Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 Final 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
"Sen sürekli tavuk aramakta, geceleri gizlenerek onu kümesinden çalmak için sıkıntı çekmekteydin."
Yukarıda Türkiye Türkçesinde yazılmış cümlenin Türkmen Türkçesi ile yazılmış hali aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Sen mındaama tovuk gözlääp, giiceden giicää bukdaklaap, onı keteginden ogurlacak bolup, azaara gaalıp yöördüñ. |
Youg mındaama tavuk gözlääp, giiceden giicää bukdaklaap, onı keteginden ogurlacak bolup, azaara gaalıp gezerdin. |
Sen mındaama tavuk gözler, giiceden giicää bukdaklaap, onı keteginden ogurlacak bolup, azaara gaalıp yöördüñ. |
Sen biteviyee tovuk gözlääp, giiceden giicää bukdaklaap, onı kopekinde uğurlayacak bolup, azaara gaalıp yöördüñ. |
UyY mındaama tovuk gözlääp, giiceden giicää bukdaklaap, onı keteginden ogurlacak boluk, asaar gasaar yöördüñ. |
Verilen cümlenin Türkmen Türkçesinde doğru yazılışı şu şekildedir: "Sen mındaama tovuk gözlääp, giiceden giicää bukdaklaap, onı keteginden ogurlacak bolup, azaara gaalıp yöördüñ." Doğu yanıt A' dır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkmen Türkçesindeki hal eklerinden vasıta haline örnektir?
Ootdan |
Barça |
Çaga bilen |
Ceren balası |
Obaañ adamları |
Türkmen Türkçesinde vasıta hâli eki için herhangi bir ek yoktur. “bilen” edatı ekleşmemiş biçimiyle vasıta ifadesi için kullanılmaktadır: çaga bilen (çocukla), yuvaşlık bilen (yavaşça), şeylelik bilen (böylelikle), yeññesi bilen (yengesiyle). Doğru cevap "C" seçeneğidir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XX. yüzyıl öncesi Türkmen edebiyatının önde gelen şair ve yazarlarından biri değildir?
Mollanepes |
Durdu Kılıç |
Mahtımgulı |
Talibi^ |
Gurbandurdı Zelili^ |
Türkmen Türkçesi, Mahtımgulı (1730-1780)’nın şiirleri ile bir yazı dili ha^line gelir. Klasik edebiyat geleneğinden gelen Mahtımgulı, C¸ağatay Türkçesini çok iyi bilmesine rağmen, yerel Türkmen ağzını kullanarak yazı dili ha^line gelmesini sağlamıştır. Mahtımgulı’dan sonra Seydi^, Gurbandurdı Zelili^, Mollanepes, Talibi^, Miskin Kılıç gibi şair ve yazarlar oldukça ünlüdür.
4.Soru
I. Doğu Türkçesinin etkisiyle Kıpçak ve C¸ağatay Türkçesinin özelliklerini barındırır. II. Oğuz grubu lehçelerinde görülen b- > v- değişmesi Türkmen Türkçesinde de mevcuttur. III. Türkmen Türkçesi asıl eserlerini Ahmet Yesevi^'nin şiirleriyle beraber vermeye başlamıştır. IV. Tarihi^ seyri içerisinde Moğolca, Farsça, Arapça ve Rusçadan kelimeler almıştır. Türkmen Türkçesiyle ilgili yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve III |
I ve IV |
II, III ve IV |
Türkmen Türkçesi, Oğuz grubu şivelerinin doğu kolundandır. Bundan dolayı Oğuz Türkçesinin özellikleri Türkmen Türkçesinin karakteristiğini oluşturur. Ayrıca, Doğu Türkçesinin etkisiyle Kıpçak ve C¸ağatay Türkçesinin özelliklerini de barındırır. Mesela, Oğuz grubu lehçelerinde görülen b- > v- değişmesi, Türkmen Türkçesinde olmayıp b’ler korunmuştur. (bol- “ol-”, bar “var” vs.). Türkmen Türkçesinin en önemli özelliklerinden birisi de asli^ uzun ünlüleri korumuş olmasıdır.
Türkmen Türkçesiyle yazılmış en eski metinlerin, Ahmed Yesevi^’nin şiirleri ve Ali’nin Kıssa-i Yu^suf ’u olduğu iddia edilirse de, aslında bunlar Türk dilinin müşterek dönemine ait eserlerdir. Türkmen Türkçesi ise asıl eserlerini XVIII. yüzyıldan itibaren vermeye başlamıştır.
Türkmen Türkçesinin söz varlığının temelini Türkçe sözler oluşturur. Tarihi^ seyri içerisinde Moğolca, Farsça, Arapça ve Rusçadan kelimeler almıştır.
5.Soru
“Keyin båbåmning tizzäsini quçåqläymän.” cümlesinin yüklemi hangi zamanda çekimlenmiştir?
Şimdiki zaman |
Gelecek zaman |
Bilinen geçmiş zaman |
Öğrenilen geçmiş zaman |
Geniş zaman |
Cümlenin Türkiye Türkçesindeki karşılığı “Sonra dedemin dizini kucaklıyorum.” biçimindedir. Kucakla- fiili şimdiki zamanda çekimlnemiştir. Doğru cevap A’dır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkmen Türkçesine göre bir fiil(eylem)dir?
Başkı |
Söygi |
Niçik |
Köy |
Derek |
"köy" sözcüğü Türkmen Türkçesinde "yanmak" anlamına gelir. "Yanmak" bir fiil olduğundan doğru yanıt D'dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde "kazanç, gelir" anlamına gelen bir sözcük vardır?
xursänd |
däråmäd |
toxta |
keçqurun |
nimä |
däråmäd: kazanç, gelir
8.Soru
Türkmen Türkçesi Kiril alfabesinde yer alan ?, Y ve ? harflerinin Latin alfabesindeki karşılıkları hangi şıkta doğru olarak verilmişti?
A, B, C |
O, U, F |
Ö, U, Ü |
A, S, D |
Ö, Ü, F |
135. sayfada yer alan Türkmen Türkçesi Kiril alfabesi ve Latin alfabesi karşılıkları tablosu uyarınca doğru yanıt E' dir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde "emek" anlamına gelen bir kelime vardır?
mehnät |
yäkkä |
toxta |
ortåq |
nimä |
mehnät: emek
10.Soru
Özbek Türkçesinde sengä ne anlama gelmektedir?
sağa |
onlara |
ona |
bana |
sana |
Sana anlamına gelir
11.Soru
Buhâra Halk Cumhuriyeti Ruslar tarafından hangi yıl ortadan kaldırılmıştır?
1904 |
1914 |
1924 |
1934 |
1944 |
Buhâra Halk Cumhuriyeti Ruslar tarafından 1924 yılında ortadan kaldırılmıştır. Doğru cevap C’dır.
12.Soru
Özbek Türkçesinde geniş zamanın olumsuzu hangi ekle yapılır?
-bäs |
-täs |
-käs |
-säs |
-mäs |
Özbek Türkçesinde geniş zamanın olumsuzu -mäs ekiyle yapılır.
13.Soru
“Daalaşlara şaayaat bolan” cümlesinde yer alan “şaayaat” kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Şayet
|
Zaten
|
Şahit
|
Hayat
|
Şehir |
“Daalaşlara şaayaat bolan” cümlesinde yer alan “şaayaat” kelimesinin anlamı Şahittir.
14.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde yönelme hâl eki bulunmaktadır?
сүдијлә |
дүнјaдa |
руһумузa |
Әлин |
дaғлaрын |
сүдијлә : südiyle
дүнјaдa : dünyada
руһумузa : ruhumuza (yönelme hâl eki bulunmaktadır: +a)
Әлин : elin
дaғлaрын : dağların
15.Soru
"hemişe" sözcüğünün Türkiye Türkçesindeki doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Zaman |
Herkese |
Her yerde |
Hemşire |
Her zaman |
"Hemişe" sözcüğü "her zaman" anlamına gelmektedir.
16.Soru
Болa xурсaнд бўлиб кўчaгa чиқиб кетибди. ifadesinin Özbek Latin alfabesindeki yazımı aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Bålä xursänd bolib köçägä çıqıb ketibdi. |
Böle xursänd bulib küçägä çıqıb ketibdi. |
Bulä hursänd bolib köçägä çıqıb ketibdi. |
Bålä xursänd bolib köçägä çıkıb getibdi. |
Bålä xursänd bulup küçege çıqıb ketibdi. |
İfadenin doğru okunuşu “Bålä xursänd bolib köçägä çıqıb ketibdi.” Biçimindedir. Doğru cevap A’dır.
17.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde ünsüz düşmesi sonucu oluşan uzunluk vardır?
Beriik |
Okamaaga |
Dääl |
Ukıım |
Almaam |
C seçeneğinde verilen dääl kelimesi ünsüz düşmesi sonucu oluşan uzunluğa örnektir. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.
18.Soru
Özbek Kiril Alfabesinde bulunan ? ve ? sözcüklerinin Latin Alfabesindeki karşılığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir?
Yu ve K |
P ve N |
O ve Q |
A§ ve K |
C¸ ve A§ |
Özbek Kiril Alfabesinde bulunan ? ve ? sözcüklerinin Latin Alfabesindeki karşılığı C¸ ve A§ sözcükleridir. Doğru cevap E'dir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "kava ağacı" anlamına gelen bir isimdir?
Derek |
Yaalı |
İy |
Ilga |
Daalaaş |
"Derek" sözcüğü kavak ağacı anlamına gelmektedir. Doğru yanıt A'dır.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Sami dil ailesindendir?
İbranice |
Tayca |
Avestçe |
Tacikçe |
Dunganca |
İbranice Sami dil ailesi içindedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ