (< yor-a-sın), munça ‘bunca’ : +ça, +n, mu (< mu+n+ça), nèçe ‘nice’ : <neçe, yètirgil ‘ulaştır’ : -gil, -ir-, yèt- (< yèt-ir-gil), ursa ‘vur-‘ : -sa, ur- (< ur-sa)
19.Soru
Oğuz Kağan Menakıbının ilk neşri (bir bölümü olmak kaydıyla)kim tarafından yapılmıştır?
BANG [1869-1934] |
Muharrem ERGİN [1925-1995] |
ARAT [1900-1964] |
Rıza Nur ARAT [1910-1968] |
RADLOFF [1837-1918] |
Yazmanın ilk neşri (bir bölümü olmak kaydıyla) RADLOFF [1837-1918] tarafından yapıldı.
20.Soru
I. Mahmud bin ‘Ali tarafından yazılmıştır.II. Dörder fasıllı on baptan meydana gelmektedir.III. Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneğidir. Yukarıdaki ifadelerden hangisi Nehcü’l-Feradis ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, III |
II, III |
Nehcü’l-Feradis Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği olup Mahmud bin ‘Ali tarafından 1357-1358 yıllarında yazılmıştır. Eser onar fasıllı dört baptan meydana gelmektedir. Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ