İngiltere'de 1882 yılında kabul edilen Eski Eserler Koruma Yasası (The Ancient Monuments Protection Act) ilk yasal belge olarak kabul edilmektedir.

Korumanın ilk aşamasını, korunacak değerlerin belirlenmesi (envanter, tespit) oluşturur. İkinci aşama ise bu belirlemenin tescil edilerek yasallaşması ve o taşınmazın kültür varlığı niteliği kazanmasıdır. Madran’ın da vurguladığı gibi yasanın 7. maddesinde bu iki aşama “Tespit” ve “Tescil” olarak tanımlanmıştır.

Her kültür varlığı için bulunduğu yere, sahip olduğu fiziksel, kültürel ve sosyal özelliklere ya da farklılıklara göre ‘mimari koruma gerekçeleri’ oluşabilir. Mimari koruma gerekçelerini kültürel değerler (Duygusal ve fiziksel bakış açısına sahiptirler) ve fiziksel değerler (Somut veriler içerir) olarak tanımlamak mümkündür.

Ne yazıkki Türkiye Cumhuriyeti’nde 70’li yıllarda kültür değerleri turizm ile birlikte değerlendirilmiş ve master planla oluşturmak için çalışmalar yapılmış, yarışmalar düzenlenmiştir. 80’li yıllarda “Bacasız Sanayi” sloganı öne çıkmış ve turizm öne çıkarken kültür göz ardı edilmeye başlanmıştır. Turizm deniz-kum-güneş şekline dönüşünce Türkiye’de kıyı şeridinde bir betonlaşma ve kültürel değerlerinde yok olmaya başlamıştır. 90’lı yıllarda süreç böyle devam ederken 21. yüzyılda gelindiğinde Türkiye’de turizm ile kültür aynı çatı altında olsa da farklı olarak değerlendirilmektedir. Halkın bilinçlenmesi, kültürel varlıkların önemsenmeye başlanması arkeolojik alanların değerlendirilmesini değiştirmiştir.

A, C, D ve E seçeneklerinde verilen illerde Kentsel Arkeolojik Sit Alanı yer almamaktadır. B seçeneğinde adı geçen Bolu’da ise 1 adet Kentsel Arkeolojik Sit Alanı bulunmaktadır.

Side Antik Kenti

Konsolidasyon yapılması, tümleme yapılması, tamamlama yapılması, eserin ayağa kaldırılması, koruma örtüsü tasarlanması

Arkeolojik alanlar, bulundukları yerin çeşlitliğinin, kimliğinin ve deneyiminin tarihî, kültürel ve sosyal kanıtlarıdır. Arkeolojik özellik taşıyan alanlar ve bu alanlardaki mimari yapılar, yapı buluntuları ve izleri, kültürel miras kapsamında, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı niteliği taşımaktadır.

UNESCO’nun 1972 yılında kabul ettiği Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Hakkında Sözleşme (Dünya Miras Sözleşmesi) (Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage), sadece ayrıcalıklı öneme sahip olan kültürel ve doğal miras değerlerinin tüm insanlığın mirası olarak koruma altına alınmasını hedeflemektedir. Ayrıca koruma düşüncesinin dünyadaki gelişiminde de önemli bir rol üstlenmiştir.

Roma MÖ 129 yılında Aristonikos'u yenmesi ve tutsak etmesi sonucunda Batı Anadolu'da Asia Eyaletini kurar.

Türkiye’de 2011 yılı itibarıyla toplam 12272 adet sit alanı bulunmaktadır. Bunlar içinde arkeolojik sitler 10 132’ye ulaşan sayularuyla toplam sit alanlarunun % 82,56’sını oluşturmaktadırlar. İkinci sıradaki doğal sitler ise 1272 adet ile toplamdan %10,36’lık pay almaktadırlar. Diğer sitler ise sayısal olarak çok daha azdırlar.

Dünya Mirası Komitesi 21 üyeden oluşur ve en az yılda bir kez buluşmaktadır.

Türkiye’de hem ilke koyan hem de uygulamaya yönelik karar alan ve yasayla oluşturulmuş ilk kurumun ismi Menkul Eski Eserler Kurumu ve Anıtlar Yüksek Kuruludur.

Tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakımlardan evrensel değerde olan, insan eliyle yapılmış veya doğa ve insanın ortak eserleri ve arkeolojik alanların tümü kültürel miras olarak adlandırılan yapıya sitler ismi verilmiştir.

Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen üstün evrensel değere sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan bu değerlerin yaşatılması için gerekli iş birliğini sağlamak amacıyla UNESCO’nun Paris’te toplanan 17. Genel Konferans› kapsamında, 16 Kasım 1972 tarihinde “Dünya Kültürel ve Doğal Miras’ının Korunması› Sözleşmesi” kabul edildi.

Nemrut Dağı Tümülüs’ü, Adıyaman’a 87 km uzaktadır. Kahta ilçesinin 53 km kuzeyinde en yüksek noktada bulunur. Kült merkezi (hierotheseion) dağın tepesi yontularak düzenlenmiştir. Yüksekliği yaklaşık 60 m olan Tümülüs’ün tepe noktası 2206 m’ye ulaşır ve çapı 140 metredir. Üç tarafında bulunan teraslardan Doğu ve Batı Terasları benzer şekilde düzenlenmiştir. Tümülüs’e sırtını dayamış olarak beş tanrı heykeli ve iki başta bulunan koruyucu aslan ve kartal heykellerinden oluşan anıtsal heykel grubunun yüksekliği toplam 9 metreyi bulmaktadır. Nemrut Dağı Tümülüs’ü 1987 yılında mimarlık ve heykeltraşlık alanında Antik dünyada benzersiz bir örnek olması nedeniyle, Dünya Mirası Listesi’ne kaydedilmiştir. 1988 yılında Kommagene uygarlığının yayılma alanında bulunan Yeni Kale, Arsemia ve Cendere köprüsü gibi anıtları da içine alan geniş bir alan Nemrut Dağı Milli Parkı olarak tanımlanır.

2863 sayılı Kanun’un ek 2. maddesi kapsamı dışında hazırlanan yönetim planı örnekleri Konya, Çatalhöyük ve Denizli, Pamukkale'dir.

Kommagene Krallığı’nın yayıldığı coğrafyada bulunan meşhur heykel ve Nemrut Dağı Tümülüs’leri Adıyaman’dadır.

Restitüsyon

A, B, C ve D seçeneklerinde verilenler restitüsyon ile ilgilidir. Yapının ayakta kalabilmiş mevcut durumunun mimari olarak ifade edilmesine “yapının rölövesi” adı verilir. Bir diğer tanımla rölöve, mevcut yapının gerekli mimari ölçekler dâhilinde (1/200, 1/100, 1/50) mimari çizime aktarılmasıdır. Rölöve çalışmaları iki temel adımda tanımlanabilir: Yapının ve yakın çevresinin ölçülmesi (arazi çalışması) ve arazide toplanan verinin işlenerek 2-boyutlu mimari çizime ve 3-boyutlu sayısal modellere dönüştürülmesi (ofis çalışması).