XIX. Yüzyıl Türk Dünyası Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Ceditçilik denen sosyal ve fikrî akım aşağıdaki Rusyalı Müslüman liderlerden hangisinin adıyla özdeşleştirilmiştir?
Yusuf Akçura |
Zâhir Bigi |
Ayaz İshakî |
İsmail Gaspıralı |
Namık Kemal |
Ceditçilik denen sosyal ve fikrî akım Gaspıralı’nın adıyla özdeşleşmiştir; bu akımın başlatıcısı odur. Doğru cevap D’dir.
2.Soru
Rusya Müslümanlarının 2. Kongresi hangi tarihler arasında düzenlenmiştir?
12-23 Ocak 1906 |
12-23 Ocak 1907 |
12-23 Ocak 1908 |
12-23 Ocak 1909 |
12-23 Ocak 1910 |
1906 yılı Ocak ayında aceleyle ikinci bir kongre yapılmasına karar verildi. Diğer milletler program hazırlayıp işe girişmişlerdi. İttifak’ın henüz belirlenmiş bir programı yoktu. Müslümanlardan bazıları “aftonomist” (özerklikçi), bazıları sosyalist, bazılarıysa diğer partilere angaje oldular. Vilayetlerde yapılan toplantılarda fikir ayrılıkları baş gösterdi. Müslüman vekiller Petersburg’da toplandıklarında böyle bir kafa karışıklığı içindeydiler. Ulema, aydın fikirli, seçkinler ve soylular farklı fikirlere sahiptiler. Kongreye 108 delege geldi. Resmi izin alınamadığından, toplantılar mecburen ötede beride yapıldı. Kongredeki en önemli konu, seçimlerde hangi parti ile ittifak kurulacağı meselesiydi. Mevcut partilerin programları incelendikten sonra, program ve ideolojik çizgi bakımından Müslümanlara en uygun olanın Meşrutiyetçi Demokrat (Kadet) Partisi olduğu kararlaştırıldı. Doğru Cevap A'dır.
3.Soru
İdil-Ural bölgesinde Tatar lehçesinde oynanan ilk tiyatro eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Üç Kadınla Hayat |
Biçare Kız |
Revizör |
Bahtsız Yiğit |
Aşk Belası |
Ayaz İshakî, 1902’de Üç Kadınla Hayat adlı bir tiyatro eseri kaleme aldı. 1905’te sahneye konulan bu eser, İdil-Ural bölgesinde Tatar lehçesinde oynanan ilk tiyatro eseriydi.
4.Soru
Rusya Müslümanlarının II. Kongresinde görüşülen esas konu aşağıdakilerden hangisidir?
Eğitim konusunda yapılacak yenilikler. |
Kafkas ve Tatar ticaret kurallarının düzenlenmesi. |
Teşkilatın programının hazırlanması. |
Siyasi bir parti kurulması. |
Seçimlerde hangi parti ile ittifak kurulacağı. |
Yaklaşan seçimler nedeniyle 1906 yılı Ocak ayında aceleyle ikinci bir kongre yapılmasına karar verildi. İttifak’ın henüz belirlenmiş bir programı yoktu. Müslümanlardan bazıları “aftonomist” (özerklikçi), bazıları sosyalist, bazılarıysa diğer partilere angaje oldular. Vilayetlerde yapılan toplantılarda fikir ayrılıkları baş gösterdi. Ulema, aydın fikirli, seçkinler ve soylular farklı fikirlere sahiptiler. Kongredeki en önemli konu, seçimlerde hangi parti ile ittifak kurulacağı meselesiydi. Mevcut partilerin programları incelendikten sonra, program ve ideolojik çizgi bakımından Müslümanlara en uygun olanın Meşrutiyetçi Demokrat (Kadet) Partisi olduğu kararlaştırıldı. Doğru cevap E’dir.
5.Soru
Rusya’da hangi yılın ortasından itibaren ortaya çıkan baskı döneminde Rusyalı
Türk aydınlarının faaliyetleri kısıtlandı?
1907 |
1908 |
1909 |
1910 |
1911 |
Rusya’da 1907 yılı ortasından itibaren ortaya çıkan baskı döneminde Rusyalı Türk aydınlarının faaliyetleri kısıtlandı.
6.Soru
Osmanlı ve Rusya Türkleri arasındaki ilişkiler hangi dönemde bozulmaya başlamıştır?
Osmanlı-Rus Savaşı |
II. Dünya Savaşı |
Balkan Savaşı |
I. Dünya Savaşı |
Osmanlı-Yunan Savaşı |
I. Dünya Savaşının başlamasıyla Osmanlı ve Rusya Türkleri arasındaki ilişkiler sıkıntılı bir döneme girdi. İki devlet arasında yayınların gidip gelmesi kesildi. Rusya’daki Müslüman basını katı bir sansüre uğruyor, Osmanlı Devleti hakkında en ufak bir olumlu haber bile verilemiyordu. Rus parlamentosunda Türk-karşıtı fikirler dile getiriliyordu. Bu durum Rusya Müslümanlarını rahatsız etmekle beraber, bunu yazılı veya sözlü ifade etmeleri mümkün olamıyordu. Savaş, Rusya Müslümanlarını oldukça zor bir duruma sokmuştu: Bir tarafta tebaası oldukları Rusya Devleti, diğer yanda dindaşları ve soydaşları olan Osmanlı Türkleri bulunuyordu. Müslüman vekillerin ılımlı istekleri bile Rusların tutucu ve milliyetçi kesimini kuşkulandırıyor, Pan-Türkist olarak suçlanmalarına yol açabiliyordu.
7.Soru
Kafkasya’da yayınlanan Hayat ve Kaspi gazetelerinin sahibi olan düşünür kimdir?
Ali Merdan Topçubaşı |
İsmail Gaspralı |
Hasanbey Zerdabi |
Abdürreşid İbrahim |
Yusuf Akçura |
Kafkasya’da yayınlanan Hayat ve Kaspi gazetelerinin sahibi olan kişi Ali Merdan Topçubaşı'dır.
8.Soru
Rusya Müslümanlarının ilk kongresi kaç tarihinde gerçekleştirilmiştir?
18 Ağustos 1905 |
17 Ağustos 1905 |
16 Ağustos 1905 |
15 Ağustos 1905 |
14 Ağustos 1905 |
I. Kongre (15 Ağustos 1905) 1905 yılı Ağustos ayında Kafkasya, Kazakistan ve Türkistan’ın ileri gelen şahıslarına mektuplar gönderildi. Nijni Novgorod valisinden resmi izin alınamaması üzerine bir gezinti vapuru kiralanıp toplantının su üstünde yapılmasına karar verildi. Böylece Kazan, Kırım ve Kafkasya’dan gelen vekiller, Oka suyu açıklarında ilk kongrelerini gerçekleştirdiler. Doğru Cevap D'dir.
9.Soru
1905-1907 yılları arasında Rusya’daki hürriyet ortamında Rusya Müslümanlarının siyasi ve kültürel örgütlenmelerinde büyük katkılar sağlayan ve “Rusya Müslümanları İttifakı” adlı siyasi oluşumun ortaya çıkmasında rol oynayan kişi kimdir?
Haris Feyzi |
Yusuf Akçura |
Ubeydullah Bubî |
Fatih Kerimî |
Fatıyh Kerimi |
1905-1907 yılları arasında Rusya’daki hürriyet ortamında Rusya Müslümanlarının siyasi ve kültürel örgütlenmelerinde büyük katkılar sağlayan Y. Akçura, “Rusya Müslümanları İttifakı” adlı siyasi oluşumun ortaya çıkmasında başat bir rol oynadı.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.
10.Soru
Yusuf Akçura’ya göre Osmanlı okullarının çoğunda görülen öğrenme, düşünme ve öğretme tarzında daima kitaplara, üstatlara ve otoritelere dayanmak ve onların buldukları doğrular dairesinde sınırlı ve bağlı kalmak düşüncesi aşağıdaki hangisidir?
Liberal |
Oligarşik |
Skolastik |
Analitik |
Eleştirel |
Osmanlı okullarının çoğu skolastik tarzın etkisi altındaydı. Akçura’ya göre İslam dünyasındaki ilimler ve düşünce sistemi, mektep ve medreselerdeki eğitim usûlü hep skolastiğe dayanıyordu. Hatta skolastik gitgide bir tür kutsallık kazanmıştı. Doğru cevap C’dir.
11.Soru
"Günah-ı Kebâir" adını taşıyan romanında medresedeki bozulmayı ve kadınların ezilmişliklerini ele alan modern Tatar edebiyatının öncülerinden olan kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Zâhir Bigi |
Şihabüddin Mercanî |
Mirza Kâzım Bek |
Ayaz İshakî |
Kayyum Nâsırî |
Zâhir Bigi adlı bir Tatar mollası, Güzel Kız Hadiçe adlı romanı yayınladı. Tercüman gazetesini takip eden ve bir taraftan da Fransızcadan tercüme edilmiş romanları okuyan bu genç, konusunu Kazan’ın şehir hayatından alan bir roman daha yazdı. Günah-ı Kebâir adını taşıyan bu romanında medresedeki bozulmayı ve kadınların ezilmişliklerini ele aldı; okuyucuya ibretler sundu, öğütler verdi.
12.Soru
Avrupa medeniyetiyle olan temas sonucunda ortaya çıkan modern Tatar edebiyatının öncüsü olarak kim gösterilir?
Kazak Çokan Velihanov |
Şihabüddin Mercanî |
Kayyum Nâsırî |
İsmail Gaspıralı |
Ahmed Midhat Efendi |
Avrupa medeniyetiyle olan temas sonucunda ortaya çıkan modern Tatar edebiyatının öncüsü olarak Kayyum Nâsırî gösterilir.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.
13.Soru
Tatar reform hareketini ilk olarak kim başlatmıştır?
Abdurrahim Otuz İmeni |
Âlimcan Barudi |
Şihâbüddin Mercanî |
Ebunnasr Kursavî |
Musa Cârullah |
XIX. yüzyılda Kazan Tatarları arasında İslam dininin aslî kaynaklarına dönme eğilimi şeklinde özetlenebilecek bir reform akımı ortaya çıktı. Tatarlardaki dinî reform anlayışı, İslam dünyasındaki bazı akımlarla benzerlik göstermekle birlikte, kendine has birtakım özellikler de taşımaktadır. Tatar reform hareketinin başlatıcısı olarak Abdurrahim Otuz İmenî’ gösterilmekte ve “içtihat kapısının açık olduğunu savunan ilk sosyal refomcu” olarak nitelendirilmektedir. Doğru cevap A’dır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Rusya Müslümanlarının siyasi faaliyetlerini örgütleyen kişilerden birisidir?
Abdürreşid İbrahim |
Vladimir Nabokov |
Hasan Tahsin |
Mehmet Akif Ersoy |
Vladimir Mayakovski |
Rusya Müslümanlarının siyasi faaliyetlerini örgütleyen kişiler içinde Abdürreşid İbrahim öne çıkmaktadır. Siyasi deneyimi olmasa bile, büyük bir cesarete sahip olan bu zat, 1904 Eylülünde Rusların Zemstvo hareketi önderleriyle görüştü. Zemstvocular (mahalli yönetim yanlıları) yasal yollardan reformlar istemekteydiler. Abdürreşid İbrahim onlarla Rusya Müslümanlarının taleplerini ve ihtiyaçlarını konuştu. Onların programlarını aldıktan sonra değişik vilayetlerdeki Müslüman ileri gelenleriyle görüşmeler yaptı; ne yapılması gerektiği konusunda bir hareket planı hazırladı. Doğru Cevap A'dır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Rusya Türklerinin en büyük lideri Kırımlı İsmail Gaspıralı'nın faaliyetlerinden değildir?
Modernleşmenin öncüsü olmuştur |
Eğitim reformunu geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmıştır |
Tek dilde birleşme fikrini desteklemiştir |
Kadınların eğitilmesine önem vermiştir |
Slavlaşma fikrini desteklemiştir |
İsmail Gaspıralı Slavlık fikrinin karşısında durarak halkı tek bir dil ve inanç çatısında toplamayı amaçlamıştır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kazan’da Muhammediye Medresesi adıyla ünlenen ve Kur’an, Hadis ve İslam tarihi derslerine ağırlık veren bir okul açmıştır?
Ziyaeddin Kemalî |
Şeyh Zeynullah Resulî |
Rızaeddin b. Fahreddin |
Âlimcan Barudî |
Abdullah Bubî |
Zeynullah Resulî’nin müritlerinden olan Âlimcan Barudî (1857-1921), Tatar eğitim reformu hareketinde ayrı bir yere sahiptir. 7 yıl eğitim aldığı Buhara medreselerinde birçok kusur görmekle beraber, burada ilme ve ilim adamlarına gösterilen saygı ve halkın sade yaşayışı onda olumlu izlenimler bıraktı. Kazan’a döndüğünde Muhammediye Medresesi adıyla ünlenen bir okul açtı. Medresesinde Buhara’dakinden oldukça farklı bir program uyguladı. İhmal edildiğini düşündüğü Kur’an, Hadis ve İslam tarihi derslerine ağırlık verdi. Doğa bilimleri, matematik, tarih ve coğrafya derslerini medrese müfredatına dâhil etti.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi seküler reformcular arasında sayılmaz?
Musa Cârullah |
Sadri Maksudi |
Zeki Velidi |
İsmail Gaspıralı |
Yusuf Akçura |
XIX. yüzyılın son çeyreğinde dinî konulara değil, seküler ilgilere sahip olan ve Batı’yı daha iyi tanıyan bir aydınlar grubu ortaya çıktı. Bu grubun önde gelen temsilcileri olarak, İsmail Gaspıralı, Yusuf Akçura, Zeki Velidi (Togan) ve Sadri Maksudi sayılabilir.
18.Soru
Reformcular geri kalmışlıktan kurtulmanın çaresi olarak neyi görüyorlardı?
İçtihat yapmak, taklitten uzak durmak |
Yunan felsefesinin tesirlerini incelemek |
Modernist eğilimleri benimsemek |
İslamiyetteki fikri durgunluğun üstesinden gelmek |
İslam'ın özüne dönmek, yabancı tesirlerden arınmak |
XIX. asırda Kazan Tatarları arasında güçlü bir dini^ reform hareketi ortaya çıktı. İlahiyat konularında fikir yürütme becerisine sahip olan Tatar uleması, İslam dünyasından gelen öze dönüşçü eğilimlerin de etkisiyle reformist bir söylem geliştirdi. Reformcular, geri kalmışlıktan kurtulmanın çarelerini İslam’ın özüne dönmede ve yabancı tesirlerden arınmada görüyorlardı. Doğru cevap E'dir.
19.Soru
Gaspıralı’ya göre Rusya Türkleri için en büyük sorunu ne olarak belirtmişti?
Ekonomik sorunlar |
Nüfus sorunu |
Türk şiveleri arasındaki farklılıklardı. |
Birlik ve beraberlik sorunu |
Rusyanın sert müdahaleleri |
Gaspıralı’ya göre Rusya Türkleri için en büyük sorun, yerel Türk şiveleri arasındaki farklılıklardı. Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi modern Tatar edebiyatının öncüsü olarak kabul edilen Kayyum Nâsırî'nin özelliklerinden biri değildir?
Kitaplarını Arapça olarak yazdı |
Hiçbir geleneksel kayda bağlı olmaksızın, bağımsız bir yazar olarak hareket etti |
Tatar atasözleri ve destanlar hakkında Üniversite dergisinde makaleler yayınladı |
Dindar bir kişi olmakla birlikte milliliğe daha fazla önem verdi |
Geleneksel medrese eğitimi aldı |
Nâsırî’nin geleceğe yönelik en önemli etkisi yerel Tatar lehçesinde yazmasıdır. Onun çağdaşları, kitaplarını Doğu Türkçesiyle (Çağatayca) veya Arapça olarak yazıyorlardı.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ