XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Final 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıda verilen yazar -eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
Pir Mehmed-Tarikat-name |
İbrahim Tennuri-Gülzar-I Manevi |
Şeyh Eşref b.Ahmed- Fütüvvetname |
Şehdi-Bülbülname |
Firdevs-I Rumi-Kutb-name |
Türk edebiyatında yazılan ilk müstakil “gül ve bülbül hikâyesi” olan Rıfâ’î’nin Bülbül nâme’sidir.
2.Soru
XV.yüzyılda aşk konulu bir mesnevi olan Hüsrev ü Şirin hakkında aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir?
Sasani Hükümdarı ile Ermeni Prensesi arasında geçen bir aşk hikayesidir. |
Hamdullah Hamdinin kalemiyle edebi bir kimlik kazanmıştır. |
Aruzun “mefâîlün mefâîlün feûlün” |
4914 beyitten oluşmaktadır. |
Nizami, tasvirleri, kendinden öncekilerden çok daha renkli ve ayrıntılı işlemiştir. |
Sasani Hükümdarı ile Ermeni Prensesi arasında geçen bir aşk hikayesidir. Nizamini kalemiyle edebi bir kimlik kazanmıştır. Aruzun “mefâîlün mefâîlün feûlün” kalıbıyla yazılmıştır. 4914 beyitten oluşmaktadır. Nizami, tasvirleri, kendinden öncekilerden çok daha renkli ve ayrıntılı işlemiştir
3.Soru
Nazire şiir türünün Anadolu'da Türk edebiyatında ilk temsilcisi kimdir?
Yunus Emre |
Hoca Dehhani |
Ahmet Fakih |
Pir Sultan Abdal |
Sultan Veled |
Yunus Emre, "Nazire şiir türü" nün Anadolu'da Türk edebiyatındaki ilk temsilcisidir.
4.Soru
Kendisi örnek alınarak benzeri yazılan şiire ne denir?
Kaside |
Mesnevi |
Müstezat |
Zemin |
Musammat |
Zemîn (=Model) Şiir
Kendisi örnek alınarak benzeri yazılan şiire “zemîn” veya “model” şiir denir.
5.Soru
Bir beyit ve mısraı bir şairin, diğer beyit veya mısraı başka bir şairin söylediği (ortak) gazellere ne ad verilir?
Gazel-i Müşterek |
Model Şiir |
Nazir |
Muhakat |
İhtiza |
“Şi‘r-i müşterek” denilen bir beyit ve mısraı bir şairin, diğer beyit veya mısraı başka bir şairin söylediği (ortak) gazellere Gazel-i Müşterek denir.
6.Soru
Aydın oğulları ile Germiyanoğulları’nda ve başka yerlerde yetişip sonradan Osmanlı bölgesine gelen şairlerin eserleri bir tarafa bırakılırsa, Osmanlı Devleti’nde yazılan ilk eser hangisidir?
Teressül |
Çeng-nâme |
Vesîletü’n-Necât |
Ukûdü’l-cevâhir |
Mecmû’atü’n-nezâ’ir |
Vesîletü’n-Necât: Süleyman Çelebi’nin tek eseri olan bu mesnevi, Aydın oğulları ile Germiyanoğulları’nda ve başka yerlerde yetişip sonradan Osmanlı bölgesine gelen şairlerin eserleri bir tarafa bırakılırsa, Osmanlı Devleti’nde yazılan ilk eserdir. Süleyman Çelebi yazdığı bu esere Vesîletü’n-necât adını vermesine rağmen, halk arasında Mevlid ismi ile meşhur olmuştur.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sosyal ve beşerî ince bir hiciv ile temiz ve başarılı bir Türkçenin örneği olan Türk hiciv ve mizah edebiyatının eserlerindendir?
El-Fütûhatü’l-mekkiyye |
Murâd-nâme |
Kıyâfetnâme |
Har-nâme |
Şemsiyye |
Sosyal ve beşerî ince bir hiciv ile temiz ve başarılı bir Türkçenin örneği olan Şeyhî’nin Har-nâme’si, Türk hiciv ve mizah edebiyatının şaheserlerindendir. Eserde, Şeyhî’nin başından geçen bir hadise kapalı istiare yoluyla hayvanlarla temsil edilerek en mükemmel tarzda aksettirilmiş ve başarılı tasvirlere yer verilmiştir. Sultan II. Murâd’a sunulduğu tahmin edilen eserin konusunu, Arapça bir darbımeselden, Herat’ta yetişmiş Emîr Hüseynî’nin Zâdü’l-müsâfirîn adlı eserindeki küçük bir eşek hikâyesinden, Kelîle ve Dimne’de kuyruğu olmadığı için kendisine kuyruk bulmaya çıkan bir hikâyeden aldığı sanılmaktadır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XIV. asır özellikle de edebî bir gayeyle yazılmayan dinî-tasavvufî ve ahlaki mesnevilerinin özelliklerinden biri değildir?
Büyük kısmında giriş bölümü birbirinden kesin çizgilerle ayrılmamıştır |
Büyük kısmında konun işlendiği bölüm birbirinden kesin çizgilerle ayrılmamıştır |
Konun işlendiği bölümle bitiş bölümü bir başlıkla ayrıldığı görülmektedir |
Büyük kısmında bitiş bölümü birbirinden kesin çizgilerle ayrılmamıştır |
Konun işlendiği bölümle giriş bölümünün bir başlıkla ayrılmadığı görülmektedir |
Bu dönem mesnevilerinin ekseriyetinde, özellikle de edebî bir gayeyle yazılmayan dinî-tasavvufî ve ahlaki mesnevilerin büyük kısmında, klasik mesnevi tertibinde bulunan “giriş bölümü”, “konunun işlendiği bölüm” ve “bitiş bölümü” birbirinden kesin çizgilerle ayrılmamıştır. Ayrıca bu asır mesnevilerinin çoğunluğunda, “bitiş bölümü”nün bir bölüm olarak bulunmadığı, diğer bir ifadeyle “konunun işlendiği bölüm”le “bitiş bölümü”nün bir başlıkla ayrılmadığı görülmektedir. Aynı durum “bitiş bölümü” kadar olmasa bile, kısmen “giriş bölümü” için de geçerlidir. Hatta bu bölümler ile bölümlerdeki alt başlıklar, bazen müstensihler tarafından oluşturulmuştur.
9.Soru
Türkiye Türkçesinin gelişim sürecini dikkate alarak, aşağıdakilerden hangisi Osmanlıca Türkçesi’nin ait olduğu dönemdir?
XIII-XV. yüzyıllar |
XVI-XX. yüzyıllar |
XVI-XIX. yüzyıllar |
XIX-XX. yüzyıllar |
XX. yüzyıl |
Tarihî Türkiye Türkçesi: Batı Türkçesinin Anadolu’da gelişen ve daha sonra Osmanlı Türkçesi adını alan koludur. Fâtih devrine kadar gelen Türkçe, Tarihî Türkiye Türkçesi (XIII-XX. yüzyıllar)nin ilk halkasını teşkil eder. Türkiye Türkçesini, gelişim sürecini dikkate alarak,
- Tarihî Türkiye Türkçesi
- Eski Anadolu (Türkiye) Türkçesi (XIII-XV. yüzyıllar)
- Osmanlı Türkçesi (XVI-XX. yüzyıllar)
- Klâsik Osmanlıca (XVI-XIX. yüzyıllar)
- Yeni Osmanlıca (XIX-XX. yüzyıllar)
- Modern (Yeni) Türkiye Türkçesi (XX. yüzyıl…)
şeklinde tasnif etmek mümkündür. Bu durumda Fâtih devri Türkçesi, Eski Türkiye Türkçesi de denilen Eski Anadolu veya İlk Osmanlı devri Türkçesinin son dönemini teşkil eder. Bu devirde Azerî ve Osmanlı Türkçesi kesin olarak birbirinden ayrılmamıştır. XVI. yüzyıla girerken her iki bölgenin farklı ağız şekillerini kendilerine mal ederek ayrılmaya başladıkları görülür. Bundan dolayı Fâtih dönemi, Batı Türkçesi açısından bu farklılıkların başladığı bir dönemdir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Mihr ü Vefâ isimli eser için doğru değildir?
Fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla yazılmıştır. |
Edebi değeri yüksek bir eserdir. |
İçerisinde bazı mitolojik unsurlar yer almaktadır. |
842 beyitten oluşmaktadır. |
İçerisinde didaktik unsurlar bulunmaktadır. |
Ümmî Îsâ isimli bir şaire ait olan Mihr ü Vefâ, aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazılmış ve 842 beyitten oluşmuştur. Eserin içerisinde, bazı mitolojik unsurlar bulunmaktadır. Beşerî ve ilahî aşkın ortaklaşa işlendiği hikâyenin içerisine yer yer didaktik mahiyette unsurlar da serpiştirilmiştir. Edebî değeri olmayan, ancak özellikle o dönem Türk dilinin hususiyetini ve kelime dünyasını yansıtması bakımından önemli olan eser, Sevim Yılmaz Önder tarafından yayımlanmıştır (2013).
11.Soru
Türk mesnevi edebiyatı tarihinde, XV. asrın, nitelik ve nicelik bakımından, önemli bir konumu ve yeri vardır. Bunda, önceki asrın aksine, halk tipi mesnevilerine nazaran _____ konulu mesnevilerin ön plana çıkması etkili olmuştur.
Aşağıdakilerden hangisi verilen boşluğa getirilebilecek en doğru ifadedir?
aşk |
din |
doğa |
siyaset |
tarih |
Türk mesnevi edebiyatı tarihinde, XV. asrın, nitelik ve nicelik bakımından, önemli bir konumu ve yeri vardır. Bunda, önceki asrın aksine, halk tipi mesnevilerine nazaran aşk konulu mesnevilerin ön plana çıkması etkili olmuştur.
12.Soru
Hamidi’nin şiirlerinde ağırlıklı olarak kullandığı dil aşağıdakilerden hangisidir?
Osmanlıca |
Azerice |
Türkçe |
Arapça |
Farsça |
Hamîdî’nin, Divan’ındaki şiirlerinin çoğu Farsçadır. Türkçe olarak yazdıkları daha az olup 4 kaside, 28 gazel ve 2 beyit olmak üzere tamamı 240 beyittir. İsmail Ünver, Hamîdî’nin Türkçe şiirlerini yayımlamıştır. Hamîdî’nin şiirlerinde dil, Osmanlı şairlerinin dilinden hiç farklı değildir. Doğru cevap E’dir.
13.Soru
I. Doğu Türk edebiyatının Horasan ve Maveraünnehir’de eserler verdiği görülür.
II. Batı Türk edebiyatı, Herat ve Semerkand merkez olmak üzere Timur’un çocuklarının ve torunlarının hâkim oldukları bu yerlerde meydana gelmiştir.
III. Çağatay edebiyatı eserlerinin Irak, Azerbaycan ve Anadolu’da verildiği görülür.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi XV. yüzyıl Türk edebiyatı ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I, II |
II, III |
I, III |
XV. yüzyılda Doğu Türk edebiyatının Horasan ve Maveraünnehir’de, Batı Türk edebiyatının ise Irak, Azerbaycan ve Anadolu’da eserler verdiği görülür. Bu yüzyılda Herat ve Semerkand merkez olmak üzere Timur’un çocuklarının ve torunlarının hâkim oldukları bu yerlerde, Doğu Türkçesi ile çok parlak bir edebiyat (Çağatay edebiyatı) meydana gelmiştir.
14.Soru
Mecma’ü’n-nezar, Sabri mecbuası,Pervane bey mecbuası için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
I.XVI.yüzyılda kaleme alınmışlardır.
II.Metinler günümüze ulaşmıştır.
III.Sadece iki eserdeki şiirler divanlarda olduğu
gibi kafiyelerinin son har?erine göre “elifbâ” sırası gözetilerek sıralanmıştır.
I |
II |
III |
II,III |
I,II |
Sabri mecbuasının kaynaklarda varlığından sözedilir, ancak metni bugün elimize ulaşamamıştır.
15.Soru
I. Fâtih devri, Orta Türkçenin son yüzyılını meydana getirir.
II. Türkçenin Orta Türkçeden sonraki dönemlerine, Yeni Türkçe ve Modern Türkçe adları verilmiştir.
III. Orta Türkçe; Kuzey-Doğu Türkçesi ve Batı Türkçesi olmak üzere ikiye ayrılır.
IV. Türkiye Türkçesi ve Azerî Türkçesi X. yüzyıldan itibaren iki kol olarak ayrılmaya başlamıştır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri doğrudur?
Yalnız II |
Yalnız IV |
I, II |
I, II, III |
II, III, IV |
Fâtih devri, Orta Türkçenin son yüzyılını meydana getirir. Türkçenin Orta Türkçeden sonraki dönemlerine, Yeni Türkçe ve Modern Türkçe adları verilmiştir. Orta Türkçe; Kuzey-Doğu Türkçesi ve Batı Türkçesi olmak üzere ikiye ayrılır. XIII. ve XIV. yüzyıllarda Eski Türkçenin bir devamı olan Kuzey-Doğu Türkçesi (Hakaniye Türkçesi), XIV. asırdan sonra, Kuzey Türkçesi (Kıpçak Türkçesi) ve Doğu Türkçesi (Çağatay Türkçesi) şeklinde devam etmiştir. Batı Türkçesi ise Oğuz Türkçesinin kolları olan Türkiye Türkçesi ve Azerî Türkçesi şeklinde varlığını sürdürmüş ancak bu iki kol XVI. yüzyıldan itibaren ayrılmaya başlamıştır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Fatih dönemi şairlerden biri değildir?
Ahmet Paşa |
Adnî |
Nişanî |
Cemâlî |
Mihrî Hatun |
Mihrî Hatun II. Bayezit dönemi şairidir. Doğru yanıt: E'dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi aşk mesnevileri arasında sayılamayacak bir mesnevidir?
Hurşîd-nâme |
Bahtiyâr-nâme |
Gül ü Hüsrev |
Işk-nâme |
Hurşîd ü Ferahşâd |
A, C, D ve E şıklarında adları geçen mesneviler iki kahramanlı aşk mesnevileridir. Bahtiyâr-nâme ise dinî-tasavvufî mesnevilerden olup 9 hikâyeden oluşan ve ibret verici olayların anlatılıp öğütler vermeyi amaçlayan bir yapısı vardır.
18.Soru
Ahmed-i Dâ’î’in, çocuk muhatap alınarak yazılan, ilk nasîhat-nâme kabul edilen, ahlaki ve öğretici çeşitli öğütlerin yer aldığı mesnevisi aşağıdakilerden hangisidir?
Pend-i Ricâl |
Vasiyyet-i Nûşirevân-ı Âdil be-püsereş Hürmüz-i Tâcdâr |
Anâsır-ı Erba’a |
Mevhûb-ı Mahbûb |
Mahabbet-nâme |
XIV.-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı’nda ahlaki ve öğretici çeşitli öğütlerin yer aldığı mesneviler de bulunmaktadır. Vasiyyet-i Nûşirevân-ı Âdil be-püsereş Hürmüz-i Tâcdâr Ahmed-i Dâ’î’in, çocuk muhatap alınarak yazılan ilk nasîhat-nâme kabul edilen mesnevisidir.
19.Soru
I. Dil
II. Üslup
III. İçerik
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri başlangıç devri kabul edilen XIV. asırda yazılan mesnevilerle XV. yüzyıldakiler arasındaki farklardandır?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
I, II, III |
Başlangıç devri kabul edilen XIV. asırda yazılan mesnevilerle XV. yüzyıldakiler arasında dil, üslup ve muhteva (içerik) yönünden büyük farklar vardır.
20.Soru
Mecmaün Nezair Aşağıdakilerden hangisine aittir?
Eğirdirli Hacı Kemal. |
Ahmedi Yesevi. |
Ömer İbni Mezid. |
Fahreddin bin Mahmud. |
Edirneli Nazmi. |
Edirneli Nazmi. Cevap E'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ