XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Final 22. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“ çürekige ” kelimesinin çözümlenmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
çürekige ‘yüreğine’ +ge, +i, çü,-rek (< yürek+i+ge) |
çürekige ‘yalnız’ +ge, +i, çürek (< yürek+i+ge) |
çürekige ‘yüreğine’ +ge, +i, çürek (< yürek+i+ge) |
çürekige ‘yüreğine’ +gei, +çü, rek (< yürek+i+ge) |
çürekige ‘yalnız’ +ge, +i, çür, -ek (< yürek+i+ge) |
çürekige ‘yüreğine’ +ge, +i, çürek (< yürek+i+ge)
2.Soru
I. Edebe Giriş II. Nebilerin Kıssaları III. Müridin Yardımcısı IV. Cennetlerin Açık Yolu V. Bilge Kağan Destanı Yukarıdakilerden hangisi Harezm Türkçesi eserleri arasında yer alır?
I, II, V |
I, III, IV, V |
Yalnız II |
I, II, III, IV |
I, IV |
Edebe Giriş, Nebilerin Kıssaları, Müridin Yardımcısı, Cennetlerin Açık Yolu Harezm Türkçesi eserleri arasındadır. Fakat Bilge Kağan Destanı bu sıralamada yoktur.
3.Soru
Mukaddimetü ’l-Edeb [=Edebe Giriş] eserinin bilinen kaç nüshası mevcuttur?
10 |
15 |
20 |
25 |
30 |
Mukaddimetü ’l-Edeb [=Edebe Giriş] eserinin bilinen 20 nüsası mevcuttur.
4.Soru
Kutb’un kaleme aldığı Hüsrev ü Şîrîn, hangi şairin eserinin Harezm Türkçesine çevirisidir?
Sa’dî-i Şîrâzî |
Ömer Hayyam |
Molla Câmî |
Genceli Nizâmî |
Hâfız-ı Şîrâzî |
Kutb’un Harezm Türkçesine çevirdiği Hüsrev ü Şîrîn adlı eserin orijinalini Genceli Nizâmî yazmıştır.
5.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde keltürmiş kelimesinin çözümlenmesi doğru verilmiştir?
-miş, -tür-, kel- |
-dür, -miş-, kel- |
-kel, -tür-, miş- |
-tür, -miş-, kel- |
-kel, -miş-, tür- |
keltürmiş kelimesinin çözümlenmesi -miş, -tür-, kel- şeklindedir. Doğru cevap A'dır.
6.Soru
"...Bizniñ kutı-bız senniñ kutuñ bolmuş, bizniñ urug- ıbız senniñ ıgaçuñnuñ urugı bolmuş bolup turur..."
Yukarıdaki metnin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Bizim devletimiz senin devletin olmuş, bizim uğurumuz senin ağacının yemişi olmuştur. |
Bizim devletimiz senin devletin olmuş, bizim uruğumuz senin ağacının meyvesi olmuştur. |
Bizim devletimiz senin devletin olmuş, bizim uruğumuz senin fidanının yemişi olmuştur. |
Bizim devletimiz senin devletin olmuş, bizim uruğumuz senin ağacının yemişi olmuştur. |
Bizim devletimiz senin zenginliğin olmuş, bizim uruğumuz senin ağacının yemişi olmuştur. |
Bizim devletimiz senin devletin olmuş, bizim uruğumuz senin ağacının yemişi olmuştur.
7.Soru
Harezm Türkçesinde geçen "bıltur" kelimesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
ay başı |
geçen yıl |
bu yıl |
gelecek yıl |
ay sonu |
Harezm Türkçesinde geçen "bıltur" kelimesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı "geçen yıl"dır. Doğru yanıt: B'dir.
8.Soru
'yılnıñ ülüşdin bir ülüş' ifadesinin Türkiye Türkçesi'ndeki karşılığı nedir?
30 günlük zaman dilimi |
İki peygamber arası geçen dönem |
Gecenin bir bölümü |
Yılın mevsimlerinden bir mevsim |
Kışın son gecesi |
yılnıñ ülüşdin bir ülüş : yılın mevsimlerinden bir mevsim
9.Soru
XI. yüzyılda Dîvânü Lügâti’t-Türk’e göre Harezm bölgesinde hangi Türk boyundan yerleşik olarak söz edilmektedir?
Peçenek |
Uz |
Türgiş |
Küçet |
Avar |
X. yüzyıl Arap coğrafyacıları ve tarihçilerinin kaydettiklerine göre Ürgenç ve Zencan’a Türk kapısı denilmesi, XI. yüzyılda Dîvânü Lügâti’t-Türk’te bölgede yerleşik Türk boyunun adı olarak Küçet isminin geçmesi bölgede daha o dönemdeki Türk varlığını göstermesi bakımından önemlidir.
10.Soru
"kişi kim caşık èrmez canı yok bil
ölügni bar mu tèr ajunda cakıl"
Yukarıdaki metnin Türkçesi aşağıdakilerden hangisidir?
Bir kişinin gönlünde aşkı olsa |
İyi anla, feleğin mihrabı aşk imiş. |
Âşık olmayan kişinin canı yoktur, bil. |
Bu yedi kat yer âşık olmasaydı |
Bu dünyada her ne gördümse |
"kişi kim caşık èrmez canı yok bil
ölügni bar mu tèr ajunda cakıl"
Yukarıdaki metnin Türkçesi
"Âşık olmayan kişinin canı yoktur, bil.
Akıllı, dünyada ölüm var mı, der." dır.
11.Soru
Mukaddimetü’l-Edeb’te geçen Türkçe aynıŋ yaķı ifadesinin günümüz Türkçesindeki karşılığı nedir?
ay başı |
ay ortası |
ay sonu |
dolunay |
ayın ışığı |
Mukaddimetü’l-Edeb’te geçen Türkçe aynıŋ yaķı ifadesi “ay sonu” anlamındadır.
12.Soru
Harezm Türkçesi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Kelimelerin eski ve yeni biçimlerinin bir arada kullanıldığı görülmektedir. |
Ödünçleme kelimelerin çoklukla +lIK, +lIG +çI, +sIz ve +lA ekleriyle Türkçeleştirildikleri görülmektedir. |
Harezm Türkçesi metinlerinde yalnızca /e/’li kullanımlar yer almakta, /e /’li biçimler kullanılmamaktadır. |
Harezm Türkçesi öncesi metinlerde geçmeyen veya nadir geçen çok sayıda kelimenin kullanıldığı görülmektedir. |
Eski Türkçe ve Karahanlı Türkçesi ile kıyaslandığında bazı ses değişimlerinin olduğu görülmektedir. |
Karahanlıcadan Çağataycaya geçişte /e/ > /i/ değişiminde Harezm Türkçesi /e/ yanlısıdır. Harezm Türkçesi metinlerinde /e/’nin kullanımı ise karışıktır. /e/’li ve /e /’li biçimler bir arada kullanılır. Örnek: er / er (er, erkek)
13.Soru
Kısasü ’l-Enbiya ile ilgili verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. Harezm Türkçesi döneminin ikinici eseridir.
II. Nasiru'd-din bin Burhanu'd-din Rabguzi tarafından yazılmıştır.
III. Nasiru'd-din Tok Buga'ya Türkçe olarak sunulmuştur.
IV. Dini konular edebi dille anlatılmıştır.
I ve II |
II ve III |
I ve IV |
I, II ve III |
I, II ve IV |
Harezm Türkçesi döneminin ilk eseri-dir. Nasiru’d-din bin Burhanu’d-din ar- Rabguzi tarafından 1310-1311 yılında yazılıp Nasiru’d-din Tok Buga’ya sunu-lan Farsça bir eserin Türkçeye uyarlanmış hâlidir. Peygamber kıssalarını konu alan eser-de Rabguzi, dini konuları edebi bir dille nakletmiştir.
Doğru yanıt C'dir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde zarf-fiil eki bulunmaktadır?
baruçak |
kıldaçı |
keçgüsüz |
aytkan |
aymış |
A seçeneğindeki baruçak bar- fiiline -uçak zarf-fiil eki getirilmesiyle oluşmuştur. Diğerlerinin tamamında sıfat-fiil ekleri bulunmaktadır.
15.Soru
Mu’înü’l-Mürîd’in Türkmenler üzerinde etkili olduğu hangi eserde belirtilmektedir?
Şecere-i Terakime |
Mukaddimetü’l-Edeb |
Babürnâme |
Muhakemetü’l-Lugateyn |
Nehcü’l-Ferâdis |
1313-1314 yıllarında İslâm adında bir şair tarafından Harezm bölgesinde yazılan ve yerli dil özelliklerini ihtiva eden bir eserdir. Şecere-i Terakime’de eserin Türkmenler arasında çok yaygın olduğu ve Türkmenlerin ona göre hareket ettikleri söylenmektedir
16.Soru
"yalganlamış " kelimesinin çözümlenmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
yalgan+la+mış |
yal+gan+la+mış |
yal+ga+n+la+mış |
yalgan+lamış |
ya+l+gan+la+mış |
yalgan+la+mış
17.Soru
Eserde Arapça ifadelerin altında çeşitli dillerdeki karşılıkları bulunmaktadır.
Aşağıdakilerden hangisinde ifadelerin karşılığı olmayan bir dil bulunmaktadır?
Harezm Türkçesi |
Farsça |
Özbekçe |
Çağatayca |
Osmanlıca |
Eserde Arapça ifadelerin altında "Özbekçe" karşılığı yoktur. Doğru yanıt: C'dir.
18.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde “keltürmiş” kelimesinin çözümlemesi doğru verilmiştir?
keltü-r-miş |
kel-tü-rmiş |
ke-l-tü-rmiş |
kel-tür-miş |
kelt-ü-r-miş |
keltürmiş ‘getirmiş’ : -miş, -tür-, kel- (< kel-tür-miş)
19.Soru
Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası aşağıdakilerin hangisindedir?
Paris Bibliothèque Nationale |
St. Petersburg Library |
Universitätsbibliothek Wient |
Millet Yazma Eser Kütüphanesi |
Uzbekistan Manuscripts Library |
Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır. 1300’lerde Uygur harfleriyle yazılan ve 21 varaktan (42 sayfa) oluşan eserin her sayfasında 9 satır bulunmaktadır.
20.Soru
Kısasü’l-Enbiya’nın en eski nüshası nerede bulunmaktadır?
Londra |
Saint Petersburg |
Paris |
Bakü |
İsveç |
Eserin Londra’da bir, Saint Petersburg’da altı, Paris’te bir, Bakü’de bir ve İsveç’te iki nüshası vardır. Kazan’da birkaç defa basılmıştır. En eski nüshası Londra British Museum Add. 7851’de muhafaza edilen nüshasıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ