Ahmed Paşa’nın, şiirlerine farklı bir nazım şekliyle nazire yazdığı şair Şeyhoğlu Mustafa’dır.

Şeyhî, Anadolu sahası din dışı edebiyatının kuruluşunda önemli rol oynamıştır. A ve C şıkkı Ahmed-I Daiye aittir.Türk edebiyatında başarılı mesnevi eserler vermiştir. Harname adlı eser ,hiciv türünün önemli bir örneğidir.

Anadolu’da doğup büyüyen Türk mutasavvıfı Hacı Bayram-ı Velî tarafından kurulan ilk Türk tarikatı “Bayramîlik” ile İslam dünyasının en yaygın tarikatlarından Kadirîlik’in bir kolu olan “Eş- refiyye”, II. Murâd devrinde kurulmuştur. Bu iki tarikatın, kurulduğu dönemden itibaren Osmanlı toplumu üzerinde siyasî, sosyal, fikrî, edebî ve kültürel yönden önemli etkisi olmuştur

Sosyal ve beşerî ince bir hiciv ile temiz ve başarılı bir Türkçenin örneği olan Şeyhî’nin Har-nâme’si, Türk hiciv ve mizah edebiyatının şaheserlerindendir.

Nazire mecmuaları, yazılan şiirleri edebî bir zevke göre ele alıp, onlara ilgi duyarak devam ettiren şairleri vermeleri ve sevilen şiirleri ortaya koymaları açısından önemlidir. Her şeyden önce edebiyat tarihinde adları geçmeyen, ancak şiirleri ile kendini gösteren, hayatları hakkında bilgimizin bulunmadığı şairlerimizin böyle mecmualarda yer alması, edebî zenginliğimizi de göstermektedir.

Bir kişinin başından geçen olayların anlatıldığı manzum veya mensur esere Sergüzeşt-nâme adı verilir.

Bu yüzyılda, Anadolu’da büyük bir gelişme gösteren Türk edebiyatı, artık kuruluş dönemini tamamlayarak klasik bir duruma gelmiştir. Manzum mensur her türde ve her konuda yazılmış pek çok eserle edebiyat iyice gelişerek bir yükselme devri baş- lamıştır. Yazılan divanların sayısı önceki yüzyıla göre daha fazladır. Mesnevi alanında da her konuda telif ve tercüme çok sayıda eser yazılmış, hamseler meydana getirilmiştir. XIV. yüzyıldaki dinî-destani mesnevilerin yerini, bu yüzyılda daha çok tarihî mesneviler almış ve yapılan fetihleri anlatan gazavât-nâmeler yazılmıştır. Telif ve tercüme şeklinde yazılan mensur eserlerin sayısı oldukça artmıştır.XV. yüzyılın ilk yarısında yazılan bu eserlerin açık ve oldukça sade bir dili vardır.

NAZİRENİN ORTAYA ÇIKIŞI

Arap edebiyatında Cahiliyye devrinden itibaren görülen nazire, İslami dönemde Ka’b bin Züheyr’in Hz. Peygamber için yazdığı “Bânet Süâd (= Sevgi­li Uzaklaştı)” adındaki na’tına yazılan şiirlerle en geniş şekilde görülmeye başlanmış ve kesintisiz devam edip gelmiştir. Ancak terim olarak nazire yerine “mu’âraza” yanında “ihtizâ” ve “muhâkât” kelimeleri de kullanılmış, çok sonraları “taklîd”, “nazîr” ve “mesîl” terimlerine de yer verilmiştir (Durmuş 2006: 455 vd.) 

Cemâlî’nin bilinen eserleri, Divan, Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn’ine yazdığı zeyl, Hümâ vü Hümâyûn, Miftâhu’l-ferec, Resâil, Der-Beyân-ı Meşakkat-ı Sefer ü Zarûret ü Mülâzemet ve Yûsuf u Züleyhâ’dır.

Eserlerinden manzum olanlar; Türkçe Dîvân, Farsça Dîvân, Çeng-nâme, Ukûdü’l-cevâhir (Farsça sözlük), Ebu’l-leys-i Semerkandî Tefsirinin Mukaddimesinin Türkçe Çevirisi, Câmâsb-nâme, Vasiyyet-i Nûşînrevân-ı Âdil be-Püsereş Hürmüz-i Tâcdâr
tercümesi’dir. Dâ’î’nin Mu’tayebât’ı ise, müstakil bir eser olmayıp Türkçe Dîvân’ından seçilmiş 12 mizahî kıt’adan oluşmaktadır.  Bedr-i Dilşâd’ın II.Murad’a sunduğu Murâd-nâme’si ise on bin beyitten fazla ansiklopedik bir eserdir. Doğru cevap E'dir.

Ahmed Paşa Kerem Kasidesi'ni yazarak Fâtih’e kendini affettirmiştir. Şiirlerini temiz, açık, akıcı ve anlaşılır bir Türkçe ile söylemiştir. Arapça, Farsça şiirlerin yanında Rumca da gazel yazmıştır. Devrin ince ve renkli hayallere sahip bir şairi olup, tasvirleri canlıdır. Nazım tekniği sağlam ve aruza hakim olan şair, mazmunları ustaca kullanır.

Şeyhî, Anadolu sahası dindışı edebiyatının kuruluşunda önemli rol oynamış, özel­likle lirizm yanı öne çıkan manzumeleriyle tanınmıştır. Şeyhî, Anadolu sahasında gelişen klasik şiirin ku­rucu şairlerinden biridir. Şeyhî’nin en çok beğenilen ve ta­nınan eseri olan Har-nâme, 126 beyitten meydana gelen bir mesnevidir. Özlü ve güçlü ifadesi, dilinin sadeliği ve güzel­liği, hicvin inceliği ve zarafeti ile sosyal eşitsizliği başarılı bir biçimde eleştiren Har-nâme, edebiya­tımızda hiciv türünün en güzel örneğidir.

Şeyhî

Eşrefoğulları Beyliği Beyşehir’de, Hamidoğulları Beyliği Eğridir’de, Pervâneoğulları Beyliği Sinop’ta, Sahipataoğulları Beyliği Afyonkarahisar’da kurulan beyliklerdir. Ancak Dursunoğulları adıyla Anadolu’da kurulmuş bir beylik bulunmamaktadır.

Bir kişinin başından geçen olayların anlatıldığı manzum ve mensur esere Sergüzeştname denir.

Yazıcı Sâlih’in Şemsiyye’si, melhame türünün, bu döneme kadar yazılanların en derli toplusu ve olgunu olup aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazılan eser, 4082 beyittir. Muhtemelen Farsça bir eserden tercüme olan Şemsiyye, öğretici oluşu sebebiyle, sade ve basit bir dil ile yazılmıştır.

Çeng-nâme adlı eserini 1406 yılında bu şehzadeye sunan Ahmed-i Dâ’î, Emir Süleyman’ın şairi olarak da anılmıştır.

Türk edebiyatında ilk mevlid yazarlarından olan Süleyman Çelebi’nin hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Süleyman Çelebi, kimseye minnet etmeyen, ese­rinde devlet büyükleri ile ilgili hiçbir bilgi bulunma­yan ve onlara şiirinde yer vermeyen bir şairdir. Onda Allah ve Peygamber sevgisinden başka bir şey yoktur. Vesîletü’n-Necât: Süleyman Çelebi’nin tek eseri olan bu mesnevi, Aydın oğulları ile Germiyanoğulları’nda ve başka yerlerde yetişip sonradan Osmanlı bölgesine gelen şairlerin eserle­ri bir tarafa bırakılırsa, Osmanlı Devleti’nde yazı­lan ilk eserdir.

Mevlid’in en uzun kısmı, 145 beyitten oluşan “velâdet bölümü”dür.

Bütün olumlu yönlerine rağmen kendisini şaraba kaptıran Melîhî, bu sebeple padişah hizmetinden ve saraydan uzaklaştırılmıştır.