XIV-XV. Yüzyıllar Türk Dili Ara 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde kelime başında ünsüz düşmesi yaşanmıştır?
Yalvar |
Kuyu |
Ayak |
Üzüm |
Ayır |
Yalvar, Kuyu, Ayak ve Ayır seçeneklerinde ünsüz harflerde sızıcılaşma meydana gelmiştir. Üzüm seçeneğinde ise özgününde “yüzüm” olan sözcük “üzüm” haline gelmiş, başındaki ünsüz düşmüştür.
2.Soru
I. İsimden fiil yapan ek
II. İsimden isim yapan ek
III. Fiilden isim yapan ek
“sagdıç”taki +dıç eki yukarıdakilerden hangisidir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
"sagdıç”taki +dıç eki isimden isim yapan ekler gurubundadır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Arap alfabesi ile yazılan Harezm-Altın Ordu Türkçesine ait metinlerin yazım özelliklerinden biri değildir?
b/p ünsüzlerinin tek noktalı, bazen de noktasız yazılmış olması |
c/ç ünsüzlerinin tek noktalı, bazen de noktasız yazılmış olması |
İlk hecedeki é/i bakımından bir birliğin bulunmaması |
Kimi çift ünsüzlü kelimelerin tek ünsüzle yazılıp çift ünsüzlü okunması |
P ünsüzünün b’den ayırt edilememesi |
Harezm-Atın-Ordu Türkçesinin dil özellikleri arasında P ünsüzünün b’den ayırt edilememesi yoktur. Zira P ünsüzü bazı durumlarda üç nokta ile de gösterilerek b’den ayırt edilmiştir.
4.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde istek kipinin hikayesi görülmektedir?
Bakardı |
Eydirdü |
Döşedidüm |
Bileyidük |
Bulmışlar |
Bakardı, Eydirdü ve Döşedidüm seçeneklerinde görülen geçmiş zamanın hikayesi, Bulmışlar seçeneğinde Duyulan-farkına varılan geçmiş zamanın hikayesi, Bileyidük seçeneğinde ise istek kipinin hikayesi görülmektedir.
5.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde emir 2. teklik şahıs eki bulunmaktadır?
Yığlayurerdi |
Kaçan |
Yığıldılar |
Oramında |
Alğıl |
Seçeneklerde yer alan alğıl sözcüğü al-: fiil kökü ve –ğıl: emir 2.teklik şahıs ekinden oluşmaktadır.
6.Soru
Aşağıdaki cümlelerde yer alan fiilimsilerden hangisinin türü diğerlerinden farklıdır?
getürdi sanduk eydür gir buna sen / üşenme ugramaklıga buna sen |
okundukça gerek kim yâd idesin / du’â idüp cânumuz şâd idesin |
mahabbet olalı dilde mukarrer / görürem cevr ü mihnetler mükerrer |
dünyadan çıkmazdan ön ol kişiye bildirüler / sen dahı gelmezdin öndin biz didük |
benüm ile gelürisenüz bile / gide bilevüz dükelümüz yola |
A seçeneğinde ugramaklıga isim fiilidir. Diğerlerinde okundukça, du’â idüp, muhabbet olalı, çıkmazdan ön, gelmezdin öndin, gelürisenüz zarf fiillerdir.
7.Soru
Hangi seçenekte ünsüzlerde “genizlileşme” görülür?
vur- < ur-
|
ıssı < ısıg
|
ayak < adak
|
artıg ol < artık ol
|
mengü < bengü
|
8.Soru
I. Fiilin öznesi durumundadır.
II. Zaman zarfı görevinde kullanılır.
III. Ünleme bildirir.
Yukarıda belirtilen özellikler hangi hal eklerindendir?
İlgi Hali |
Yükleme Hali |
Yalın Hali |
Bulunma Hali |
Yönelme Hali |
Yalın halinin işlevleri şunlardır:
Fiilin öznesi durumundadır: işâret eyler aya ay yarılur (EMŞer.)
Zaman zarfı görevinde kullanılır: mü’ezzinler o kubbe üzre dururlar / gice gündüz çalaba yalvarurlar (EMŞer.)
Ünleme bildirir: kara kaşlar, kara gözler cânum aldı, cânum aldı / müsülmânlar nedür bu, kim ba?a geldi ba?a geldi.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Eski Anadolu Türkçesinde isimden fiil yapan eklerden biridir?
-ele- |
-Ik- |
-Ir- |
-y- |
+lAn- |
-ele-, -Ik-, -Ir-, -y- seçenekleri fiilden fiil yapan eklerdir.
10.Soru
İslamiyet’ten önce Harezm bölgesinde yaşayan ve İranlılarla yakın akrabalıkları bulunan Harezmiler hangi ırka mensup idiler?
Fars |
Ârî |
Cermen |
Slav |
Hint-Aryan |
İslamiyet’ten önce Harezm bölgesinde yaşayan ve İranlılarla yakın akrabalıkları bulunan Harezmiler Ârî ırkına mensup idiler.
11.Soru
Aşağıdaki fiil çekimleri ve eylemi yapan kişiyle ilgili olarak hangisi doğru verilmiştir?
Bir zaman yatalum uyuyalum – dilek-istek – 3.çokluk kişi |
Vassiyetümü saklayasuz – istek yolu gereklilik – 1. teklik kişi |
Kamu muhammed ümmetine okısa – dilek-istek – 3. Teklik kişi |
Tâ ola kim sakınasız yimekden içmekden – emir-gereklilik – 2.teklik kişi |
İlâhî alnında ne yazayın didi – tavsiyede gereklilik – 1.çokluk kişi |
A seçeneğinde 1.çokluk kişi; B seçeneğinde 2.çokluk kişi, D seçeneğinde 2. çokluk kişi, E seçeneğinde 1. teklik kişi olacak. C seçeneğinde fiil çekimi ve kişi doğrudur.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Eski Anadolu Türkçesinde görülen ünsüz ötümlüleşmesine örnek gösterilebilir?
artug ol < artuk ol |
givür < kigür |
tavu < tagu |
müvekel < müvekkel |
arva- < avra- |
Ötümsüz ünsüzle biten kelimelerin arkasında ünlü ile başlayan bir kelime getirildiğinde bazen ilk kelimenin sonundaki ünsüz ötümlüleşmektedir: (g<k); ayag üzere; artug ol < artuk ol. Bünyesinde dudak ünlüsü bulunduran bazı kelimelerdeki damak ünsüzleri ise dudaklılaşarak /v/ hâline gelmiştir: (v<g); givür < kigür-, tavu < tagu. Arapça ve Farsça kelimeler özgün şekilleriyle yazılıyor da olsa, bazı kelimelerdeki ikiz ünsüzler tekleşmiş ve bu durum yazıya da yansıtılmıştır: müvekel < müvekkel. Göçüşmeler de, Anadolu sahası dışındaki Oğuzcalar için karakteristiktir. Ancak birkaç tane Eski Anadolu Türkçesi metninde nadiren de olsa ünsüz göçüşmesine uğramış örneğe rastlanmaktadır: arva- < avra-.
13.Soru
Harezm Türkçesi ile yazılmış, peygamber kıssaları anlamına gelen, başta Hz. Muhammed olmak üzere diğer peygamberler ile Avac bin Annak, Harut ve Marut gibi Kuran’da anılan bazı kıssaları içeren eser aşağıdakilerden hangisidir?
Mukaddimetü’l-Edeb |
Mü’înü’l-Mürid |
Kışaşü’l-Enbiya |
Nehcü’l-Fedâris |
Cevâhirü’l-Esdaf |
Harezm Türkçesi ile yazılmış, peygamber kıssaları anlamına gelen, başta Hz. Muhammed olmak üzere diğer peygamberler ile Avac bin Annak, Harut ve Marut gibi Kuran’da anılan bazı kıssaları içeren eser Kışaşü’l-Enbiya’dır.
14.Soru
İki ünlü arasında bazı yerlerde ötümlüleşme olurken bazı yerlerde olmadığı görülür.
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde yukarıdaki duruma örnek bir sözcük vardır?
odın |
süci |
varacaguŋ |
artuġ |
görklü |
İki ünlü arasında: Bazı yerlerde ötümlüleşme olmuş bazı yerlerde olmamıştır: agar- (Hak.Div.), varacaguŋ (MC), kıldugı (BH).
Doğru yanıt C'dir.
15.Soru
Günümüz Türkçesinde ünsüz uyumuna giren ancak Eski Anadolu Türkçesinde sadece ötümlü şekilleri kullanılan ek hangi seçenektedir?
+A yönelma hâli eki
|
+sIz isimden isim yapma eki
|
+lAr çokluk eki
|
-dUr- fiilden fiil yapma eki (ettirgenlik)
|
+çA eşitlik hâli eki
|
16.Soru
Hangi seçenekteki zaman / kip ekinde I. tipteki şahıs eki kullanılmaz?
geniş zaman
|
görülen geçmiş zaman
|
gelecek zaman
|
şimdiki zaman
|
duyulan-farkına varılan geçmiş zaman
|
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde 1. çokluk kişi bildirme çekimi (ek-fiil çekimi) görülmektedir?
Ayruyam |
Degülüz |
Oglumsın |
Gibisiz |
Aguzdur |
Ayruyam seçeneğinde 1. teklik, Degülüz seçeneğinde 1. çokluk, Oglumsın seçeneğinde 2. teklik, Gibisiz seçeneğinde 2. çoğul, Aguzdur seçeneğinde 3. teklik kişi bildirme çekimi (ek-fiil çekimi) görülmektedir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Eski Anadolu Türkçesinde isimden isim yapan eklerden biridir?
+cUGAz |
+dA- |
+eT- |
+ı- |
+irge- |
+cUGAz, +eT-, +ı- ve +irge- seçenekleri isimden fiil yapan eklerdir.
19.Soru
İbtidâ-Nâme adlı mesnevinin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Mevlana Celaleddin Rumi |
Sultan Veled |
Hoca Ahmed Fakih |
Hoca Dehhani |
Süleyman Çelebi |
Mevlânâ’nın tasavvufla ilgili görüşlerini bir sistem halinde birleştirip Mevleviliğe bir tarikat olarak gerçek biçimini kazandıran Sultan Veled’dir. İlk Mevlevi dergâhının kurucusu olarak bilinir. Sultan Veled’in şiirleri aynı zamanda Eski Anadolu Türkçesinin bilinen ilk örneklerindendir. İbtidâ-Nâme ise Sultan Veled’in yazdığı ilk mesnevidir. Veled-nâme adıyla da tanınan eser, 1291 yılında yazılmış olup içinde 76 Türkçe beyit bulunmaktadır. Sultan Veled’in kendisi hakkında da eserde bilgi bulunmaktadır.
20.Soru
XI-XII. yüzyıllarda hem etnik yapı hem de siyasî hayat bakımından Türkleşen Harezm bölgesinde Türk dilinin doğu kolunu teskil eden ................ temelinde gelişen; taşıdığı Oğuz, Kıpçak ve diğer Türk boylarının ağızlarından alınan unsurlarla şekil bilgisi ve kelime hazinesi bakımından karma bir yapı arz eden döneme Harezm Türkçesi veya Harezm-Altın Ordu Türkçesi adı verilir. Yukarıdaki boşluğu aşağıdakilerden hangisi doldurmalıdır?
Karahanlı Türkçesi
|
Batı Türkçesi
|
Türkiye Türkçesi
|
Kıpçak Türkçesi
|
Çağatay Türkçesi
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ