XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
İksîrü’s-sa’âdât fî-Esrâri’l-ibâdât ile Tercîhu’t-tavzîh eserlerinin yazarı aşağıdakilerden hangisisir?
Sultan Ahmed b. Veys |
Nesîmî |
Yunus Emre |
Kadı Burhaneddîn |
Gülşehrî |
Kadı Burhaneddîn’in İksîrü’s-sa’âdât fî-Esrâri’l-ibâdât ile Tercîhu’t-tavzîh’i, dinî konularda Arapça yazılmış mensur eserlerdir. Cevap D şıkkıdır.
2.Soru
Türk edebiyatında beşerî aşk konusunda yazılmış ilk mesnevi hangisidir?
Hüsrev-nâme |
Tuhfe-nâme |
Süheyl ü Nev-bahâr |
Cemşîd ü Hurşîd |
Hurşîd ü Ferahşâd |
Türk edebiyatında beşerî aşk konusunda yazılmış ilk mesnevi olan Süheyl ü Nev-bahâr, türünün en başarılı örneklerindendir.
3.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi manzum-mensur karışık olarak kaleme alınmış “münazara” şeklinde bir eserdir?
Mecâlisü’n-Nefâis |
Ok ve Yaynıŋ Münâzarası |
Mahzenü’l-Esrâr |
Beng ü Çagır |
Gül ü Nevruz |
Yûsuf Emîrî’nin Divan’ından başka, Deh-nâme adlı mesnevisi ve Beng ü Çagır adlı münazarası bulunmaktadır. Türk edebiyatında afyon ve şarap başlı başına bir konu olarak alınmış ve işlenmiştir. Bu konuyu ele alan şairlerin ilki Yûsuf Emîrî’dir. Eserin adındaki beng ‘afyon, esrar’ ve çagır ‘şarap’ anlamlarına gelir. Şiir ve düz yazı ile karışık olarak münazara şeklinde yazılan Beng ü Çagır’ın Baysungur Mîrzâ’ya sunulduğu dolaylı olarak eserde anlatılmıştır. Alegorik bir tarzda yazılan eserde, “beng” yeşiller giymiş yaşlı bir derviş, “şarap” ise renginin kırmızı olması dolayısıyla, kırmızı giysiler içerisindeki heyecanlı bir genç olarak tanıtılmıştır.
4.Soru
Aşağıdaki mesnevilerden hangisi Ali Şir Nevâî’ye aittir?
Süheyl ü Nevbahar |
Seb’a-i Seyyâre |
Cemşid ü Hurşid |
Yusuf u Züleyha |
Çarhname |
Hayretü’l-ebrâr (M. Sabir, Hayretü’l-
Ebrâr (İnceleme-Metin-İndeks), İstanbul 1961 (İstanbul
Üniversitesi, Doktora tezi), Ferhâd u Şîrîn
(Gönül Alpay Tekin, Alî Şîr Nevaî. Ferhad u Şirin.
(İnceleme-Metin), Ankara 1975), Leylî vü Mecnûn
(Ü. Çelik, Alî-şîr Nevâyî. Leylî vü Mecnûn, Ankara
1996), Seb’a-i Seyyâre, Sedd-i İskenderî (Hatice Tören,
Alî Şîr Nevâyî. Sedd-i İskenderî, Ankara 2001)
hamsesini meydana getiren mesnevileridir
5.Soru
“Ahmedî’nin en önemli eseridir. Edebiyatımızda bu konuda yazılan mesnevilerin ilk ve en başarılı örneğidir. Eserin aslı Firdevsî’ye dayanmakla birlikte, asıl yazarı Nizâmî’dir. Ahmedî eseri kendine göre ele almış, yaptığı eklemelerle mesneviyi telif duruma getirmiştir. Ahmedî, Nizâmî’nin eserindeki bazı olayları çıkardığı gibi kendisi de yeni motif ve olaylar eklemiştir. Eser, Mevlid ve Tevârih-i Âl-i Osmân bölümleri ile ayrı bir önem taşır. Bu eserdeki Mevlid bölümü ile Türk edebiyatında mevlid türünün Ahmedî ile ortaya çıktığı görülür.”
Yukarıda bahsedilen Ahmedî eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Cemşîd ü Hurşîd |
İskender-nâme |
Tervihü’l-Ervâh |
Mirkâtü’l-Edeb |
Mîzânü’l-Edeb |
Ahmedî’nin en önemli eseri olan İskender-nâme, edebiyatımızda bu konuda yazılan mesnevilerin ilk ve en başarılı örneğidir. Eserin aslı Firdevsî’ye dayanmakla birlikte, asıl yazarı Nizâmî’dir. Ahmedî eseri kendine göre ele almış, yaptığı eklemelerle mesneviyi telif duruma getirmiştir. Ahmedî, Nizâmî’nin eserindeki bazı olayları çıkardığı gibi kendisi de yeni motif ve olaylar eklemiştir. İskender-nâme’de Makedonyalı Büyük İskender’in doğu ülkelerine yaptığı seferler ve fetihler efsaneleştirilerek anlatılmıştır. Eser, Mevlid ve Tevârih-i Âl-i Osmân bölümleri ile ayrı bir önem taşır. Bu eserdeki Mevlid bölümü ile Türk edebiyatında mevlid türünün Ahmedî ile ortaya çıktığı görülür.
6.Soru
Anadolu'da ilk güzel na't örneklerini yazan şair hangisidir?
Seyyad Hamza |
Yusuf'ı Meddah |
Elvan Çelebi |
Hoca Mes'ud |
Fahri |
Seyyad Hamza na't şairi olarak tanınmıştır ve ilk nat örneklerini yazan şairdir.Cevap A şıkkıdır.
7.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi “Risâletü’n-nushiyye” ile ilgili olarak yanlıştır?
Küçük bir öğüt kitabıdır. |
Yûnus Emre tarafından yazılmıştır. |
Eserde iyi-kötü, akıl-nefis, cömertlik-cimrilik, sabır-acelecilik, doğruluk-eğrilik, alçak gönüllük-kibir gibi zıtlıklar ele alınır. |
Tasavvufî ve ahlaki bir mesnevidir. |
İçerisinde düz yazı yer almamaktadır. |
Küçük bir öğüt kitabı olan bu eser, 1307’de yazılmış tasavvufî ve ahlaki bir mesnevidir. Mesnevinin başında fâilâtün fâilâtün fâilün vezniyle yazılmış 13 beyitten oluşan bir manzumeden sonra, kısa bir düz yazı yer alır. Yûnus bu eserinde, iyi-kötü, akıl-nefis, cömertlik-cimrilik, sabır-acelecilik, doğruluk-eğrilik, alçak gönüllük-kibir gibi zıtlıkları ele alır ve böylece anlatımına bir çekicilik getirir. Risâletü’n-nushiyye isimli ahlaki bir mesnevisi ve Divan’ı olmak üzere iki eseri bulunan Yûnus Emre, Türk edebiyatında hem Türkçe mesnevisi ve divanı olan ilk şair hem de Anadolu’da başlayan Türk edebiyatında ilk Türkçe divan sahibi olan şairdir.
8.Soru
“Hoca Mes’ûd’un, 1350 yılında yeğeni İzzeddîn Ahmed ile ortak olarak Farsçadan Türkçeye çevirdiği bir eserdir. Feûlün feûlün feûlün feûl vezni ile yazılan ve 5703 beyit olan eserin, ilk bin beytini Hoca Mes’ûd’un tavsiyesi ile yeğeni İzzeddîn Ahmed tercüme etmiş, geri kalan 4703 beytini de Hoca Mes’ûd çevirmiştir. Ancak eserin başında yer alan tevhid, münacat, na’t, medh-i çâr-yâr, hikmet ve nasihatten başka, telif sebebini anlatan kısım ile hatime kısmı Hoca Mes’ûd tarafından yazılmıştır.”
Yukarıda sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Ferheng-nâme-i Sâdî |
Yûsuf u Zelîhâ |
Işk-nâme |
Hüsrev ü Şîrîn |
Süheyl ü Nevbahâr |
Süheyl ü Nevbahâr, Farsçadan tercüme edilmesine rağmen, Fars edebiyatında bu isimde bir eser bilinmemektedir. Eserde, Yemen padişahı Bahr’ın oğlu Süheyl ile Çin fağfurunun kızı Nevbahâr arasındaki aşk anlatılmaktadır.
9.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi Erzurumlu Mustafa Darîr'e ait değildir?
Kıssa-i Yûsuf |
Sîretü’n-nebi |
Fütûhu’ş-şâm |
Mirkâtü’l-edeb |
Yüz Hadîs Tercümesi |
Mirkâtü’l-edeb eseri Ahmedi'ye aittir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi manzum dinî destanlardan biridir?
Yûsuf u Züleyhâ |
Mantıku’ttayr |
Hurşîd ü Ferahşâd |
Süheyl ü Nev-bahâr |
Ferah-nâme |
Çoğunlukla Arap menşeli olup bazısının yazarı belli olmayan Kesikbaş Destanı, Güvercin Hikâyesi, Hz. Alî’nin Cenkleri, İbrâhîm ve İsmâ’îl Destanları, Ejderhâ Destanı, Hatun Hikâyesi, Veysel Karanî ile Suli Fakîh’in Yûsuf u Züleyhâ’sı ve Yûsuf-ı Meddâh’ın Varaka vü Gülşâh’ı bu tür eserlerdendir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi şiirlerinde taklidi ses ve tekrarlardan yararlanarak mesajını daha kuvvetli hissettirmeye çalışmıştır?
Nesimi |
Sultan Ahmed b. Veys |
Kadı Burhaneddin |
Ulu Arif Çelebi |
Hasanoğlu |
“Gel gel görelüm gel görelüm gül görelüm biz Bir nağme getür ortaya bülbül görelüm biz” örneğinde olduğu gibi Kadı Burhaneddîn, şiirlerinde taklidi seslerden ve tekrarlardan yararlanarak vermek istediği mesajı daha kuvvetli hissettirmeye çalışmıştır.
12.Soru
Hz. Muhammed’in hayatı etrafında oluşturulan ve Türklere has olan “Mevlid”in Anadolu sahasındaki bilinen ilk örneği kim tarafından yazılmıştır?
Hoca Dehhânî |
Şeyyâd Hamza |
Yûsuf-ı Meddâh |
Tursun Fakı |
Ahmedî |
Bugünkü bilgilere göre Hz. Peygamber’in hayatı etrafında oluşturulan ve Türklere has olan “mevlid”, ilk defa bu dönemde Ahmedî (öl. 815/1412) tarafından yazılmıştır. İskender-nâme’ye sonradan eklenen ve “Cihan Tarihi”ne ayrılan ana bölüm içinde yer alan Mevlid’de; Hz. Peygamber’in nurunun peygamberden peygambere geçişi, Abdullah’la Âmine’nin evlenmeleri, Hz. Muhammed’in doğumu, çocukluk yıllarıyla ilgili birkaç olay, peygamber oluşu, Mekke’den Medine’ye hicret edişi, bazı savaşları, miracı ve ölümü hakkında bilgi verilmiştir.
13.Soru
Hz. Muhammed’in hayatının anlatıldığı manzum ve mensur eserlere verilen isim nedir?
Mi’râc-nâme |
Gazavât-nâme |
Mahşer-nâme |
Şârih |
Siyer |
Siyer: Hz. Muhammed’in hayatının anlatıldığı manzum ve mensur eserlere verilen isim.
14.Soru
“Acem dilince düzen düzdi ‘ışkın / Ne cengin zikr kıldı vü ne sulhın” beyti kimi tenkit etmek için yazılmıştır?
Âşık Paşa |
Şeyyâd Hamza |
Hoca Mes’ûd |
Ahmedî |
Nizâmî |
Fahrî, Şeh-nâme’den özellikle Hüsrev-i Pervîz’in hayatına ait bölümleri almıştır. Çünkü burada Fahrî’yi asıl ilgilendiren tarihî hikâyedir. Bundan dolayı; “Acem dilince düzen düzdi ‘ışkın / Ne cengin zikr kıldı vü ne sulhın” beytiyle Nizâmî’yi tenkit etmiştir.
15.Soru
Ladikli Mehmed bin Âşık Selmân’ın, Şâtıbî tercümesi olup 800/1398 tarihinde yazılan eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Dâsitân-ı İblîs-i Aleyhi’l-la’ne |
Hâmûş-nâme |
Keşfü’lme’ânî |
Bahtiyâr-nâme |
Ferah-nâme |
Ladikli Mehmed bin Âşık Selmân’ın Keşfü’lme’ânî’si, Şâtıbî tercümesi olup 800/1398 tarihinde yazılmıştır.
16.Soru
Eski Özbekçe terimini üç döneme ayıran Şçerbak’in ilk dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
X-XI. yüzyıllar Kıpçak-Oğuz devri |
XI-XII. yüzyıllar Özbek devri |
X-XIII. yüzyıllar batı Türkçesi (Kıpçak) ve güney Türkçesi ögeli dil |
XIV-XVII. yüzyıllar yapay yazı dili |
XVII-XVIII. yüzyıllar yerel ögelerin karışmasından oluşan dil |
Eski Özbekçe terimini kullanan Şçerbak, “Eski Özbekçe”yi üç döneme ayırmış; ilk döneme (X-XIII. yüzyıllar) batı Türkçesi (Kıpçak) ve güney Türkçesi ögelerinin girdiği dili, ikinci döneme (XIV-XVII. yüzyıllar) yapay bir yazı dili diye nitelendirdiği Çağataycayı ve üçüncü döneme de (XVII-XVIII. yüzyıllar) yerel ögelerin karışmasından oluşan dili almıştır.
17.Soru
Dinî-destanî halk tipi eserlerden olan ve 150 beyitten oluşan Dâstân-ı Vefât-ı İbrâhîm mesnevisi kime aittir?
Şeyyâd Hamza |
Hoca Mes’ûd |
Erzurumlu Mustafa Darîr |
İsa |
Şeyhoğlu Mustafâ |
Meclislerde okunan dinî-destanî halk tipi eserlerden olan ve 150 beyitten oluşan Dâstân-ı Vefât-ı İbrâhîm, Kırşehirli veya Kayserili olduğu tahmin edilen İsa’ya aittir. Hz. Muhammed’in, Hz. Mâriye’den olan ve doğduktan bir yıl sonra vefat eden oğlu İbrâhîm için yazılmıştır.
18.Soru
Bugünkü bilgilerimize göre Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil “mi’râc-nâme” hangisidir?
Tahkîk-i Mi’râc-ı Resûl |
Mu’cizât-ı Hazret-i Resûl-i Ekrem |
Hz. Peygamber Ebû Cehil ile Güreş Tuttuğudur |
Cumhur-nâme |
Dâsitân-ı Mûsâ |
Ahmedî (öl. 815/1412)’nin 808/1405 tarihinde aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla kaleme aldığı Tahkîk-i Mi’râc-ı Resûl’ü, bugünkü bilgilerimize göre Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil “mi’râc-nâme”dir.
19.Soru
Hangi eser Hoca Mesud' a aittir?
Süheyl ü Nevbahar |
Hurşid-name |
Marzuban-name |
Kabus-name tercümesi |
Kenzül Kübera ve Mehekkül ulema |
Diğerleri Şeyhoğlu Mustafa'ya aittir. Cevap a şıkkıdır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Âşık Paşa’nın eserlerinden biri değildir?
Garîb-nâme |
Mantıku’t-tayr |
Kimyâ Risâlesi |
Fakr-nâme |
Vasf-ı Hâl |
Fakr-nâme, Vasf-ı Hâl, Hikâye, Kimyâ Risâlesi de Âşık Paşa’nın yazdığı, fakat Garîb-nâme dışında kalmış küçük risalelerdir. Mantıku’t-tayr (Gülşen-nâme): Gülşehrî, Gülşen-nâme adını da verdiği bu en büyük ve en önemli eserini, Farsça yazdığı Felek-nâme’den 16 sene sonra 1317’de kaleme almıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ