İş görebilme çağı ile yaşam süresi birbirinden farklı kavramlardır. İş görebilme çağı, yaşam süresi içinde yer alan bir zaman dilimini ifade ediyor olsa bile ondan daha kısa olmak zorundadır. Dolayısıyla işçilerin hayatlarının sonuna kadar çalışabilecekleri kabul edilmemektedir. Yargıtay uygulamasında iş görebilme çağının sonu olarak eski düzenlemedeki emeklilik yaşından farklı olarak 60 yaş gösterilmişti (Baycık, 2006, s.168). Bu uygulama, bugün de aynı şekilde sürdürülmektedir. Doğru cevap E’dir.

Gayrisıhhi müesseseler için sınıf tayini tesise ait kapasite raporu, tesisten kaynaklanan atıklar ve müessesenin diğer özellikleri dikkate alınarak İAÇY’de belirtilen bakanlıkların ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin görüşü alınarak İçişlerileri Bakanlığı tarafından yeni sınıf tayini yapılır.

Zararın belirlenmesinde asıl önemli unsur, başta da belirttiğimiz gibi bakım gücü ve bakım ihtiyacıdır. Bakım gücüne sahip işçinin, kazancından kendi ihtiyaçlarını karşılayıp hayatın olağan akışına uygun bir tasarruf yaptıktan sonra diğer kişilere yardımda bulunacak pay ayırabilmesi gerekir. Ancak uygulamada, açılan destekten yoksun kalma tazminatı davalarının genelinde böyle bir araştırma yapılmaksızın ölen işçinin bakım gücü olduğu kabul edilir. Zira ülkemiz gerçeklerinde, yukarıdaki değerlendirmeye göre bakım gücü olmadığı kabul edilebilecek çok sayı da işçi, asgari ücret düzeyinde gelirle kalabalık ailelerini geçindirmeye çalışmaktadır. Bu durumdaki işçilerin, bakım güçlerinin olmadığını kabul etmek gerçek durumla bağdaştırılamayacak bir değerlendirme olur.

Maddi tazminat, işçinin vücut bütünlüğünün ihlalinden kaynaklanan zararı karşılamaya yöneliktir. Maddi zararın belirlenmesindeki unsurlar meslekte kazanma gücü kaybı, iş görebilme çağı ve yaşam süresi, ücret ve tarafların kusurudur.

İşçinin, kaza olmasaydı kaza anından tazminata esas alınan bilirkişi raporu tarihine kadar çalışarak elde edebileceği ücretlerdir.

Anılan belgelerin tümünün ya da en yenilerinin elde edilemediği ve gerçek ücret seyrinin anlaşılamadığı durumlarda Yargıtay, asgari ücreti esas alan bir uygulama yaratmıştır.

Maddi zarar hesaplamasında hüküm tarihine en yakın tarihte belli olan verilerin dikkate alınması gerektiğini belirten Yargıtay, kazayla rapor tarihi arasındaki ücretlerin tespit edilememesi halinde işçinin asgari ücretle çalıştırılmış olduğunu kabul etmektedir.

Ücrete ilişkin belgelerin bulunmadığı hallerde Yargıtay tarafından uygulanan bir diğer hesap yöntemi ise emsal işçilerden yararlanılması esasına dayanır

İşçinin çalışılacağı varsayılan ancak ücretinin bilinemediği söz konusu dönemde yapılacak tahminlerde, yine daha önce aldığı ya da almış olduğu kabul edilen ücretlerden yararlanılır. Öngörülere dayanak oluşturacak bu ücret, genellikle işçinin aldığı son ücrettir

Çevre etki değerlendirme (ÇED) raporu düzenlenmesi gereken tesisler için düzenlenen ÇED olumlu belgesi ve raporu, yer seçimi ve tesis kurma izni yerine geçer.

Kazanç kaybı, çalışma gücünün azalması ya da yitirilmesinden doğan kayıplar, çalışanın ekonomik geleceğine dair olan kaybı, çalışanın tedavi giderleri maddi tazminat kapsamında ele alınmaktadır.

Kazanç kaybı, iş kazası ya da meslek hastalığı geçiren işçinin bu nedenle işine gidemediği dönemlerde kazanç (ücret) elde edememesinden doğan kaybı olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Genel olarak belirtmek gerekirse işverenlerin iş güvenliği mevzuatına uymaması, kendilerine cezai yaptırım uygulanmasını gerektirir. Zarar doğma ihtimali atlaması aşılır ve bir iş kazası sonucu zarar ortaya çıkacak olursa TCK m.85 ve m.89 uyarınca işverenin cezalandırılması gerekir. İşverene uygulanacak cezai yaptırımların dayanağı, işverenin sorumluluğunun gereği olan koruma-gözetme-denetim görevlerini yerine getirmemesidir. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uymalarını sağlamak için işveren, disiplin cezası vermekten iş sözleşmesini sona erdirmeye kadar değişen ölçülerde yetkilere sahiptir.

İş güvenliği mevzuatımız bütünüyle değerlendirildiğinde iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme konusunda işverenin ihmali ve kusuru varsa ancak henüz bir zarar meydana gelmemiş olsa bile bir zarar doğması ihtimali varsa işverene gene de cezai yaptırım uygulanır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çok genç yaşta yaşamını yitiren erkek çocuğunun henüz desteğinden faydalanamayan ailenin talep ettiği destek türü ilgili merci tarafından kabul edilirse farazi destek kapsamında ele alınır.

Maddi zararın belirlenmesinde kullanılan ikinci unsur kazaya uğrayan işçinin iş görebilme çağı ve yaşam süresidir.

Kazanç kayıplarının belirlenmesinde, işçinin aktif olduğu işgörebilme dönemi dikkate alınır.

İSGK m.10/I’e göre risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene 3.361 TL, aykırılığın devamı halinde her ay için 5.041 TL idari para cezası verilir. İSGK m.10/IV uyarınca iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamayan işverene 1.680 TL idari para cezası verilir.

Sağlık koruma bandı, mülkiyet sınırları dışında belirlenemez ve bu alan içinde mesken veya insan ikametine mahsus yapılaşmaya izin verilmez (İAÇY m.16). Sağlık koruma bandı, inceleme kurulları tarafından tesislerin çevre ve toplum sağlığına yapacağı zararlı etkiler ve kirletici unsurlar dikkate alınarak belirlenir. Sağlık koruma bandı, sanayi bölgesi sınırı esas alınarak tespit edilir. Doğru yanıt C'dir.

İSGK m.6/I uyarınca belirtilen nitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği her bir kişi için ayrı ayrı 5.601 TL idari para cezası verilir.

İşveren, yerine getirildiği tarihten itibaren 6 işgünü içinde yetkili iş mahkemesinde işin durdurulması kararına itiraz edebilir. Doğru cevap, D'dir.

İş güvenliği tedbirlerini almayan işverenlere idari yaptırım uygulanmasını gerektiren kanuni şunlardır:

• İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi,

• İşin durdurulması,

• Ölümlü iş kazası nedeniyle kamu ihalesinden yasaklama.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Bireysel iş hukuku anlamındaki iş kazasının kanuni temeli 6331 sayılı iş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) m.417’dir. Anılan düzenlemelerle işverene yüklenen ödevlerin gerektiği gibi yerine getirilmemesinden doğan kaza, bireysel iş hukuku anlamında iş kazasını oluşturur ve işverenin işçiye karşı sorumluluğunu doğurur. Bu nitelikteki kazalar, sosyal güvenlik hukuku anlamındaki iş kazalarına oranla daha dar kapsamlıdır.

İş güvenliği tedbirlerini almayan işverenlere idari yaptırım uygulanmasını gerektiren kanuni düzenlemeler şunlardır:

• işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi,
• işin durdurulması,
• Ölümlü iş kazası nedeniyle kamu ihalesinden yasaklama

Genel olarak belirtmek gerekirse işverenlerin iş güvenliği mevzuatına uymaması, kendilerine cezai yaptırım uygulanmasını gerektirir. İş güvenliği mevzuatımız bütünüyle değerlendirildiğinde, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önleme konusunda işverenin ihmali ve kusuru varsa henüz bir zarar meydana gelmemiş olsa bile bir zarar doğması ihtimali varsa işverene gene de cezai yaptırım uygulanır. Bir zarar doğma ihtimalinin suç sayılması, zararı önleme amacına uygundur.

Maden üretim faaliyetleriyle bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yaplan geçici tesislerle ilgili İAÇY’nin uygulanmasında 3213 sayılı Maden Kanunu'nda yer alan hususlar öncelikle dikkate alınır. Doğru cevap E seçeneğidir.