Zihin Felsefesi Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 13 Soru1.Soru
Kant, anlama yetisi kavramlarının, idelerin kendi bilgisinin elde edilmesi amacıyla kullanılmasına hangi adı verir?
Sentetik (a priori) yargı |
Transendental ide |
Aşkın kullanılış |
Duyusallık |
Tasarımlama yetisi |
Kant, anlama yetisi kavramlarının, idelerin kendi bilgisinin elde edilmesi amacıyla kullanılmasına “aşkın kullanılış” adını verir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Spinoza'nın zihin anlayışı ile ilgili doğru bir ifadedir?
Spinoza’nın görüşüne göre, zihin ve beden bir çok tözün karışımının görünüşüdür. |
"Özü varlığı kuşatan, başka deyişle tabiatı ancak varolarak tasarlanabilecek olan şeye, doğal nedenler diyorum." ifadesi Spinoza'ya aiittir. |
Spinoza’nın felsefesi Tanrı ile evreni bir, aynı ve özdeş gören panteist bir felsefedir. |
Spinoza, Skolastik felsefenin Aristoteles felsefesini Hristiyanlıkla birleştirme geleneğine ters düşmektedir. |
Spinoza Descartes’ın düşünen ve uzamlı töz olmak üzere dünyayı iki tür tözden ibaret olarak görmesine ve daha sonra düşünen tözü de sonsuz düşünen töz (Tanrı) ve sonlu düşünen töz (her bir tikel zihin veya ruh) olarak ayırmasına tamamen katılmaktadır. |
Eğer Descartes modern felsefenin kurucusuysa Spinoza da onun anlayışını sürdüren bir düşünürdür. Spinoza’nın felsefesi Tanrı ile evreni bir, aynı ve özdeş gören panteist bir felsefedir. Spinoza, Skolastik felsefenin Aristoteles felsefesini Hristiyanlıkla birleştirme geleneğine sıkı sıkıya bağlıdır. Spinoza’nın evren kuramı da bu gelenek çerçevesinde şekillenmiştir. Ne Spinoza’nın ne de Descartes’ın felsefesini, Skolastik felsefenin Aristoteles’ten devşirdiği töz kavramına dayanmadan anlamak mümkün değildir.
3.Soru
Spinozanın zihin anlayışı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Panteist bir felsefeye sahiptir. |
Dünyanın iki tür tözden ibaret olduğunu savunmuştur. |
Monist bir zihin anlayışına sahiptir. |
Zihini bedenin bir idesi olarak ele almıştır. |
Zihni ve bedeni, sonsuz töz olan Tanrı’nın birer sıfatı olarak ele almıştır. |
Spinoza panteist bir düşünür olarak Descartes’ın düşünen ve uzamlı öz olmak üzere dünyayı iki töze ayırmasına karşın yalnızca tek bir töz olduğunu, onun da Tanrı olduğunu savunmuştur. Madde ve zihin Spinoza’ya göre ayrı birer töz değil, tek töz olan Tanrının nitelikleridir. Bu yüzden Spinoza’nın zihin anlayışı monisttir. Spinoza’da zihin bedenden ayrı değildir, aksine bedenin bir idesidir. Spinoza’ya göre, zihin ve beden zaman zaman düşünce ana niteliği, zaman zaman da yer kaplama ana niteliğiyle değerlendirilen bir ve aynı bireydir.
4.Soru
Hareketsiz bir’e karşın gerçekliğin öncesiz, yaratılmamış, yıkılamaz ve değiştirilemez özellikte olan hava, toprak, su ve ateş olmak üzere dört temel kökten ibaret olduğunu, şeyler arasındaki birleşme ve ayrılmanın da sevgi ve nefret kuvvetlerine bağlı olduğunu öne sürmüş olan filozof aşağıdakilerden hangisidir?
Protagoras |
Parmenides |
Empedokles |
Anaksagoras |
Herakleitos |
Parmenides’in bir ve tek olan ve hiç değişmeyen varlığına karşı, evrendeki değişimi ve dönüşümü, çoğulcu bir anlayışla açıklamak isteyen Empedokles, ahlak alanına girerek, insani güdüleyiciler olan “sevgi” ve “nefret” kuvvetlerini tözleştirmiştir. Hareketsiz bir’e karşın gerçekliğin öncesiz, yaratılmamış, yıkılamaz ve değiştirilemez özellikte olan hava, toprak, su ve ateş olmak üzere dört temel kökten ibaret olduğunu, şeyler arasındaki birleşme ve ayrılmanın da sevgi ve nefret kuvvetlerine bağlı olduğunu öne sürmüştür.
5.Soru
Descartes’ın Ruhun İhtirasları adlı eseri ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Prenses Elizabeth’in zihin beden ilişkisine dair kuramına getirdiği eleştirilere bir cevap olarak yazılmıştır. |
Bu eserde duygularla ilgili görüşlerine yer vermiştir. |
Duyguları, bedenin eylemleri yoluyla ruhun hissettiği ihtiraslar olarak tanımlamıştır. |
İnsanların yaptıkları hataların kökenini araştırmış, doğruya ve yanlışa ilişkin fikirlerine yer vermiştir. |
Eser ana hatlarıyla üç kısımdan oluşmaktadır. |
Descartes’ın duygularla ilgili görüşlerini ele aldığı Ruhun İhtirasları, Önsöz’ünde de belirttiği gibi, Prenses Elizabeth’in Descartes’ın zihin beden ilişkisine dair kuramına getirdiği eleştirilere bir cevap olarak yazılmış ve ona atfedilmiştir. Ancak eser, Prenses Elizabeth’in sorularını cevaplamanın ötesinde Descartes’ın genel olarak insan zihnine ve duygulara ilişkin görüşlerinin bir serimlemesi niteliğindedir. Eser ana hatlarıyla üç kısımdan oluşur. Genel olarak ihtiras lar başlığını taşıyan ilk bölümde Descartes ihtirasların genel olarak özelliklerini ve zihin beden ilişkisini nasıl aydınlattığını ele alır. İhtirasların sayısı ve sırası adını taşıyan ikinci bölümde ihtirasların genel bir sınıflamasını verir. Özel ihtiraslar başlığını taşıyan üçüncü bölümdeyse belli ihtiraslar ve onların ahlaki yaptırımları üzerinde durur. Descartes’ın duygularla ilgili çözümlemesi, VI. Meditasyon’da yaptığı zihin beden ayrımıyla bedenle ruhun karşılıklı etkileşimini anlamamızı kolaylaştırır. Duyguları, bedenin eylemleri yoluyla ruhun hissettiği ihtiraslar olarak tanımlaması, soyut akıl yürütme ve irade gibi zihinsel etkinliklerde bedenden gelen etkilerin de katkısının olması Descartes’ın felsefesinin açık göstergesidir. Descartes, IV. Meditasyonda insanların yaptıkları hataların kökenini araştırmış, doğruya ve yanlışa ilişkin fikirlerine yer vermiştir. Doğru cevap D şıkkıdır.
6.Soru
Salt bir uyanık olma durumu anlamına gelen ve kendi kendinin farkında olmayı, kendilik bilincine kadar giden farklı zihinsel durumları ifade etmekte kullanılan terim nedir?
Zihin |
Bilinç |
İnanç |
Bireysellik |
Öznellik |
Bilinç kavramı salt bir uyanık olma durumunun yanı sıra kendi kendinin farkında olmayı, kendilik bilincin kadar giden farklı zihinsel durumları ifade etmekte kullanılır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "anima"nın niteliklerinden biri değildir?
Anima bedenden ayrı ve durağandır. |
Anima biçimlendirici bir güce sahiptir. |
Anima yaşamsal işlevlerin tümünü içerir. |
Anima bedene canlılık veren ilkedir. |
Anima bedendeki organların işlevlerini yerine getirmesini sağlar |
Anima’nın Aristoteles için dinamizmi, eylemi ve süreci ifade eden çok yönlü bir kavram olduğunu ve aşağıdaki niteliklere sahip olduğunu belirtir:
• Anima bedenden ayrılamaz; salt bedenin içinde bulunan bir şey değildir; [bedene içkindir].
• Durağan bir şey değildir; biçimlendirici bir güce sahiptir.
• Yaşamsal işlevlerin tümünü içerir.
• Bedene canlılık veren ilkedir.
• Bedendeki organların işlevlerini yerine getirmesini sağlar.
Buna göre "bedenden ayrı olma ve durağanlık" animanın nitelikleri arasında değildir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi (hangileri), Epistemolojik ölçüte göre, bir durumun zihinsel bir durum olabilmesi için, duruma ilişkin bilginin özelliklerindendir?
I. Bilginin dolaylı olarak elde edilmesi.
II. Bilginin kişiye özel olması.
III. Bilginin birinci şahıs önceliğine sahip olması.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
Epistemolojik ölçüte göre, bir durumun zihinsel bir durum olabilmesi için, o duruma ilişkin bilginin doğrudan (ya da dolaysız) elde edilmesi, kişiye özel olması, birinci şahıs önceliğine sahip olması ve kişinin kendisi için yanılmaz olması gerekir. I. Seçenekte yer alan bilgi yanlış olduğundan II ve III ifadelerin yer aldığı seçenek E doğru cevaptır.
9.Soru
Locke'a göre "töz"ün hangi iki türü vardır?
Maddesel ve Tinsel |
Bireysel ve Toplumsal |
Öznel ve Nesnel |
Fiziksel ve Ruhsal |
İçsel ve Dışsal |
Locke, iki tür tözden söz eder. Bunlardan ilki at, taş ve benzerine ilişkin maddesel duyulur tözlerdir ki bu tözlere ilişkin idelerimiz “tek bir şeyde birleşmiş düşünülen [ve o şeyin bütün niteliklerine tek tek karşılık gelen], belli sayıda yalın idelerin bir öbeğidir” (II, 23, 14: 402). Locke, cisimlere ya da duyumsal nitelikleriyle bilinen şeylere ilişkin maddesel tözün dışında, bir de tinsel töz olduğunu söyler. Locke’un Descartes’ın doğuştan ideler fikrini reddetmesine rağmen, zihni ve maddeyi iki ayrı töz olarak belirlemesi, Kartezyen düalizmin bir devamı olarak değerlendirilebilir (Soccio, 2010: 484).
10.Soru
Hume'un zihin anlayışına göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
İdeler soluk, daha az canlı ve daha az güçlü idelerdir. |
İdeler düşüncelerdir ve bir kelime ancak bir ide ile bağlantılıysa anlam kazanır |
Duyu deneyimine, yani izlenime geri götürülemeyen inançlar düşünme olamaz. |
Zihnimizdeki ideler doğuştandır. |
Düşünmenin bütün malzemesi iç veya dış duyumdan gelir. |
David Hume deneyci zihin anlayışının en önemli ve tutarlı temsilcisidir. Kendinden önce gelen Locke’un görüşlerini daha öteye taşımış, kendinden önceki bütün metafizik kurguları hedef alan eleştirel deneyci bir felsefe geliştirmiştir.
11.Soru
Zihin kavramı ile ilgili aşağıda yer alan ifadelerden hangisi (hangileri) doğrudur?
I. Zihin kavramı felsefeye modern çağla giren bir kavramdır.
II. İlk ve Ortaçağlarda ruh kavramı yerine zihin kavramı kullanılırdı.
III. Bugün zihin beden sorunu olarak tanımladığımız sorun klasik felsefe literatüründe ruh beden sorunu olarak geçer.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve III |
II ve III |
II. Seçenekte yer alan ifade ''İlk ve Ortaçağlarda zihin kavramı yerine ruh kavramı kullanılırdı.'' olacağından yanlıştır. Bu durumda I ve III seçenekler doğrudur ve cevap D’dir
12.Soru
Aristoteles yalın bir bilme ve düşünme yetisi anlamındaki usa hangi adı verir?
Logos |
Nous |
Mitos |
Edilgin us |
Etkin us |
Aristoteles yalın bir bilme ve düşünme yetisi anlamındaki usa “edilgin us” adını verir (pathetikos nous).
13.Soru
“ Aristoteles’in ilk felsefenin görevi olarak belirlediği varlık nedir, varlığın özü nedir gibi sorular üzerinde yoğunlaşır.”
Yukarıdaki tanıma göre aşağıdakilerden hangisine uygundur?
Zihin felsefesi |
Fizikalizm |
Epistemolojik |
Kartezyen |
Ontoloji |
Ontoloji; Aristoteles’in ilk felsefenin görevi olarak belirlediği varlık nedir, varlığın özü nedir gibi sorular üzerinde yoğunlaşır.