XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Ara 5. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi çekim eklerinden ( +ı, +i, +u, +ü ) yükleme hali ekinin imlasıdır?
|
|
|
|
|
Çekim eklerinden ( +ı, +i, +u, +ü ) yükleme hali ekinin imlası biçimindedir.
2.Soru
- Türkçeden başka Arapça ve Farsça eserler yazmış olsa da esas büyük eserlerini Türkçe yazmıştır.
- Türkçe Divanı, Leyla vü Mecnun mesnevisi, Şikayetname olarak bilinen mektubu ve Su Kasidesi çok sevilmiştir.
- Arapça ve Farsçanın karşısında Türkçenin edebî bir dil olarak varlığını kabul ettiren önemli sanatçıların başında gelir.
Yukarıda özellikleri belirtilen sanatçı kimdir?
Taşlıcalı Yahya |
Bağdatlı Ruhi |
Hayreti |
Fuzuli |
Nev’i |
Fuzuli, Türkçeden başka Arapça ve Farsça eserler yazmış olsa da esas büyük eserlerini Türkçe yazmıştır. Fuzuli’nin Türkçe Divanı, Leyla vü Mecnun mesnevisi, Şikayetname olarak bilinen mektubu ve Su Kasidesi çok sevilmiştir. Arapça ve Farsçanın karşısında Türkçenin edebî bir dil olarak varlığını kabul ettiren önemli sanatçıların başında gelir.
3.Soru
Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1843 yılında yazılan ve Latin harfleri ile Türkçe ve alınma kelimelerin telaffuzlarını gösteren Fransızca-Türkçe sözlük kim tarafından kaleme alınmıştır?
Parigi |
Molino |
Meninski |
Carbognano |
Binachi |
Soru kökünde bahsi geçen sözlük Fransız sözlük yazarı Binachi tarafından kaleme alınmıştır.
4.Soru
Osmanlı Türkçesindeki gavur < kafir; badişah < padişah; dürlü < türlü örneklerinde görülen ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?
Tonlulaşma |
Tonsuzlaşma |
Ünsüz türemesi |
Ünsüz düşmesi |
Ünsüz ikizleşmesi |
Kitabımızın 60. sayfasında verilen örneklere göre bu ses olayının adı "tonlulaşma"dır. Bu nedenle çözüm A seçeneğidir.
5.Soru
"XVI. yüzyılın değil Türk divan şiiri tarihinin en başarılı şahsiyetlerinden birisidir. Şiirlerinde dindışı konuları işleyen şairin ileri sürdüğü fikirler, yarattığı hayaller ve dünyaya bakış açısı oldukça serbest, rahat ve özgündür. Türk şiirine aruz veznini son derece doğal bir akıcılıkla uygulayan şairin özellikle gazellerindeki mısra ve beyit bütünlüğü dikkat çekicidir. Yerli hayat unsurlarını İmparatorluğun başkent İstanbul şivesiyle dillendiren şairin Osmanlı şiir dili geleneğinin kurucularından olduğuna şüphe yoktur."
Yukarıda bazı özellikleri verilen şairimiz aşağıdakilerden hangisidir?
Baki |
Fuzuli |
Nedim |
Bağdatlı Ruhi |
Nedim |
Bahsi geçen şair Baki'dir.
6.Soru
Uygur élining zikri uygurnıng ma’nası yapışkur témek bolur. ayturlar süt uyudı. süt érgende biribiridin ayrılur.
Yukarıdaki Çağatayca metnin günümüz Türkçesiyle ifadesi aşağıdaki seçeneklerden hangisidir?
Uygur Halkı Hakkında: Uygur’un anlamı “yapıştır” demektir. Uyuduktan sonra birbirinden ayrılmaz. “uyudu” yani “yapıştı”. |
Uygur Halkı Hakkında: Uygur’un anlamı “yapıştır” demektir. Ayrıca derler ki “imama uydum”, imam oturursa otururlar, kalksa kalkarlar, sonuç olarak yapışkan olur. |
Uygur Halkı Hakkında: Uygur’un anlamı “yapıştır” demektir. Süt uyudu derler. Süt hâlindeyken birbirinden ayrılır. |
Uygur Halkı Hakkında: Uygur’un anlamı “yapıştır” demektir. Moğol ülkesinde iki dağ vardır, uzunluğu gün doğusundan gün batısına kadar olan uçsuz bucaksız büyük dağlardır. |
Uygur Halkı Hakkında: Uygur’un anlamı “yapıştır” demektir. Süt uyudu derler. İmam oturursa otururlar. Moğol ülkesinde iki dağ vardır. |
Kitabımızın 10. sayfasında verilen örnek metin ve çevirisine göre, doğru yanıt C seçeneğidir.
7.Soru
Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1794 yılında yazılan ve telaffuzda meydana gelen değişmelerin Latin harfleri ile gösterildiği gramer kitabı kim tarafından kaleme alınmıştır?
Parigi |
Molino |
Meninski |
Carbognano |
Binachi |
Soru kökünde bahsi geçen gramer kitabı Carbognano tarafından kaleme alınmıştır.
8.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi ölü eklere örnek teşkil etmektedir?
+lIk |
+IcAk |
+cAk |
+rAk |
+lAr |
Türkçede +lIk ve +lAr eki hâlâ kelime türetmede kullanılan işlek bir ek, +cAk bazı kelimelerde kullanılabilen işlek olmayan bir ek, +rAk birkaç kelimede kullanılan ve işlevi unutulmuş kalıplaşmış bir ek, -IcAk ise günümüzde hiç kullanılmayan ölü bir ektir.
9.Soru
Aşağıdaki isimlerin hangisinde bulunma hâli eki vardır?
davetde |
elbetde |
duranda |
pahada |
sayesinde |
Bulunma hâli, fiildeki oluş ve kılışın yerini bildiren, bu yer bildirme kavramına paralel olarak zaman, süreklilik, içinde olma, tarz bildirme, karşılaştırma, gösterme, araç, amaç, sebep gibi ifadeleri de içerir ve +de, + ile kurulur. Ev-de gibi. Davetde sözcüğünde bulunma hâl eki vardır.
10.Soru
Dilin doğal gelişim süreci içinde bir sözlükbirimin bir biçimbirime dönüşmesi olarak tanımlanan sürece ne ad verilir?
Dilbilgiselleşme |
Kurallı hale gelme |
Temellenme |
Gelişme |
Morfolojik farkındalık |
Dilin doğal gelişim süreci içinde bir sözlükbirimin bir biçimbirime dönüşmesi olarak tanımlanan bu sürece gramerleşme veya dilbilgiselleşme denir. Bir dilin tarihsel dönemleri arasındaki morfolojik farklılaşmalar, işlekliğini kaybetme veya dilbilgiselleşme olayları sonucunda ortaya çıkar; ancak tarihsel dönemler arasındaki morfolojik gelişmenin çok yavaş olduğu unutulmamalıdır.
11.Soru
- Fıtnat Hanım
- Nabi
- Nedim
- Aziz Mahmud Hüdayi
- Aşık Ömer
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri “Edebiyatta Mahallîleşme” kavramının temsilcisidir?
I ve V |
I, II ve III |
Yalnız II |
II ve III |
IV ve V |
Nedim de dahil olmak üzere bu dönem gazel ve kaside şairleri üzerinde Nabi’nin etkisi büyük olmuştur. Gazel ve kaside alanında Nedim, Selim, Rasih Bey, Sami, Seyyid Vehbi, Salim, Koca Ragıp Paşa, Haşmet ve Fıtnat Hanım dönemin önde gelen şairleri arasındadır. Doğru yanıt B'dir.
12.Soru
Divanü Lügati’t-Türk hangi edebiyatçıya aittir?
Ahmet Yesevi |
Edip Ahmet Yükneki |
Kaşgarlı Mahmut |
Kutadgu Bilig |
Gülşehri |
Kaşgarlı Mahmut, Türkçenin gücünü göstermek için Türk lehçelerinin sözlük ve grameri üzerine yazdığı Divanü Lügati’t-Türk isimli çalışmasını Bağdat’ta hazırlamış ve bunu dönemin en büyük dinî ve siyasi otoritesi olan İslam halifesine sunmuştu.
13.Soru
Şeyh Galib'in Hüsn ü Aşk mesnevisinde hangi eserin etkisi görülmektedir?
Kâtip Çelebi-Keşfü’z-Zünun |
Evliya Çelebi-Seyahatname |
Fuzuli-Leyla vü Mecnun |
İbrahim Peçevi-Peçevi Tarihi |
Enderunlu Fazıl-Defter-i Aşk |
Hüsn ü Aşk'ın genel yapısı ve felsefesiüzerinde Fuzuli’nin Leyla vü Mecnun isimli eserinin etkisi sezilir ancak soyut kavramların değerlendirilişi ve imajları özgündür.
14.Soru
Türkçede çokluk kategorisini morfolojik yolla teşkil etmekte kullanılan morfem hangisidir?
-(I)ş |
-(I)n |
+lAr |
-mA |
-AmA |
Türkçede çokluk kategorisini morfolojik yolla teşkil etmekte kullanılan +lAr morfemi eklendiği kelimenin sayıca birden fazla olduğunu anlatır. Kelime tabanına yapım eklerinden sonra eklenen ilk işletme eki budur. İyelik ve hâl ekleri bunun üzerine getirilir. Bilhassa halk, hanedan veya tür adı olarak yapım eki fonksiyonunda da kullanılmıştır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XVII. Yüzyılda Türk edebiyatının en sert hicivlerini yazan Nef’i’nin dönemin önde gelen bürokratları ve aydınları arasındaki çekişmeleri göstermesi ve ölümüne sebep olan hicivleri içermesi bakımından önemli olan eserinin adıdır?
Divançe |
Münşeat |
Hayriyye |
Zenanname |
Siham-ı Kaza |
Siham-ı Kaza ( Kaza Okları )
16.Soru
XVI. yüzyılda şive ve gelenek doğrultusunda yazan ancak Türk şiir ve düzyazısını daha ileri taşıyarak ona çok daha görkemli bir kimlik kazandıran sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
Baki |
Hayali |
Bağdatlı Fuzuli |
Nedim |
Nabi |
Bağdatlı Fuzuli XVI. yüzyılda şive ve gelenek doğrultusunda yazan ancak Türk şiir ve düzyazısını daha ileri taşıyarak ona çok daha görkemli bir kimlik kazandıran sanatçıdır.
17.Soru
- Türk edebiyatının en sert hicivlerini yazan şairi olarak bilinir.
- Kaside alanındaki samimiliği, konu bütünlüğü ve gösterişli ses kompozisyonuyla meşhurdur.
- Hicviyelerinden oluşan Siham-ı Kaza isimli eserin sahibidir.
Yukarıda özellikleri belirtilen sanatçı kimdir?
Latifi |
Nef’i |
Mustafa Ali |
Fuzuli |
Âşık Çelebi |
Nef’i, Türk edebiyatının en sert hicivlerini yazan şairi olarak bilinir. Kaside alanındaki samimiliği, konu bütünlüğü ve gösterişli ses kompozisyonuyla meşhurdur. Hicviyelerinden oluşan Siham-ı Kaza isimli eserin sahibidir.
18.Soru
I. Sıfatlardan türemiş soyut isimler yapar.
II. Eklendiği ismin sık olarak bulunduğu yerleri ifade eder.
III. Zaman isimlerinden türemiş isim ve sıfatlar yapar.
IV. Meslek ve zanaat isimleri yapar.
Yukarıda işlevleri sıralanan isimden isim yapma eki aşağıdakilerden hangisidir?
+sIz |
+CIK |
+dI |
+lIK |
+DAş |
Kitabımızın 72. sayfasında işlevleriyle tanımlanan bu ek isimden isim yapan +lIK ekidir. Bu nedenle yanıt D seçeneğidir.
19.Soru
Osmanlı Türkçesi metinlerinde geçen "aşrı, birbiri, gezcek, çevrilmek" kelimelerinde görülen ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?
Ünsüz düşmesi |
Tekleşme |
Ünlü türemesi |
Ön türeme |
Ünlü düşmesi |
Kitabımızın 57. sayfasında verilen bu örneklerde görülen ses olayı "ünlü düşmesi"dir. Bu nedenle çözüm E seçeneğidir.
20.Soru
Aşağıdaki fiilerden hangisi yeterlik fiilini örnekler?
okuyadurmak |
gelivermek |
düşeyazmak |
yüzebilmek |
süregelmek |
yüzebilmek
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ