XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı Final 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Lamii Çelebi kaç yılında doğmuştur?
1370 |
1437 |
1472 |
1534 |
1588 |
Lamii Çelebi 1472 yılında doğmuştur.
2.Soru
Aşağıdaki dizelerden hangisi Ruhî’ye aittir?
Biz mest-i mey-i meygede-i âlem-i cânuz Ser-halka-i cem‘iyyet-i peymâne-keşânuz |
Hırkası erbâb-ı ışkun hil’at-i dîbâ yeter Kûşe-i meyhâne dün gün cennetü’l-me’vâ yeter |
Zâhidâ yağma-yı akl u dîn ü îmân itmeğe Tapduğun Tanrı hakiçün ol büt-i ra‘nâ yeter |
Firâkum iştiyâkum sanma kim ta‘bîre kâbildür Seni seyrümde seyrân itdügüm bezm-i visâlümdür |
Dem-â-dem yanduğum yakılduğum nâr-ı gamundandur Bu nâlişler bu sûzişler sana hep arz-ı hâlümdür |
Biz mest-i mey-i meygede-i âlem-i cânuz / Ser-halka-i cem‘iyyet-i peymâne-keşânuz/ dizelerinin sahibi Ruhî’dir. Doğru cevap A'dır.
3.Soru
Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınan türlerden biri de sakinamelerdir. Örnekleri XVI. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan sakinameler, eğlence meclisine ait terminoloji ile yazılırlar. Anadolu sahasında türün ilk örneği, aşağıda belirtilen şairlerden hangisi tarafından kaleme alınmıştır?
Hayretî |
Fuzulî |
Fevrî |
Revânî |
Yahya Bey |
Mesnevi nazım şekliyle kaleme alınan türlerden biri de sakinamelerdir. Örnekleri XVI. yüzyıldan itibaren görülmeye başlayan sakinameler, eğlence meclisine ait terminoloji ile yazılırlar. Anadolu sahasında türün ilk örneği, Edirneli Revânî (ö. 1524) tarafından İşretnâme adıyla verilmiştir. Doğru cevap D dir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XVI. yüzyıla kadar Azeri sahasındaki tasavvuf edebiyatının gelişiminde etkili olan şairlerden değildir?
Şebusterî |
Muhyittin Arabi |
Mevlana |
Feridüttin Attar |
Babür Şah |
XVI. yüzyıla kadar Azeri sahasındaki tasavvuf edebiyatının gelişiminde Şebusterî, Muhyittin Arabi, Mevlana ve Feridüttin Attar’ın görüşleri etkili olur.
5.Soru
"Kıldı mâh-ı rûze hurşîdimni gün günden za‘îf"
Fuzuli'nin hangi dilden unsurlar içeren mısralarındandır?
Çağatay Türkçesi |
Anadolu Türkçesi |
Osmanlı Türkçesi |
Azeri Türkçesi |
Farsça |
Fuzulî’nin şiir dili ağırlıklı olarak Azeri Türk.esinin özelliklerini yansıtmakla beraber devrinin Osmanlı Türkçesinden ve Çağatay Türk.esinden de uzak değildir. Onun Azeri sahasının dışında, hem Anadolu hem de Çağatay sahasında sevilmiş olmasının sebeplerinden biri de bu özelliği olmalıdır. Bu bakımdan bütün Türk dünyasında Fuzulî Divanı ’nın el yazmalarına rastlanır. Tebriz, Bulak, Hive, İstanbul, Taşkent ve Bakü’de çok sayıda baskısının yapılması da bundandır. Çağatayca unsurları içeren mısralarından bazıları aşağıdadır:
Zikr-i lebünle zülfüne dil boldı (oldı) destres
Bülbül açılgan(açılan) güli yüzüne kalkan eylemiş
Kıldı mâh-ı rûze hurşîdimni(hurşidimi) gün günden za‘îf
Rişte-i cânımga(canıma) düşdi reşkden yüz pîç ü tâb
Kuş acebdür kılmagay (kılmasa) tîr ü kemândan ictinâb
Dostlar hem nâle vü feryâd kılsam ayb imes(olmaz)
Doğru yanıt A'dır.
6.Soru
"Yahya Bey, ..... mesnevilerinin genel çerçevesine uymakla birlikte eserine kendi edasını yansıtabilmiştir. Daha önce yazılmış olan ..... eserlerini okuyan şair, bu eserlerden çok etkilenir ve içinde olayın geçtiği mekânı görme arzusu uyanır. Bu sebeple Mısır’a gider. Orada gördüğü güzellikler karşısında büyülenir ve bu hayranlık duygusunun etkisiyle ..... adlı eserini yazar."
Yukarıda anlatılan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Yusuf u Züleyha |
Leyla vü Mecnun |
Hüsrev ü Şirin |
Şem ü Pervane |
Gül ü Bülbül |
Yahya Bey, Yusuf u Züleyha mesnevilerinin genel çerçevesine uymakla birlikte eserine kendi edasını yansıtabilmiştir. Daha önce yazılmış olan Yusuf u Züleyha eserlerini okuyan şair, bu eserlerden çok etkilenir ve içinde olayın geçtiği mekânı görme arzusu uyanır. Bu sebeple Mısır’a gider. Orada gördüğü güzellikler karşısında büyülenir ve bu hayranlık duygusunun etkisiyle Yusuf u Züleyha adlı eserini yazar.
Doğru yanıt A'dır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Gelibolulu Mustafa Âlî’nin tarih ve biyografi alanında vermiş olduğu eserlerden biridir?
Nusretname |
Münşeat |
Menşeü’l-İnşa |
Hüsn ü Dil |
Nasihatü’s-Selatin |
Nusretname Gelibolulu Mustafa Âlî’nin tarih ve biyografi alanında vermiş olduğu eserlerden biridir. Doğru cevap A'dır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yerli ve realist mesneviler arasında yer almaz?
Surname |
Şehrengiz |
İşretname |
Şecaatname |
Sergüzeşt |
Şecaatname, Âsafî (ö. 1604)’nin 1587 tarihinde tamamladığı gazavatname örneğidir ve tarihi bir mesnevidir. A,B,C ve E seçeneklerinde verilenler ise yerli ve realist mesneviler arasında yer almaz.
9.Soru
XVI. yy. nesirlerinden biri olan Hace-i Cihan kimin eseridir?
Zatî |
Vahidî |
Birgivî Mehmed Efendi |
Gelibolulu Sürurî |
Âşık Çelebi |
XVI. yy. sade nesrin örneği sayılan "Hace-i Cihan" adlı eser, Vahidî’nin eserinden biridir.
10.Soru
16. yüzyıl Türk şiiri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İran şairlerinin etkileri sürmekle birlikte artık Fuzulî, Hayalî Bey, Bakî gibi şiire yön veren şairler yetişmiştir. |
Şiir incelik ve derinlik kazanmıştır. |
Arapça ve Farsça kelime yerine Türkçe deyimler, kelimeler ve uzun tamlamalar kullanılmaya başlanmıştır. |
Divan şiiri giderek simgeci, kavramsal bir özellik kazanmıştır. |
Büyük şairlerin elinde hatasız ve ustaca kullanılan bir Türk aruzu yaratılmıştır. |
XVI. yüzyılda Osmanlı Türkçesi, klasik biçimini almış, Eski Anadolu Türkçesi özelliklerinden ayrılarak birçok Türkçe kelime yerine Arapça ve Farsçadan deyimler, kelimeler ve uzun tamlamalar kullanılmaya başlanmıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.
11.Soru
Aşağıdakilerdn hangisi Gelibolulu Ali'nin eserlerinden biri değildir?
Nasihatü’s-Selatin |
Menakıb-ı Hünerveran |
Vamık u Azra |
Nusretname |
Künhü’l-Ahbar |
Gelibolulu Âlî çeşitli alanlarda, irili ufaklı manzum ve mensur olarak elliden fazla eser vermiştir. Hemen hemen her türde ve konuda eser sahibidir. Osmanlı coğrafyasının pek çok şehrinde bürokrat olarak görev yaparken gözlemlerini ve birikimini kaydetmeyi ihmal etmeden ve hatta kimi zaman hiç ertelemeden kaleme almıştır. Tarih ve biyografi [Künhü’l-Ahbar, Nusretname, Menakıb-ı Hünerveran], münşeat [Menşeü’l-İnşa ve Münşeat], menkıbe [Mirkatü’l-Cihad], siyasetname [Nasihatü’s-Selatin], tercüme ve çeşitli konularda yazdığı risalelerin yanında divanları vardır.
Vamık u Azra -- Lamii Çelebi'nin eseridir.
12.Soru
Nesrin açıklıktan yana oluşu, bilgi verme, tecrübe aktarma, yol gösterme, teklif etme, telkinde bulunma gibi özelliklerinde uzaklaşıp sanat gösterme aracına dönüşmesi hangi yüzyılda gerçekleşmiştir?
VIII |
X |
XII |
XIV
|
XVI |
Şiir mahiyeti icabı didaktik olmaya direnç gösterir. Nesirse doğası gereği açıklıktan yanadır ve bilgi verme, tecrübe aktarma, yol gösterme, teklif etme, telkinde bulunma ve çözüm önerme nesir için bir meziyet olarak göze çarpar ve onun değerini yükselten bir araçtır. Bu tavır, XVI. yüzyıldan itibaren değişmeye başladı ve bir düşünceyi yayma aracı olan nesir, sanat gösterme aracına dönüştü, bunu gerçekleştirmek için de şiire ait özelliklere yaslanmaya başladı.
13.Soru
Türkçe bir genel tarih eseri olan Künhü’l-Ahbar’ın yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Gelibolulu Mustafa Âlî |
Selanikî Mustafa Efendi |
Hoca Saadettin Efendi |
Kemal Paşazade |
Lütfi Paşa |
XVI. yüzyılın dil, üslup ve muhteva özellikleri açısından en dikkate değer tarihlerinden birini Gelibolulu Mustafa Âlî yazmıştır. Âlî’nin eseri, Künhü’l-Ahbar adını taşır. Türkçe bir genel tarih olan eser, uzun bir mukaddime ve yazarın rükn adını verdiği dört bölümden meydana gelir.
14.Soru
Varidatü’l-Enîka ve Layihatü’l-Hakîka adlı Divan'ların sahibi olan şair aşağıdakilerden hangisidir?
Lamii Çelebi |
Molla Camii |
Gelibolulu Mustafa Ali |
Ali şir Nevayi |
Bağdatlı Ruhi |
Âlî birden çok divan tertip eden ve divanlarına özel adlar veren şairlerdendir. Dört divanı vardır. Gençliğinde yazdığı şiirleri birinci divanında toplamış, daha sonra yazdığı şiirlerini hayatının dönemlerine göre tasnif ederek Varidatü’l-Enîka ve Layihatü’l-Hakîka adlı iki ayrı divanda bir araya getirmiştir. Ömrünün son yıllarında yazdığı şiirlerini de dördüncü divanına almıştır. Ayrıca, gazellerinden seçtiği yüz matla beytini bir araya getirerek Gül-i Sad-berg’i; Varidatü’l-Enîka ve Layihatü’l-Hakîka adlı divanlarından seçmeler yaparak başına bir mukaddime eklemek suretiyle Sadef-i Sad-güher’i tertip etmiştir. Hamse oluşturacak kadar mesnevi yazmıştır
15.Soru
"Gencine-i Raz, Şah u Geda, Usulname yahut Kitab-ı Usül, Yusuf u Züleyha, Gülşen-i Envar"
Yukarıdaki mesneviler hangi aşağıdakilerden hangi şaire aittir?
Ahmed-i Rıdva |
Taşlıcalı Yahya |
Lamiî |
Gelibolulu Âlî |
Şemsettin-i Sivasî |
Yüzyılın en dikkat çekici mesnevi şairi Taşlıcalı Yahya’dır. Mesnevi geleneği içinde özgün ve yerli konuları işleyerek üne kavuşmuştur. Yahya’nın hamsesi şu mesnevilerden oluşur: Gencine-i Raz, Şah u Geda, Usulname yahut Kitab-ı Usül, Yusuf u Züleyha, Gülşen-i Envar.
16.Soru
İnsanın, aşk uğruna maddi varlığından vazgeçmesinin, tasavvuf şiirinde ise Tanrı’nın varlığında yokluğa erişmenin simgesi olan mum ile kelebek hikâyesi kitap düzeyinde ilk defa Fars şiirinde Ehli-i Şirazi tarafından işlenmiştir. Osmanlı şairlerinden Zatî, Lamiî Çelebi ve Muidî ...... yazmışlardır. Zatî’nin eseri diğerlerinden daha fazla ilgi görmüştür. Zatî’nin 3937 beyitli ..... mesnevisi, aynı adı taşıyan diğer mesnevilerden son derece farklıdır.
Yukarıda bahsedilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Salaman u Absal |
Şah u Geda |
Varka ve Gülşah |
Şem ü Pervane |
Vamık u Azra |
İnsanın, aşk uğruna maddi varlığından vazgeçmesinin, tasavvuf şiirinde ise Tanrı’nın varlığında yokluğa erişmenin simgesi olan şem (mum) ile pervane (kelebek) hikâyesi kitap düzeyinde ilk defa Fars şiirinde Ehli-i Şirazi tarafından işlenmiştir. Osmanlı şairlerinden Zatî, Lamiî Çelebi ve Muidî Şem ü Pervane yazmışlardır. Zatî’nin eseri diğerlerinden daha fazla ilgi görmüştür. Zatî’nin 3937 beyitli Şem ü Pervane mesnevisi, aynı adı taşıyan diğer mesnevilerden son derece farklıdır.
Doğru yanıt D'dir.
17.Soru
Üç dilde yazdığı divanları, mesnevileri ve mensur eserleri ile Türkçe’nin sadece bu yüzyılda değil bütün dönemler içinde en büyük şairlerinden biridir. Yaşadığı coğrafya, Türk kültür ve sanatının Herat, Tebriz, İstanbul hattındaki gelişim çizgisinin ortasında yer aldığı için dili itibariyle her iki tarafa da anlaşılabilir gelen şair, büyük ustalığı yanında bu özelliği sayesinde de Türkçenin en çok okunan isimlerinden biri olmuştur.
Yukarıda özellikleri verilen şair aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Fuzulî |
Hayalî |
Nesimî |
Habibî |
Hatayî |
Fuzulî üç dilde yazdığı divanları, mesnevileri ve mensur eserleri ile Türkçe’nin sadece bu yüzyılda değil bütün dönemler içinde en büyük şairlerinden biridir. Yaşadığı coğrafya, Türk kültür ve sanatının Herat, Tebriz, İstanbul hattındaki gelişim çizgisinin ortasında yer aldığı için dili itibariyle her iki tarafa da anlaşılabilir gelen şair, büyük ustalığı yanında bu özelliği sayesinde de Türkçenin en çok okunan isimlerinden biri olmuştur.
18.Soru
Osmanlı nesirlerinde görülen "sehv" kelimesi hangi anlamı ifade etmektedir?
Taş |
Gizli |
Yanılma |
İşitme |
Sevk etmek |
Osmanlı Türkçesinde "sehv" kelimesi, yanılma anlamını içermektedir.
19.Soru
Hangisi mensur türlerinden biyografinin bir özelliği değildir?
Kişilerin hayatındaki belli başlı hadiseler nakledilir. |
Bilim insanlarının biyografilerinde başlıca hocalarından bahsedilir. |
Biyografisi yazılan kişinin doğum tarihine genellikle dikkat edilir. |
Evliya biyografileri menkıbe, söylenti ve fantastik unsurlar örülüdür. |
Şairlerin biyografilerinde şiirlerinden örnekler verilir. |
Biyografisi yazılan kişi hemen daima belli bir yaşa geldikten sonra böyle bir değerlendirmeyi hak ettiği için bu eserlerde doğum tarihleri pek yer almaz. Buna karşılık ölüm tarihlerine dikkat edilmektedir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XVI. yüzyıl tarih yazarları arasında yer almaktadır?
Yahşi Fakih |
Lütfi Paşa |
Naima |
Kâtip Çelebi |
Âşık Paşazade |
Lütfi Paşa XVI. yüzyıl tarih yazarları arasında yer almaktadır?
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ