XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Celâleddin Tabîb tarafından Farsça yazılmış hikâyenin tercümesi olan Gül ü Nevrûz mesnevisinin şairi aşağıdakilerden hangisidir?
Atâî |
Gedâî |
Yakînî |
Ahmedî |
Lütfî |
Lütfî’nin yaklaşık 2400 beyitlik Gül ü Nevrûz mesnevisi, Celâleddin Tabîb tarafından 1333 yılında Farsça yazılmış hikâyenin tercümesidir. 1411 yılında tercüme edilen eserin bugün 9 nüshası bilinmektedir.
2.Soru
I. Türk edebiyatında mahlas kullanan ve bunun endişesini taşıyan ilk şairdir.
II. “Mukaddimetü’lhakâyık” en bilinen eserlerindendir.
III. Farsça eserlerden ilk hikâye tercüme eden şairdir.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi Gülşehrî ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
I, II |
I, III |
II, III |
I, II, III |
Gülşehrî, Türk edebiyatında mahlas kullanan ve bunun endişesini taşıyan ilk şairdir. Gülşehrî, bu bakımdan hem Türk edebiyatında ilk hikâye yazarı hem de Farsça eserlerden ilk hikâye tercüme eden şairdir. Nesîmî’nin bilinen eserleri, Türkçe ve Farsça Divanları ile Hurûfîlikle ilgili olan Mukaddimetü’lhakâyık’tır.
3.Soru
XIV. yy'da Anadolu sahasında ilk siyer yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Erzurum'lu Mustafa Darir |
Ahmedi |
Şeyhoğlu Mustafa |
Hoca Dehhani |
Fahri |
Bahsedilen yazar Erzurum'lu Mustafa Darir'dir Cevap A şıkkıdır.
4.Soru
Doğum ve ölüm yılları bilinmemekte olup hayatı ile ilgili bilgilerimiz kendi eseri olan Ta‘aşşuk-nâme ve Nevâî’nin Mecâlisü’n-nefâis’inde verilen bilgilerden öteye geçmez. Nevâî’ye göre Timur’un beş oğlundan biri olan Mîrânşâh’ın oğludur.
Yukarıda hakkında bilgi verilen şair aşağıdakilerden hangisidir?
Atâî |
Haydar Tilbe |
Seyyid Ahmed Mîrzâ |
Seyyid Ahmed Mîrzâ |
Gedâî |
Yukarıda hakkında bilgi verilen şâir Seyyid Ahmed Mîrzâ'dır.
5.Soru
Şair Nesîmî’nin Hurûfî tarikatının şeyhi Fazlullah-ı Hurûfî’ye intisabından önce kullandığı mahlası aşağıdakilerden hangisidir?
İmâdî |
Fazlî |
Harîfî |
Nesîmî |
Hüseynî |
Nesîmî şiirlerinde 4 halifeden sadece Hz. Ali’den ve onun ailesinden bahsetmektedir. Alevî soyundan gelip gelmediği bilinmeyen şairin bilinçli olarak bu yola gittiği tahmin edilmektedir. Bu nedenle şairliğinin ilk yıllarında bütün İslam âlemi için önemli bir isim olan Hz. Hüseyin’e ithafen Hüseynî mahlasını kullanmıştır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Ali Şir Nevâî’nin tezkire türündeki eserlerindendir?
Sedd-i İskenderî |
Seb’a-i Seyyâre |
Leylî vü Mecnûn |
Mecâlisü’n-nefâis |
Ferhâd u Şîrîn |
Mecâlisü’n-nefâis
7.Soru
I. Belli bir kültür seviyesine hitap eden, yüksek zümreyi hedef alan eserlerdir.
II. Hece vezniyle ve dörtlükler hâlinde yazılmış parçalara rastlanmamaktadır.
III. Dinlenmekten daha çok okunmak için yazılmışlardır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi Klâsik Türk edebiyatı diye adlandırdığımız edebî ekolün ilk örnekleri olan mesneviler ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I, III |
I, II |
II, III |
Klâsik Türk edebiyatı diye adlandırdığımız edebî ekolün ilk örnekleri olan, yani belli bir kültür seviyesine hitap eden, yüksek zümreyi hedef alan eserler: Şairler bu tip mesnevilerde, çizdikleri tasvirler, kullandıkları edebî sanatlar, oluşturdukları mazmunlar ve sahip oldukları üsluplarıyla şiir söylemedeki becerilerini ve yetkinliklerini göstermeye gayret etmişlerdir. Nitekim mesnevilerde farklı nazım şekillerinin kullanılması, Anadolu’da kaleme alınan başta aşk konulu mesneviler olmak üzere XIV. asırdan itibaren görülmektedir. Hatta Ahmed Fakîh’in Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-şerîfe’sinde hece vezniyle ve dörtlükler hâlinde yazılmış parçalara da rastlanmaktadır. Klasik mesnevi tertibine uygun şekilde tanzim edilip oluşturulan bu eserler, dinlenmekten daha çok okunmak için yazılmışlardır.
8.Soru
Hz. Peygamber’in torunu ve Hz. Ali’nin oğlu olan Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilişini anlatan manzum ya da mensur esere ne ad verilir?
Siyer |
Şârih |
Cenk-nâme |
Tecvit |
Maktel |
Maktel
Hz. Peygamber’in torunu ve Hz. Ali’nin oğlu olan Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilişini anlatan manzum ya da mensur eser.
9.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi Kadı Burhaneddîn ile ilgili olarak yanlıştır?
“İksîrü’s-sa’âdât fî-Esrâri’l-ibâdât” ile “Tercîhü’ttavzîh” adlı mensur iki eseri vardır. |
Divanı, XIV. ve XV. yüzyılda yazılmış en büyük ve en hacimli divandır. |
Arapça yazılmış eseri yoktur. |
Genellikle mahlas kullanmamıştır. |
Şiirlerinde, Yûnus Emre ve Âşık Paşa’nın söyleyişlerine benzer beyitler görülür. |
Kadı Burhaneddîn’in Türkçe Divan’ı ile Arapça yazdığı “İksîrü’s-sa’âdât fî-Esrâri’l-ibâdât” ile “Tercîhü’ttavzîh” adlı mensur iki eseri vardır. Şiirlerin sayısı 1318’i gazel olmak üzere 1456’yı bulan Kadı Burhaneddîn Divanı, XIV. ve XV. yüzyılda yazılmış en büyük ve en hacimli divandır. Kadı Burhaneddîn, birkaç şiirinde mahlas kullanırsa da, genellikle mahlas kullanmaz. Şiirlerinde, Yûnus Emre ve Âşık Paşa’nın söyleyişlerine benzer beyitler görülen Kadı Burhaneddîn’in, kendinden sonra gelen Ahmed Paşa, Bâkî ve Şeyhülislam Bahâî’nin şiirlerinde etkisi görülür.
10.Soru
Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil mi’râc-nâme kime aittir?
Ahmedî |
Hoca Mes’ûd |
Yûsuf-ı Meddâh |
Kul Mes’ûd |
Fahrî |
Ahmedî (öl. 815/1412)’nin 808/1405 tarihinde aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla kaleme aldığı Tahkîk-i Mi’râc-ı Resûl’ü, bugünkü bilgilerimize göre Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil “mi’râc-nâme”dir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kur’an’da yirmi dokuz surenin başında yer alan ve telaffuz edilen harflere verilen isim;diğer bir deyişle surelerin başında yer alan elif, lam, mim gibi ayrılmış, münferit harflerdir?
Rubai |
Hurûfîlik |
Elif-nâme |
Şathiye |
Hurûf-ı mukâta’a |
Hurûf-ı mukâta’a, Kur’an’da yirmi dokuz surenin başında yer alan ve telaffuz edilen harflere verilen isim; surelerin başında yer alan elif, lam, mim gibi ayrılmış, münferit harflerdir. Cevap E şıkkıdır.
12.Soru
I. Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiştir.
II. Âşık ile maşuk arasındaki mektuplaşmalardan oluşmaktadır.
III. Mevlânâ Lütfî tarafından yazılmıştır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi “Deh-nâme” mesnevisi ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
II, III |
I, II |
I, III |
Yûsuf Emîrî’nin başka, Deh-nâme adlı mesnevisi ve Beng ü Çagır adlı münazarası bulunmaktadır. Deh-nâme (On Mektup) adlı eser ise, âşık ile maşuk arasındaki mektuplaşmalardan oluşan mesnevi türü bir eserdir.
13.Soru
XVIII. yüzyılda Mirza Mehdi Han, hem lugat-i Türk hem de lugat-i Çağatay terimlerini kullandığı eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Mizanu’l-evzan |
Mecma‘u’l-havas |
Va‘z-ı Azadi |
Muhakemetu’llugateyn |
Senglah |
XVIII. yüzyılda Mirza Mehdi Han, Senglah adlı sözluğünde hem lugat-i Türk hem de lugat-i Çağatay terimlerini kullanmıştır.
14.Soru
Anadolu’da h. 808/1405 tarihi ile telif tarihi bilinen en eski mi’râc-nâme olan Tahkîk-i Mi’râc-ı Resûl kim tarafından kaleme alınmıştır?
Ahmedî |
Şeyyâd Hamza |
Yûsuf-ı Meddâh |
Tursun Fakı |
Hoca Dehhânî |
Ahmedî’nin (öl. 815/1412) h. 808/1405 tarihinde aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla kaleme aldığı Tahkîk-i Mi’râc-ı Resûl’ü, bugünkü bilgilerimize göre Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil “mi’râc-nâme”dir. 497 beyitten oluşan eserin yarısında miraç olayı anlatılmış, diğer yarısında ise temsilî şerhi yapılmıştır.
15.Soru
“Çağatay” isminin kaynağı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
Cengiz Han’ın ikinci oğlunun adıdır. |
“Yeşillik, sulak yer” anlamından gelmiştir. |
“Kuvvetli, güçlü” anlamından gelmiştir. |
Cengiz Han’ın en büyük oğlunun adıdır. |
Orta Asya’daki büyük bir ovanın adıdır. |
Çağatay adı, Cengiz Han’ın ikinci oğlunun adından gelmektedir. Cengiz Han, 1227’de ölümünden önce Türk-Moğol İmparatorluğu’nun topraklarını dört oğlu arasında paylaştırmış ve ikinci oğlu Çağatay’a bu mirastan Isık göl bölgesi, Balkaş gölünün güney-doğusundaki İli ırmağı havzası ile Çu ve Talas bozkırları kalmıştı. Çağatay sözünün Moğol devletine ve ulusuna ad olarak kullanılması ise Çağatay’ın ölümünden (1242) sonra gerçekleşmişti. Çağatay ölmeden önce tahtını torunu Kara Hülâgu’ya bırakmış ve onun 1242-1246 yılları arasındaki saltanatı döneminde Çağatay Hanlığı kurulmuştu.
16.Soru
Şiirinde çok kullandığı mefûlü fâilâtü mefâîlü fâilün vezni ile yirmi iki şiir yazan şair aşağıdakilerden hangisidir?
Fahrî |
Hoca Mes’ûd |
Elvân Çelebi |
Hoca Dehhânî |
Yûsuf-ı Meddâh |
Hoca Dehhânî en çok mefûlü fâilâtü mefâîlü fâilün veznini tercih etmiştir. Tam yirmi iki şiirde kullandığı bu vezni, mefâilün feilâtün mefâilün feilün, bunu da, feilâtün feilâtün feilâtün feilün vezni takip etmiştir.
17.Soru
Felek-nâme ve Mantıku’t-tayr adlı eserlerin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Gülşehrî |
Hüseynî |
Yunus Emre |
Aşık Paşa |
Nesimî |
Hayatı hakkında çok az bilgi bulunan Gülşehrî, XIII. yüzyılın ikinci yarısı ile XIV. yüzyılın ilk yarısında Kırşehir’de yaşamıştır. 1250 yıllarında doğduğu tahmin edilen şair, Felek-nâme ve Mantıku’t-tayr adlı eserlerinde Gülşehrî mahlasını kullanır. Cevap A şıkkıdır.
18.Soru
Hz. Muhammed’in hayatının anlatıldığı manzum ve mensur eserlere verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
Mi’râç Nâme |
Gazavât Nâme |
Mahşer Nâme |
Siyer |
Şârih |
Siyer
Hz. Muhammed’in hayatının anlatıldığı manzum ve mensur eserlere verilen isim.
19.Soru
Kutadgu Bilig'den sonra devlet idaresini konu alan ikinci eser olarak kabul edilen eser hangisidir?
Kenzü'l-kübra ve Mehekkü'l-Ulema |
Kelile ve Dİmme |
Marzuban-name |
Kabus-name |
Süheyl ü Nevbahar |
Behsedilen mensur eser Şeyhoğlu Mustafa'ya ait A şkkındaki eserdir. Cevap A şıkkıdır.
20.Soru
“Türkîgûy” lakabıyla Türkçe eserler yazan hangi şairdir?
Ahmedi |
Yusuf Emiri |
Atai |
Haydar Tilbe |
Ali Şir Nevai |
Timur’un torunlarından İskender Mîrzâ döneminde yani XIV. yüzyılın sonları ile XV. yüzyılın ilk yarısında yaşamış ve Türkçe yazmış Çağatay şairlerindendir. Semerkandlı Devletşah’ın Tezkiretü’şşu‘ârâ adlı eserinde şair hakkında şu bilgi verilmiştir: “Fâzıllar ve şâ‘irlerden Mevlânâ Haydar’ın Türk ve Fars dilinde güzel ve derin mazmunlu şiirleri
vardır. Şeyh Nizâmî’nin Mahzenü’l-esrâr’ına Türkçe cevap yazmış, Emîrzâde İskender adına adamıştır.” Mecâlisü’n-nefâis’te ise Haydar Tilbe için “Türkîgûy” lakabıyla Türkçe yazdığı bildirilmektedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ