Arkeolojik değerlerin bilimsel yöntemlerle açığa çıkarılması, onarılması ve sergilenmesi işlemlerinin esas alınarak sağlıklı ve kapsamlı arkeolojik envanter temeline dayalı öz gerekli bütün ölçeklerdeki planlama çalışlmalarının ivedilikle yapılmasına, bu planlar onanmadan, parsel ölçeğinde uygulamaya geçilmemesine karar verilen alanlara kentsel-arkeolojik sit denir.

UNESCO’nun kültür alanında hazırladığı yedi sözleşme bulunmaktadır

Belgeleme çalışmaları, temel olarak arkeologlar, mimarlar, malzeme ve statik konusundaki uzmanlar tarafından gerçekleştirilirler. Belgeleme çalışmasının esas çerçevesini oluşturan, kültür varlığına ilişkin ne tür çalışmalar yapılması gerektiğin belgeleyerek, uzmanlara yön veren, koruma sürecinin ve sonuç ürünün de tanımını yapan koruma uzmanı mimar olmalıdır.

Alan yönetim planının hazırlık sürecinin başlangıç aşamasında, planlama sürecine liderlik edecek, çalışmaları yönetecek alanın niteliği ve ihtiyaçlarıyla ilgili meslek gruplarından oluşturulan planlama ekibinin belirlenmesi, alan başkanının atanması ve bu ekibin devamlılığın sağlanması planın başarısı açısından çok önemlidir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın anılan yönetmeliğinin 10. maddesinde, “Yönetim planlarının yetkili idarece hazırlanması veya hazırlattırılması hallerinde
uzman bir danışman sorumluluğunda plan hazırlama ekibi kurulur.

Alanın gelecekteki vizyonu, planlama ekibi ile uzmanlardan oluşan bir çalışma grubunca belirlenerek alan için hedefler netleştirilmelidir. Yönetim politikaları eylem planının da temelini oluşturmakta olup, eylem planı kısa, orta ve uzun erimli olarak tariflenebilir

Türk bilim adamlarının yönetimindeki ilk bilimsel kazı çalışmaları 1930’larda başlamıştır.

2012 yılı itibariyle en çok dünya mirası olan ülkeler İtalya, İspanya ve Çin’dir. Bu ülkeleri sırasıyla Fransa, Almanya ve Meksika izlemektedir. Türkiye ise listede 23. sıradadır.

Dünya Miras Listesi’nde yer alma koşulları içinde en önemli koşul, söz konusu varlığın üstün evrensel değere sahip olduğunun belgelenmesidir. Ulusal değer sınırlarını aşan düzeyde özellikleri ve önemi olan doğal ve kültürel miras alanları, belirlenen on ölçütten en az birine uymak koşuluyla UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alır ve Dünya Mirası statüsü kazanırlar. 

Koruma projesi kapsamında iki temel aşamadan söz edilebilir: Onarım kararları ve kullanım kararları. Bu iki projenin birebir ile bütünleşmiş olması esastır. Arkeolojik alanlarda, kullanım kararları yapıya işlev yüklemek biçiminde olmaktan çok arkeolojik bir kültür varlığı olarak, kültür turizminin bir parçası olarak, yapının ziyaret edilmesini sağlamak yönündedir.

Kültür mirasının bir bütün olarak risklerden korunması tartışmalarının başlangıcı, II. Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkileriyle ortaya çıkmıştır. Bu konudaki ilk uluslararası belge 14 Mayıs 1954 tarihinde La Haye’de UNESCO tarafından imzalanan “Silahlı Bir Çatışma Halinde Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme” dir (Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict). Toplam 40 madde olan Sözleşme’de I. ve II. Dünya Savaşları başta olmak üzere tüm savaşlar nedeniyle kültür mirasının giderek tahrip olmasına dikkat çekilmektedir.

Zaman içinde devamlılık gösteren fiziki dış etkenlerle örtülen ve toprak altında kalan geçmiş kültür katmanlarını içeren höyük ve benzeri yerleşim alanlarına “Arkeolojik alan” ya da “Korunması gereken sit alanları” adı verilir.

İstanbul’un Tarihi Alanları, Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası Hitit Başkenti, Nemrut Dağı, Safranbolu, Selimiye Camii ve Külliyesi.

B,C,D,E seçeneklerindeki ifadeler doğru olup, Arkeolojik alanlardeaki kültür varlıklarının uzun süredir işlavini yitirmiş olmamaları ifadesi yanlıştır aksine uzun süredir işlevini yitirmiş olmaları ifadesi doğru olacaktır.

1999 tarih ve 658 sayılı ilke kararı, kentsel arkeolojik sit alanlarını, arkeolojik sitlerle, 2863 Sayılı Yasa’nın 6. maddesinde tanımlanan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarını içeren ve aynı yasa maddesi gereği korunması gerekli kentsel dokuların birlikte bulunduğunu alanlar olarak tanımlamaktadır.

Arkeolojik sit alanları, kentsel arkeolojik sit alanları, karma sit alanları

Antik Dönem mimarisine ya da dokusuna gerekli durumlardaki çağdaş koruma örtüsü

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun 5.11.1999 gün ve 658 sayılı ilke kararı kapsamında ise arkeolojik sit alanı, “insanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygartıkların yer altında, yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan her tür kültür varlığının yer aldığı alanlar ve yerleşmeler” olarak ifade edilmiştir. Bu ilke kararında, arkeolojik sit alanları, 1. Derece, 2. Derece ve 3. Derece Arkeolojik Sit olarak dereeelendirilerek üç gruba ayrılmıştır.

Kültür mirasının bir bütün olarak risklerden korunması tartışmalarının başlangıcı da II. Dünya Savaşı'nın yıkıcı etkileriyle ortaya çıkmıştır. Bu konudaki ilk uluslararası belge Silahlı Bir çatışma Halinde Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme’dir.

IUCN, 1948 yılında kuruldu ve millî idareleri, STÖ’lerini ve bilim adamlarını dünya çapında bir ortaklıkla bir araya getirdi. Misyonu doğanın bütünlüğü ve çeşitliliğini korumak için tüm dünyada toplumları etkilemek, teşvik etmek ve yardım etmek ve ayrıca doğal kaynakların her türlü kullanımının adil ve ekolojik açıdan sürdürülebilir olmasını sağlamaktır. IUCN’nin genel merkezi İsviçre-Gland’dadır. Sözleşmeyle bağlantılı olarak Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmek üzere aday gösterilen doğal varlıkları değerlendirir ve korunma durumunu izler.

Silahlı Bir çatışma Halinde Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme 14 Mayıs 1954 tarihinde La Haye'de UNESCO tarafından imzalanmıştır.