Yanıt Açıklaması:

1982 Anayasası 139. maddesinde yargı mensuplarının bireysel bağımsızlıklarını korumak amacıyla hâkim ve savcıların azledilemeyecekleri ve kendileri talep etmedikçe, re’sen emekliye sevk edilemeyecekleri kuralına yer vermektedir. Bu hükme göre: “Hâkimler ve savcılar azlolunamaz, kendileri istemedikçe Anayasada gösterilen yaştan önce emekliye ayrılamaz; bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa, aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz. Meslekten  çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymiş olanlar, görevini sağlık bakımından yerine getiremeyeceği kesin olarak anlaşılanlar veya meslekte kalmalarının uygun olmadığına karar verilenler hakkında kanundaki istisnalar saklıdır”. 1982 Anayasasının bu hükmü, 1961 Anayasasının hâkimlik teminatını düzenleyen 133. maddesinin tekrarı niteliğindedir. Ne var ki, 1961 Anayasası 133. Maddesinde sadece hâkimlik teminatına yer verdiği halde, 1982 Anayasası 139. maddesiyle bu teminatı savcılara da teşmil etmiştir.

Yanıt Açıklaması:

Esnek anayasa, anayasa hükümlerinin adi kanunlarla aynı yönteme bağlı olarak değiştirildiği modeli ifade etmektedir. Bu nedenle
esnek anayasalı bir sistemde anayasa hükümlerini değiştirmekle adi kanun yapmak arasında usulî bir fark mevcut değildir. Bunun sonucu olarak anayasaya aykırılık içeren adi bir kanunun kabul edilmesi, anayasa hükümlerinin dolaylı olarak değiştirilmesi anlamına gelecektir. Böylece esnek anayasalı bir sistemde kanunların anayasaya aykırılığı gibi yargısal yöntemlerle çözülmesi gereken bir sorun da ortaya çıkmayacaktır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması:

1961 Anayasası, iki tür olağanüstü yönetim usulüne yer vermiştir. Bunlardan biri, 123. maddede düzenlenen olağanüstü hal rejimi; diğeri ise 124. maddede yer alan sıkıyönetimdir. Doğru cevap A'dır. 

Yanıt Açıklaması:

Kıta Avrupa'sında  anayasa yargısı ilk kez 1920 Avusturya Anayasasıyla kabul edilmiştir. Doğru cevap C'dir. 

Yanıt Açıklaması:

1982 Anayasası, 140. maddenin 3. fıkrasıyla hâkim ve savcıların özlük haklarıyla ilgili tüm hususların, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına uygun olarak kanunla düzenleneceğini hükme bağlamıştır. Bu hükme göre: “Hâkim ve savcıların nitelikleri, atanmaları, hakları ve ödevleri, aylık ve ödenekleri, meslekte ilerlemeleri, görevlerinin ve görev yerlerinin geçici veya sürekli olarak değiştirilmesi, haklarında disiplin kovuşturması açılması ve disiplin cezası verilmesi, görevleriyle ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlarından dolayı soruşturma yapılması ve yargılanmalarına karar verilmesi, meslekten çıkarmayı gerektiren suçluluk veya yetersizlik halleri ve meslek içi eğitimleri ile diğer özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla düzenlenir.”

Yanıt Açıklaması:

1982 T.C. Anayasası da 148. maddesinde, kanunların şekil ve esas yönünden anayasaya uygunluk denetimine tabi olduklarını hükme bağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması:

Kanunların anayasaya uygunluk denetiminin genel yetkili mahkemeler tarafından değil; ancak, bu amaca
özgü olarak kurulan özel yetkili bir mahkeme tarafından yapıldığı sisteme Avrupa modeli, merkezi
anayasa yargısı veya anayasa mahkemesi modeli denmektedir. Sistemin Avrupa modeli olarak
adlandırılmasının nedeni, Kıta Avrupasında yer alan geniş sayılabilecek bir coğrafyada uygulanmasıdır.
Bu modelin aynı zamanda merkezi anayasa yargısı olarak tanımlanması ise anayasaya uygunluk
denetiminin merkezi nitelik taşıyan özel yetkili bir mahkeme tarafından yapılmasıdır. Bu model, ilk kez 1
Ekim 1920 tarihli Avusturya Anayasasıyla benimsendiği için Avusturya modeli olarak adlandırıldığı da
görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: 86. madde,1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu sıkıyönetim ilan etme yetkisini Bakanlar Kuruluna tanımıştır.

Yanıt Açıklaması:

Yargı mensuplarının bireysel bağımsızlıklarını sağlayan bir başka önemli araç ise, hâkim ve savcıların özlük hakları konusunda karar verme yetkisinin özerk kurullara ait olmasıdır. Hâkim ve savcıların özlük hakları, ilk kez mesleğe kabul edilme, tayin, terfi ve disiplin işlemleri gibi konuları içermektedir. Bu tür konularda karar verecek olan kurulların özerkliği ise bu organların yasama, yürütme, hatta yargıdan gelebilecek her tür etkiye karşı korunabilmelerini ifade etmektedir. Yargı mensuplarının özlük hakları üzerinde karar verme yetkisine sahip organlara, literatürde, ‘yargı konseyi’ adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Kıta Avrupasında ise anayasa yargısı ilk kez 1920 Avusturya Anayasasıyla kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması:

1982 Anayasasının 140. maddesinin 3. fıkrası da, 1961 Anayasasının 134. maddesinin ilk fıkrasının tekrarı niteliğindedir. 1961 Anayasasının 134. maddesiyle hâkimlere sunduğu güvence, 1982 Anayasasının 140. maddesiyle savcıları da kapsayacak biçimde genişletilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Devletin olağan yetkileri aracılığıyla çözülmesi mümkün olmayan ciddi ve vahim problemlerin muvcut olması halinde başvurulan ve kamu makamlarına olağan dönemlere kıyasla geniş yetkiler sunan yönetme biçimi olağanüstü yönetim usulüdür.

Yanıt Açıklaması:

1961 Anayasası, iki tür olağanüstü yönetim usulüne yer vermiştir. Bunlardan biri, 123. maddede düzenlenen olağanüstü hal rejimi; diğeri ise 124. maddede yer alan sıkıyönetimdir.Doğru cevap D'dir. 

Yanıt Açıklaması:

“Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dâhil bütün işlerinde üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır.

Yanıt Açıklaması:

1924 Anayasasının yargıyı bağımsız bir kuvvet olarak düzenlemesine karşılık, mahkemelerin ve hâkimlerin bağımsızlıklarını koruyacak etkin mekanizmalara yer vermemesi, 1961 Anayasasını hazırlayanları yargı bağımsızlığını güvence altına alacak özel tedbirlere yöneltmiştir. 1961 Anayasasının yargıya ilişkin düzenlemelerinde dikkat çeken önemli bir özellik, bu Anayasanın 6. maddesinde yürütmeyi bir görev olarak düzenlemesine karşılık, 7. maddesinde yargıyı bir yetki olarak hükme bağlamasıdır. Bu maddeye göre: “Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.” Böylece Anayasa, yargıyı 5. maddesinde düzenlediği yasama gibi asli yetkili bir organ haline getirmiştir. Anayasanın 132-138. maddeleri arasında yer alan düzenlemeler ise yargının kurumsal ve bireysel bağımsızlığını eksiksiz olarak hükme bağlamıştır. 

Yanıt Açıklaması:

Yargı fonksiyonu hukuki uyuşmazlıkların yürürlükteki kurallara göre çözülmesi şeklinde tanımlanabilir. Yargı fonksiyonunu icra yetkisi mahkemelere aittir. Çeşitli derecelerdeki bu mahkemelerin tümü yargı organını oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasında cumhurbaşkanına hem geniş yetki vermek hem de tek başına yaptığı işlemlerde yargı bağışıklığı tanıma Hukuk devleti ilkesi ile çelişir.

Yanıt Açıklaması:

6771 sayılı Kanunla değişik 159. maddeye göre, “Hâkimler ve Savcılar Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev yapar. Hâkimler ve Savcılar Kurulu on üç üyeden oluşur; iki daire halinde çalışır. Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır.

Yanıt Açıklaması:

Kanun-i Esasi'nin 90. maddesi hâkimlerin hâkimlik mesleği dışında maaşlı başka bir devlet görevini kabul edemeyeceklerini düzenlemektedir.

Yanıt Açıklaması: Olağanüstü Hal Kanunu'na göre olağaüstü hal bir ili kapsıyorsa görev ve yetkiye İl valisi sahiptir.