XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harezm Türkçesi’nde “roza ayı” anlamındadır?
Oruç ayı |
İkinci ay |
Ay başı |
Ay sonu |
Yedinci ay |
Harezm Türkçesi’nde roza ayı; oruç ayı anlamındadır. Doğru cevap A’dır
2.Soru
Yukarıdaki ifadenin çeviri yazısı olarak doğru şekli aşağıdakilerden hangisidir?
Onlar Ey melik, bize bu tanrı gerekmez, bizi savaşa attı. |
Karra dağına adam gönderdiler, put yapmak için taş aradılar. |
Türkler Yâfes soyundandır, öbürleri Sâm soyundandır derler. |
Zindana attılar, başka birini puta hizmetçi ettiler. |
Kalktı dağa gitti, dağ içinde bir mağara buldu, yorulmuştu, uyudu. |
Türkler Yâfes soyundandır, öbürleri Sâm soyundandır derler.
3.Soru
Oġuz Ḳaġan Menāḳıbı’nın tek nüshası nerededir?
Paris |
St. Petersburg |
İstanbul |
Viyana |
Vatikan |
Oġuz Ḳaġan Menāḳıbı’nın tek nüshası Paris’te bulunmaktadır.
4.Soru
Harezm nedir?
Aral Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen |
Aras Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen addır |
Arap Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen addır |
Araç Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen addır |
Arak Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen addır |
Aral Gölü’ne dökülen Ceyhun nehrinin her iki tarafında uzanan bölgeye verilen
addır
5.Soru
"ündedim" kelimesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
özledim |
üsteledim |
bekledim |
seslendim |
serildim |
ündedim 'seslendim' : -m, -di, -de-, ün (< ün+de-di-m)
6.Soru
I. ? > ? değişimi yoktur.
II. ? > y değişimi bulunmaktadır.
III. Hem /e/ ünlüsü hem de /e/ ünlüsü bulunur.
Yukarıdaki ifadelerden hangileri Harezm Türkçesi için doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, III |
II, III |
Harezm Türkçesinde ? > ? değişimi çok az örnekte görülür. ? > y değişimi bulunmaktadır. Hem /e/ ünlüsü hem de /e/ ünlüsü bulunur.
7.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinin çözümlenmesi diğerlerinden farklıdır?
burun |
karı |
tugdı |
nelük |
kèçe |
burun ‘evvel’
karı ‘karış’ : < karı
tugdı ‘doğdu’ : -dı, tug- (< tug-dı)
nelük ‘nasıl’ : < nelük
kèçe ‘gece’ : < keçe
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kısasü ’l-Enbiya eserinin bulunduğu yerlerden biridir?
İstanbul |
Konya |
Berlin |
Kırım |
Bakü |
Eserin Londra’da bir, Saint Petersburg’da altı, Paris’te bir, Bakü’de bir ve İsveç’te iki nüshası vardır. Kazan’da birkaç defa basılmıştır.
Doğru yanıt E'dir.
9.Soru
Nehcü’l-Feradis adlı eserin Yeni Cami nüshasını tıpkıbasım olarak kim yayımlamıştır ?
János Eckmann |
Reşit Rahmeti Arat |
Ali Fehmi Karamanlıoğlu
|
Necmeddin Hacıeminoğlu |
Recep Toparlı |
Nehcü’l-Feradis’in Yeni Cami nüshası 1956’da János Eckmann tarafından tıpkıbasım olarak yayımlanmıştır.
10.Soru
Nehcü’l-Faradis’in hangi nüshası tam ve harekelidir?
Paris |
İstanbul |
Kazan |
Kırım |
Taşkent |
Nehcü’l-Faradis’in İstanbul (Yeni Cami Kütüphanesi), Paris, Kazan, Kırım’da nüshaları bulunmaktadır. Yeni Cami nüshası tam ve harekeli olması bakımından önemlidir.
11.Soru
Çeviriyazısı verilen bölümün Türkiye Türkçesi karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Allah’a hamdolsun dileğime eriştirdi. Dilek eli emel yayını kurdu. |
Nasıl geldiysem geldim ama, iyi bir hâlde, iyi ve tam bir şekilde geldim. |
Bu kapıdaki isteğim, gelip bu huzurda bir yer bulmaktı. |
Sonra gönlüm söz içinde avaz etti: Ey bülbül, yaz gelince gül açıldı! |
Bu gönlümün kuşu güzel bir bahçe buldu. İster bülbül şakısın ister karga gaklasın. |
bölümünün Türkiye Türkçesi karşılığı A seçeneğinde verilmiştir:
Allah’a hamdolsun dileğime eriştirdi.
Dilek eli emel yayını kurdu.
12.Soru
"sözletmeseñ" kelimesinin çözümlenmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
sözletmeseñ ‘söyletmezsen, anlatmazsan’ : -señ, -me-, -t-, +le, söz(< söz+le-t-me-señ) |
sözletmeseñ ‘söyletmezsen, anlatmazsan’ : -beñ, -me-, -t-, +le, söz(< söz+le-ş-me-señ) |
sözletmeseñ ‘söyletmezsen’ : -beñ, -e-, -t-, +le, söz(< söz+le-t-me-señ) |
sözletmeseñ ‘söyletmezsen’ : -señ, -me-, -t-, +le, söz (< söz+le-ş-me-señ) |
sözletmeseñ ‘dinletmesen, işitmesen’ : -señ, -me-, -t-, +le, söz(< söz+le-t-me-señ) |
sözletmeseñ ‘söyletmezsen, anlatmazsan’ : -señ, -me-, -t-, +le, söz(< söz+le-t-me-señ) şeklinde olup, doğru cevap A seçeneğidir.
13.Soru
5, 6, 7 ve 8. soruları aşağıdaki metni dikkate alarak cevaplandırınız.
Gene künlerdin bir gün Ay Ḳaġan- (4) nuñ közü yarıp bodadı, ėrkek oġul toġurdı. (5) Oşol oġul-nuñ öñlüki çıraġı kök (6) ėrdi, aġıẓı ataş ḳızıl ėrdi, közleri al, saçları ḳaş-ları (7) ḳara ėrdiler ėrdi. Yaḳşı nepsikilerdin (8) körüklügrek ėrdi.
Hangi kelimede isimden isim yapma eki bulunmaktadır?
yarıp |
oġulnuñ |
saçları |
yaḳşı |
körüklügrek |
Metinde geçen körüklügrek kelimesinde +lüg ve +rek isimden isim yapma ekleri bulunmaktadır.
14.Soru
Harezm Türkçesi döneminin ilk eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Mukaddimetü 'l-Edeb |
Kışaşü’l Enbiya |
Mu'înü 'l-Mürîd |
Hüsrev-ü Şirin |
Nehcü 'l-Feradis |
Kışaşü’l Enbiya, Harezm Türkçesi döneminin ilk eseridir. Nasiru ’d-din bin Burhanud-din ar-Rabğüzi tarafından 1310-1311 yılında yazılıp Nasiru ’d-din Tok Buğa’ya sunulan Farsça bir eserin Türkçeye uyarlanmış hâlidir.
15.Soru
I “Dil Hususiyetleri” adlı bir bölüm yer almaktadır.
II Çalışma, Türkiye’de ilk olması sebebiyle önemlidir.
III Eserin tamamı üzerinde çalışan bulunmamaktadır.
IV Eserin ilk ve sonraki baskılarında yer alan “yanlış-doğru cetveli” eserin sadece "İmlâ Hususiyetleri" bölümünü kapsar.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri Kutb’un Hüsrev ü Şirin adlı eseri ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız II |
I, III |
II, IV |
I, II, III |
I, II, IV |
Kutb’un Hüsrev ü Şirin adlı eserinin tamamı üzerinde N. Hacıeminoğlu çalışmış ve “Dil Hususiyetleri”ni inceleyerek metin yayınını yapmıştır. Çalışma Türkye’de ilk olması sebebiyle önemlidir ancak pek çok yanlışlıkları ve eksiklikleri de bünyesinde barındırmaktadır. Eserin ilk ve sonraki baskılarında yer alan “yanlış-doğru cetveli” eserin sadece İmlâ Hususyetleri bölümünü kapsar.
16.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde “ėriŋni” kelimesinin çözümlemesi doğru verilmiştir?
ėriŋ+n+i |
ėr+iŋ+ni |
ėri+ŋ+ni |
ėr+iŋni |
ė+r+iŋni |
èriŋni "kocanı" : +ni, +iŋ, èr (< èr+iŋ+ni)
17.Soru
Oğuz Kağan Destanı’ndan Kâşgarlı’nın eserinde iz bulunmaması, Moğolca sözcüklerin fazlaca görülmesi, yazı tarzı göz önüne alındığında Oğuz Kağan Destanı’nın yazıldığı dönemle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylenebilir?
Gazan Han [1295-1304] ya da sonrası yazılmıştır. |
Koço Uygur Kağanlığı döneminde yazılmıştır. |
İslâmiyet öncesi bir dönemde yazılmıştır. |
Çingis Kağan öncesi bir dönemde yazılmıştır. |
Celaleddin Harzemşah döneminde yazılmıştır. |
Gazan Han [1295-1304] ya da sonrası yazılmıştır.
18.Soru
“Alıp-turur” kelimesinin çözümlenmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
‘alıptır, almış’ : +tu, -rur, -ıp, al- (< al-ıp tu-rur) |
‘alıptır, aldı’ : +tur, -ur, -ıp, al- (< al-ıp tur-ur) |
‘alıptır, almış’ : +turu, -rıp, al- (< alı-p tur-ur) |
‘alıptır, almış’ : +tur, -ur, -ıp, al- (< al-ıp tur-ur) |
‘alıptır, aldı’ : +tu, -rur, -ıp, al- (< al-ıp tu-rur) |
Bu kelimenin doğru çözümlenişi “alıp-turur ‘alıptır, almış’ : +turur, -ıp, al- (< al-ıp tur-ur)” şeklindedir.
19.Soru
Atebetü’l-hakâyık (Hakikatlerin Eşiği) manzum öğüt kitabının yazarı nerelidir?
Yüknek |
Kaşgar |
Turfan |
Semerkant |
Buhara |
12. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen Atebetü’l-hakâyık (Hakikatlerin Eşiği) manzum öğüt kitabıdır. Nerede ve ne zaman yaşadığını bilmediğimiz Türk ve Acem meliki Muhammed Kaynaklarda hakkında fazla bilgi bulamadığımız Edib Ahmet’in yaşadığı dönem ve çevresi hakkında hemen hemen hiç bilgimiz yoktur. Memleketinin Yüknek, babasının adının ise Mahmud olduğunu Arslan Hoca Tarhan’ın bir kitabın sonuna yazdığı dörtlükten öğrenmekteyiz.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde gelecek zaman kipinde çekimlenmiş bir fiil vardır?
içgeymen |
bakarmen |
beklemişmen |
körsemen |
körsüni |
içgeymen : içeceğim
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ