XIV-XV. Yüzyıllar Türk Dili Ara 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi ‘’ sızıcılaşma’’ olayına örnek oluşturur?
Derdüm > derdim |
Yohsul > yoksul |
Datlu > tatlı |
Men > ben |
Kapu > kapı |
Patlayıcı ünsüzler, boğumlanma noktasında patlayarak şekillenen ünsüzleri Süreksiz ünsüzlerin patlayarak şekillenme özelliğinden dolayı aldıkları addır: B, C, Ç, D, G, G, K, K, P, T ünsüzleridir. Sızıcı ünsüzler, boğumlanma noktasında hava akımının sürtünme ve sızma yolu geçebileceği dar bir geçitte şekillenen ünsüzlerdir. Sürekli ünsüzlerin bir bölümüdür: F, Ğ, H, J, S, Ş, V, Z ünsüzleridir. Sızıcılaşma, herhangi bir nedenle patlayıcı ünsüzlerin değişmesidir. Bu bir kural değildir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi didaktik mahiyette bir eser değildir?
Muhabbet-name
|
Mu'inü‘l-Mürid
|
Cevahirü’l-Esdaf
|
Siracü’l-Kulûb
|
Nehcü’l-Feradis
|
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Eski Anadolu Türkçesi eserlerinden biri değildir?
Çarh-nâme
|
Mi‘râc-nâme
|
Fakr-nâme
|
İskender-nâme
|
Çeng-nâme
|
4.Soru
Ahmed-i Dâî tarafından Emir Sultan adına kaleme alınan Tercüme-i Tefsîr-i Ebü’l-Leys es-Semerkandî’nin içerik bakımından özelliği nedir?
Anadolu sahasının bilinen ilk Kur’an tercümesi olması |
Anadolu sahasının bilinen ilk Tezkîretü’l- Evliyâ’sı olması |
Ayete’l-kürsî’nin Türkçeye tercümesi olan bir eser olması |
Türkçeye çevrilen yıldızname, falname türünde bir eser olması |
Hz. Muhammed’in hadislerine dayanan ve Türkçeye çevrilen bir hekimlik kitabı olması |
Tezkiretü’l-Evliyâ, Ahmed-i Dâî’nin II. Murad adına, Ferîdüddîn-i Attâr’ın aynı adlı eserinden yaptığı tercümedir. Anadolu sahasının bilinen ilk Tezkîretü’l- Evliyâ’sıdır. Vesîletü’l-mülûk li-ehli’s-sülûk ise Ayete’l-kürsî’nin Türkçeye tercümesi olan bir eserdir. 73 beyitlik küçük bir mesnevi olan Câmasb-nâme Tercümesi, Hoca Nasir-i Tûsî’nin aynı adlı eserinden Türkçeye çevrilmiştir. Yıldızname, falname türünden bir eserdir. Tıbb-ı Nebevî Tercümesi ise Umur Bey’in emriyle Türkçeye çevrilmiş bir eserdir. Hz. Muhammed’in hadislerine dayandırılarak iki bölüm halinde hazırlanmış bir koruyucu hekimlik kitabıdır. Anadolu sahasının bilinen ilk Kur’an tercümesi, Tercüme-i Tefsîr-i Ebü’l-Leys es-Semerkandî’dir. Ahmed-i Dâî, eseri birebir tercüme etmemiş, başka kaynaklardan da yararlanarak âdeta yeni bir tefsir hâline getirmiştir. Esere eklediği 235 beyitlik manzum giriş kısmı ise tamamıyla kendi telifidir. Pek çok nüshası bulunan bu eserdeki dil son derece başarılıdır.
5.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi hece kaynaşması sonucu ortaya çıkan ünlü düşmesine uğramıştır?
Bolsa idi > bolsadi |
İçer iken > içerken |
Nice-ök > niçük |
Acla-alın > avlalın |
İzde-elin > izdelin |
Seçeneklerden nice-ök > niçük hece kaynaşması sonucu ortaya çıkan ünlü düşmesine uğramıştır.
6.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde görülen geniş zaman eki kullanılmıştır?
tökmiş |
targadı |
köre biz |
yıgılmışlar |
öperler |
tökmiş ve yığılmışlarda anlatın geçmiş zaman eki kullanılmıştır. köre biz geniş zaman 1. Tekil şahıs, öperler geniş zaman 3. Çoğul şahıs ekidir. targadı ise –dı görülen geniş zaman eki almıştır.
7.Soru
I. Karahanlı Türkçesi
II. Oğuz Türkçesi
III. Uygur Türkçesi
Harezm Türkçesindeki ünsüzler yukarıda verilenlerin hangisi/hangileri ile aynıdır?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
Harezm Türkçesindeki ünsüzler, Karahanlı Türkçesindeki ünsüzlerle aynıdır.
8.Soru
“Harezm’den Anadolu’ya göç eden Oğuz boylarından Salurlara mensup Şemseddin Mehmed’in oğludur. 1345’te Kayseri’de doğmuştur. İlk eğitimini Kayseri kadısı olan babasından almıştır. Mısır’da dini bilimler, astronomi ve tıp eğitimi görmüştür. Kayseri’de hüküm süren Eretnaoğullarına vezirlik yapmıştır. Daha sonar Sivas’ta kendi sultanlığını ilan etmiştir.” Hakkında bilgi verilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
Kadı Burhanettin |
Şeyhoğlu |
Gülşehri |
Hoca Mesud |
Yunus Emre |
Soruda hakkında bilgi verilen yazar Kadı Burhanettin’dir.
9.Soru
Eski Türkçede işlek gelecek zaman eki olup da Eski Anadolu Türkçesi döneminde birkaç kelimede sıfat-fiil eki olarak görülen ek hangisidir?
-(y)A
|
-sA gerek
|
-dAçI
|
-(y)UpdUr(Ur)
|
-(y)AcAk
|
10.Soru
Oğuzca’ya dair bilgi edinilebilen en eski yazı dili aşağıdakilerden hangisidir?
Çağatay Türkçesi |
Kırgız Türkçesi |
Uygur Türkçesi |
Köktürkçe |
Kıpçak Türkçesi |
XIII. yüzyıldan itibaren Anadolu’da bir edebî yazı dili oluşturan Oğuzcanın daha önceki dönemlerini çeşitli Türkçe kaynaklardan izleyebilmekteyiz. VIII. yüzyılda Türk dünyasının ortak edebî yazı dili olan Köktürkçenin bünyesinde bazı Oğuzca unsurlar tespit edilebilmektedir.
11.Soru
Şart bildirdiği sürece esas cümlenin yüklemi olamayan ve bu yüzden bir kip özelliği taşımayan eki, sadece dilek-istek bildirdiği örneklerde asıl cümlenin yüklemi olabilmektedir?
-GIl |
-sA |
–(U)ŋ |
–(U)ŋUz |
-sUn |
Şart bildirdiği sürece esas cümlenin yüklemi olamayan ve bu yüzden bir kip özelliği taşımayan -sA eki, sadece dilek-istek bildirdiği örneklerde asıl cümlenin yüklemi olabilmektedir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Anadolu Selçukluları döneminde verilen Behcetü’l-Hadaik fi Mev’izetü’l-Halaik, Ali’nin Kıssa-i Yusuf’u, Kudurî Tercümesi, Kitab-ı Feraiz gibi yazılı eserlerin ortak özelliğidir?
Orta Asya edebî dilinde olmayan pek çok Oğuzca özelliğin kullanıldığı yazılı eser olması |
Orta Asya Türk lehçelerinin tamamen hakim olduğu yazılı eserler olması |
Oğuzca özelliklerin tamamen hakim olduğu yazılı eserler olması |
Arapça ve Farsçadan Oğuzcaya çevrilen yazılı eserler olması |
Horasan’dan Anadolu’ya gelen Oğuzlar tarafından kaleme alınan eserler olması |
Bu eserlerin dilinin özelliği, Orta Asya edebî dilinde olmayan pek çok Oğuzca özelliğin yazılı eserlerde kullanılmış olmasıdır. Yani, Oğuzlar kendi lehçeleri ile eserler üretmişlerdir. Ancak, o eserlerde, Anadolu Oğuzcasında daha sonra hiç görülmeyen ve Orta Asya Türk lehçelerinin karakteristiği olan bazı özellikler de
görülmektedir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harezm-Altın Ordu Türkçesi'nin yazım özelliklerinden biri değildir?
Kalın ünlülü kelimelerde ص ve ط harflerinin kullanımına rastlanmaz.
|
Arap ve Uygur alfabesiyle yazılmıştır.
|
b/p ünsüzleri tek noktalı, bazen de noktasız yazılmaktadır.
|
c/ç ünsüzleri tek noktalı olarak veya bazen de noktasız olarak yazılmaktadır.
|
İlk hecedeki é/i bakımından bir birlik bulunmamaktadır.
|
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde ek fiil kullanılmıştır?
âdem oglanlarınun gönlini sana turacak yir eyledüm / kim bize içecek anda su ola |
günahından tevbe kılsa ol günâhı işlemedük gibi olur |
evden taşra çıksa dükeli halk anun korkusından ta’accüb iderlerdi |
zâhirüm eyü adda, gönlüm fâsid tâ’atta / bulınmaya bagdadda, bencileyin bir agyâr |
varuban bunları kılduk ziyâret / varursan sana da itdük işâret |
A seçeneğinde yir eyledüm, su ola fiil çekimidir. B seçeneğinde tevbe kılsa, işlemedük gibi olur fiil çekimidir. C seçeneğinde taşra çıksa, ta’accüb iderlerdi fiil çekimidir. E seçeneğinde kılduk, itdük fiil çekimidir. D seçeneğinde ise zâhirüm kelimesinde ek fiil yer almaktadır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi görülen geçmiş zamanın hikayesi çekimindedir?
yoluktı erdi
|
telürdüm erse
|
kılur ermiş men
|
yöriyür erdi
|
yaratmış erse
|
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yuvarlak ünlülü fiilden isim yapma eklerinden biri değildir?
GUR |
lU |
gUn |
(U)K |
mUr |
A, C, D ve E seçeneklerinde verilen eklerin tamamı fiilden isim yapma eki ien, B seçeneğinde verilen "+lU", isimden isim yapma ekidir.
Doğru yanıt B'dir.
17.Soru
1368-1369 yılında Hüsâm Kâtib tarafından Altın Ordu’da edebi bir gaye güdülmeden geniş halk kitleleri için mesnevi nasım şekli ile yazılmış dini lirik bir hikaye olan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Muhabbet-nâme |
Miraçname |
Hüsrev ü Şîrîn |
Yarlık ve Bitikler |
Dasitân-ı Cümcüme |
1368-1369 yılında Hüsâm Kâtib tarafından Altın Ordu’da edebi bir gaye güdülmeden geniş halk kitleleri için mesnevi nasım şekli ile yazılmış dini lirik bir hikâye olan eser Dasitân-ı Cümcüme’dir.
18.Soru
Aşağıdaki gelecek zaman cümlelerinden hangisinin yükleminde 1. çokluk kişi iyelik eki görülmektedir?
On altı yaş yaşladum bir gün ola düşem ölem sen kalasın. |
Elli yıldan sonra gelgil istegil / bulasın istedüğün gire ele. |
Ve muhakkak bilesiz necât ehli siz misiz. |
Kardaş bu sözün girçeğin nice bilevüz. |
Kim bilür müstakbeli nice gele. |
On altı yaş yaşladum bir gün ola düşem ölem sen kalasın seçeneğinde 1. teklik
Elli yıldan sonra gelgil istegil / bulasın istedüğün gire ele seçeneğinde 2. teklik
Ve muhakkak bilesiz necât ehli siz misiz seçeneğinde 2. çokluk
Kardaş bu sözün girçeğin nice bilevüz seçeneğinde 1. çokluk
Kim bilür müstakbeli nice gele seçeneğinde ise 3. teklik kişi iyelik eki görülmektedir.
19.Soru
Bugün Harezm bölgesi hangi iki devlet sınırının içinde yer alır?
Özbekistan ve Türkmenistan
|
Özbekistan ve Kazakistan
|
Türkmenistan ve Azerbaycan
|
Kazakistan ve Azerbaycan
|
Özbekistan ve Azerbaycan
|
20.Soru
Hangi seçenekteki zaman / kip ekinde II. tipteki şahıs eki kullanılır?
şimdiki zaman
|
duyulan-farkına varılan geçmiş zaman
|
gelecek zaman
|
görülen geçmiş zaman
|
geniş zaman
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ