XVIII. Yüzyıl Türk Edebiyatı Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Lale Devri için söylenemez?
Devlet erkanı, şairler, musikişinaslar, rakkaseler ve zevk erbabının toplandıkları Sadabad bu devirde açılmıştır. |
İbrahim Müteferrika tarafından ilk matbaa kurulmuştur. |
Türkçe bir kitap ilk defa basılmıştır. |
Arapça ve Farsça bazı felsefe ve astronomi kitapları Türkçeye çevrilmiştir. |
Saray erkanı sade ve tutumlu bir hatay tercih etmiştir. |
E şıkkı dışında kalan şıklardaki bilgilerin tümü Lale Devri için doğrudur ancak saray erkanı israf ve lüksten oluşan bir hayat yaşamışlardırç. Doğru cevap E'dir.
2.Soru
Müverrik Sürurî şairliğinin ilk beş yıllık döneminde hangi mahlası kulllanmıştır?
Hüznî |
Avnî |
Muhibbî |
Nesimî |
İkbâlî |
Müverrih Sürurî, şairliğinin ilk beş yılında Hüznî mahlasını kullandıktan sonra hamisi Şeyhülislam Yahya Tevfik Efendi’nin tavsiyesiyle Sürurî’yi tercih eder.
3.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi Nedîm'in şairliği söz konusu olduğunda bahsedilecek bir özellik değildir?
Bulduğu bir imajı ya da benzetmeyi tekrar tekrar kullanır. |
Şairin asıl kudreti dili kullanmadaki ustalığıdır. |
Kafiye ve redif kullanımda geleneğe bağlıdır. |
Aruzun musikisini yakalayarak şiirinde ahenk unsuru olarak kullanır. |
Şiir lügati açısından bakıldığında en zengin içeriğe sahip şairlerdendir. |
Nedim, şiir lügati zengin olmayan şairlerdendir. Bulduğu bir imajı veya hoşuna giden benzetme unsurlarını tekrar tekrar kullanır. Onun asıl kudreti dili kullanmadaki ustalığında saklıdır. Konuşma dilinden gelen söyleyişleri kullanmadaki dehası ve ahengi sağlamadaki titiz işçiliği onu çağdaşlarından ayırır. Kafiye, redif ve vezin kullanımındaki başarısı, şiirlerinde ritmik akışkanlığın sağlanmasında etkili olmuştur. Redif ve kafiye kullanımında geleneğe bağlı olan şairin ara sıra Türkçe kelime ve eklerle yaptığı kafiyelerdeki doğallık, daha önceki şairlerde az rastlanan bir özelliktir. Nedim aruzun musikisini yakalayan ve şiirinde âdeta bir ahenk unsuru olarak kullanan divan şairlerinden biridir. Bu bilgiler doğrultusunda bakıldığı zaman doğru cevabın E şıkkı olduğu görülecektir.
4.Soru
İmparatorluk üslubu anlamına gelen eski Yunan ve Roma üsluplarından esinlenilerek XVIII. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ve mimari başta olmak üzere resim, heykel ve tezyinatta etkili olan neo-klasik üslup aşağıdakilerden hangisidir?
Rokoko |
Barok |
Seçmeci |
Ampir |
Geleneksel |
Ampir üslup, imparatorluk üslubu anlamına da gelen, Eski Yunan ve Roma klasik üslubundan esinlenerek XVIII. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan neo-klasik üsluptur. Mimari başta olmak üzere, resim, heykel ve tezyinatta etkili olmuştur. Bu bilgi doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.
5.Soru
XVIII. yüzyıl şiirinde kasidelerin rağbetten düşme nedeni aşağıdakilerden hangisi değildir?
Bazı şairlerin kasideyi el etek öpmeye benzetmesi |
Şairlerin kasidede Nedim ve Galip düzeyine çıkamayacakları endişesi |
Şairlerin devlet adamlarından beklenen ilgiyi görmemeleri |
Şiirde hüner göstermenin önem kazanması |
Şiirin günlük hayata daha da açılması |
B şıkkı dışındaki tüm şıklarda verilen bilgiler kasidenin rağbet görmeme nedenleridir. Nedim ve Galip bu dönemin en başarılı ve ünlü şairleri olmakla birlikte diğer şairlerin onlara yönelik endişe taşıdıklarına dair net bir bilgi yoktur. Doğru cevap B'dir.
6.Soru
18. Yüzyılda Divan edebiyatındaki yozlaşmanın en önemli göstergesi aşağıdakilerden hangisidir?
Mahallileşme akımından etkilenilmesi, şairlerin yerli konulara yönelmesi
|
İki ya da daha çok şairin birlikte söylediği müşterek gazellerin artması
|
Halk edebiyatı nazım biçimlerinden etkilenilmesi, musammat gibi türlerin kullanılması, halk zevkinin dili ve hayat tarzıyla şiire taşınması
|
Sosyal olaylarla pek ilgilenmeyen şairlerin, sosyal ve siyasi hayatta görülmeye başlayan çözülmenin insanlarda çöküntüye yol açması nedeniyle tenkit ve hicve ağırlık vermeleri
|
Divan şiirindeki soyut konulardan uzaklaşılarak gerçekçi konulara yönelme
|
7.Soru
"Özellikle ilk kasidelerinde Nef'î etkisine sonuna kadar açık olan Nedîm, gazelde de kendisini ............... mirasçısı sayar." Nedîm'in hayatından alıntılanan yukarıdaki cümlede boşluk bırakılan yer, aşağıda bahsedilen şairlerden hangisi ile doldurulursa, alıntı doğru bir şekilde tamamlanmış olur?
Yahyâ |
Atâyî |
Bâkî |
Hâletî |
Râzî |
Nedim, Türk şairlerinden kasidede Nef’î’yi; gazelde Bâkî ve Yahyâ’yı; mesnevi tarzında Atâyî’yi ve rubaide ise Hâletî’yi beğendiğini söylemiştir. Özellikle ilk kasidelerinde Nef'î etkisine sonuna kadar açık olan Nedim, gazelde de kendisini Bâkî’nin mirasçısı sayar. Bu nedenle alıntıda boşluk bırakılan yer C şıkkıyla doldurulursa, alıntı doğru bir şekilde tamamlanmış olacaktır. Doğru cevap C şıkkıdır.
8.Soru
XVIII. yüzyıl Osmanlısında Avrupalıların askeri güçleri ve diplomasisi hakkında bilgi edinmek üzere Avrupaya ilk defa Osmanlı elçileri gönderilmiştir.Buna göre aşağıdaki elçi-şehir eşleşmelerinden hangisi yanlıştır?
Mehmed Efendi - Lehistan |
İbrahim Paşa - Belgrad |
Mustafa Efendi - Viyava |
Yirmisekiz Mehmed Çelebi - Paris |
Nişli Mehmed Ağa - Moskova |
Avrupalıların askerî güçleri ve diplomasisi hakkında bilgi edinmek üzere ilk defa Osmanlı elçileri göndermiştir. Yirmisekiz Mehmet Çelebi Paris’e, İbrahim Paşa Viyana’ya, Nişli Mehmet Ağa Moskova’ya, Mustafa Efendi Viyana’ya, Mehmet Efendi Lehistan’a gitmiştir. Pasarofça Antlaşmasının getirdiği barış yıllarında, Avrupalılara tepeden bakma bırakılarak sadece askerî ve teknik alanda değil, sosyal ve kültürel hayatta da Batı’dan aktarmalar başlamıştır. Buna göre B şıkkındaki İbrahim Paşa Belgrad'a değil Viyana'ya gönderilmiştir. Bu nedenle B şıkkı doğru cevaptır.
9.Soru
Şeyh Galip’in şiir dili için aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
Soyut-somut kavramların iç içe girdiği tamlamalar kullanmıştır.
|
Günlük konuşma dilinden zaman zaman yararlanmıştır.
|
Deyimlere ve İstanbul Türkçesinin kalıplaşmış sözlerine yer vermiştir.
|
Daha önce şiirde hiç rastlanmayan Arapça-Farsça kelimeler kullanmıştır.
|
Bazı şiirlerinde çok sade bir Türkçe kullanmıştır.
|
10.Soru
Nedim'in Bahariye Kasidesi'nin ilk bölümünde aşağıdakilerden hangisi yer alır?
Padişaha edilen dua |
Vezire edilen dua |
Padişah III. Ahmet'e methiye |
Damat İbrahim Paşa'ya methiye |
Bahar mevsiminin kendi üzerinde yarattığı etki |
Nedim, bu kasidesinde öncelikle bahar mevsiminin kendi üzerinde yarattığı tesiri anlatır. Ardından methiyeye geçer. Methiyede hem padişah III. Ahmet hem de İbrahim Paşa övülür. Şair, memduhlarını doğrudan övmez. Bir sahne oluşturarak kahramanlarını birbirlerine övdürür. Ayrıca kavramları konuşturur; onlar padişahı ve vezirini överler. Dua bölümüyle kaside sona erer. Doğru cevap E'dir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi devrinde şöhretin kapılarını aralamayı başarmış, çağdaşları arasında “nadirü’l-akran” (akranlarının seçkini) olarak adlandırılan şairlerden biridir?
Koca Ragıp Paşa |
Kamî |
Samî |
Hevayî |
Kânî |
Şiir ve inşada mahareti olan, nazım ve nesri şairler arasında makbul tutulan
ve devrinde şöhretin kapılarını aralamayı başarmış, çağdaşları arasında “nadirü’l-akran” (akranlarının seçkini) olarak vasıfandırılan; doğuştan iyi şair olmakla birlikte sanatlarını yeterince geliştirme fırsatı bulamamış, eserleri gerekli titizlikten yoksun şairler : Osmanzade Taib, Nazîm, Nevres-i Kadîm, Kânî, Hoca Neşet, Esrar Dede, Enderunlu Fazıl, Sürurî. Bu nedenle yanıt E'dir.
12.Soru
Şeyh Galip’in şiir dili ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
Daha önce şiirde hiç rastlanmayan Arapça-Farsça sözcükler kullanmıştır.
|
Soyut-somut kavramların iç içe girdiği tamlamalar kullanmıştır.
|
Sözü kısaltma özelliği olan teşbih, kinaye, telmih ve mecaz-ı mürsel gibi söz sanatlarına ağırlık vermiştir.
|
Deyimlere ve İstanbul Türkçesinin kalıplaşmış sözlerine yer vermiştir.
|
Bercesteli beyit yapısı içinde vecize niteliği taşıyan mısralar yazmıştır.
|
13.Soru
Âşinâ lafz iledir cünbüş-i ma’nâ-yı latîf Gülsitân-ı İreme sebze-i bîgane abes Şeyh Galip’in yukarıdaki beytin ilk mısrasında söylenen aşağıdakilerden hangisidir?
Güzel anlamın kendini göstermesi anlaşılır lafızla mümkün olur.
|
Bildik, tanıdık kelimelerle anlamı ortaya koymak daha güzeldir.
|
Eğlenceli, hoş şiir için etkili kelimeler seçilmelidir.
|
Kelimelerin dikkatli seçimiyle anlatımın etkileyici olması sağlanabilir.
|
Güzel olan bir şiirde gereksiz kelimeler olmaz.
|
14.Soru
Sihr ü efsun ile dolmuşdur derunun ey kalem
Zülfi Harutun demek mümkin ki nal olmuş sana
Nedim’in yukarıda verilen şiirindeki “Harut” sözcüğünün anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
büyü |
hüner |
Babil kuyusuna asılı olan iki melekten biri |
kamış kalemin içindeki ince lif |
bucak |
Nedim’in yukarıda verilen şiirindeki “Harut” “Babil kuyusuna asılı olan iki melekten biri”dir. Doğru yanıt C’dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XVIII. yüzyıl divan şiirinin özelliklerindendir?
Tasavvufî aşk şiirlerinin sayısı artmıştır. |
Yerli konular şiire dahil edilmiştir. |
Nazire geleneği azalmıştır. |
Argo ve küfre yer verilmemiştir. |
Alışıldık mazmunlar kullanılmıştır. |
Bu dönemde şairlerdeki yenilik arzusu, gerek şekil, gerekse içerik bakımından klasik estetiğin katı kurallarında çözülmelere yol açmıştır. Eski şiirin kadim konuları; aşk, tasavvuf, rintlik ve tabiat, önceki asırdan itibaren artmaya başlayan mahallî konular, bu asırda da devam etmekle birlikte, şairlerin yüzü iç ve dış gerçekliğe daha fazla dönmüş, sosyal hayatta ve zihniyet dünyasındaki değişimin yansımaları az da olsa şiirde görülmeye başlamıştır.Yerli konular, gerek mesnevilerde, gerekse kaside nesiblerinde başarıyla sahnelenmiş,yer yer modern hikâyeleri andıran örnekler ortaya konulmuştur. Bu nedenle yanıt B'dir.
16.Soru
Nedim, gazel tarzında kendisini hangi divan şairinin mirasçısı sayar?
Bakî
|
İzzet Ali Paşa
|
Razî
|
Şeyhülislam Yahya
|
Arif Efendi
|
17.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi Nedîm'in şiirlerini yazarken hissettiği yerlilik arzusunun bir göstergesi olamaz?
Şiirlerinde yer yer halk edebiyatına yaklaşması |
Şiirlerinde İstanbul'un günlük hayatından sahneler sunması |
Şiirlerinde gerçek hayattan alınan unsurları mazmun olarak kullanması |
Şiirlerinde daha önce kullanılmayan orijinal rediflere yer vermesi |
Günlük konuşma dilinden ve deyimsel ifadelerden sıkça yararlanması |
Nedîmâne denilen tarzın önemli özelliklerinden bir diğeri, yerlilik merakıdır. Nedîm, divan şiirinde Necâtî’yle belirginleşen, Bâkî ve Şeyhülislam Yahyâ gibi şairlerin eserlerinde mükemmelleşen Mahallîleşme deneyiminin XVIII. yüzyıldaki en büyük temsilcisidir. Onun, şiirlerinde halk edebiyatına yakınlaşması, İstanbul hayatından sahneler sunması, gerçek hayattan alınan unsurları kullanması, günlük dilden gelen konuşma kalıplarına ve deyimlere yer vermesi yerlilik arzusunu gösteren unsurlar olarak görülmektedir. Ayrıca Nedîm kafiye ve redif gibi konularda da geleneğe bağlı bir şairdir. Bu bilgiler doğrultusunda bakıldığı zaman doğru cevap D şıkkı olacaktır.
18.Soru
Padişah 3. Ahmet'in mahlası hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
İlhami |
Muradi |
Muhibbi |
Avni |
Necip |
İlhami, 3.Selim
Muradi, 4.Murad
Mubibbi, K. Sultan Süleyman
Avni, F.Sultan Mehmet
Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.
19.Soru
Mevlevilerin 1001 gün süren ve adına çile dedikleri manevi eğitim süreçlerini tamamladıkları Mevlevihaneye verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Hazire |
Mesenevihan |
Talikat |
Çile |
Asitane |
Mevlevilerin 1001 gün süren ve adına çile dedikleri manevi eğitim süreçlerini tamamladıkları Mevlevihaneye Asitane adı verilmektedir.
20.Soru
Nedim'e ait olan dizelerin hangisinde İbrahim Paşa kendi konumundan biriyle kıyaslanarak övülmüştür?
Cila vermiş ise ayine-i İskendere Risto |
Cihân içre Melikşâhın Nizâmü’l-mülki var ise |
Edüp her bendesin memnûn el-hak zerreye der kim |
Hidîv-i Baykara-meclis ki târ-ı zülf-i nâhîde |
O şâhenşeh-i âlî-şân dahı der kim benim de sen |
Verilen soruda dikkat edilmesi gereken kısım İbrahim Paşa'nın kendi konumundan biriyle karşılaştırılarak övülmesi gerektiği durumudur. Bu durumda A seçeneği doğru yanıt olamaz çünkü İbrahim Paşa vezirdir ve tarihteki en ünlü vezir olan Nizamülmülk'le mukayese edilmesi gerekir. B seçeneğinde "Dünyada Melikşah’ın Nizamülmülk’ü varsa sen de zaferlerin sığınağı olan devletimin nizamısın." demiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ