Devlet Bütçesi Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 12 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi performans bütçeleme sistemine yönelik eleştirilerden biri değildir?
Performans ölçülerinin kamu yöneticileri tarafından etkilenebilir olması |
Bazı kamu hizmetlerinde performans bütçeyi tam anlamıyla uygulayabilmenin çok zor olması |
Performans ölçülerinin uygun olmaması veya yanıltıcı olması |
Faaliyetlerin başarılıp başarılmamasına göre kamu yöneticilerinin değerlendirilmesine olanak sağladığı için bürokratlar tarafından sevilmemesi |
Daireler arasında ve zaman içinde karşılaştırma yapma olanağı elde edilebilmesi |
Performans bütçe sistemine çeşitli eleştiriler yapılmaktadır. Birinci olarak birçok kamu yöneticisinin performans bütçe kavramından hoşlanmaması ve bu nedenle tekniğin çalışmasının zor olduğu iddia edilmektedir. Çünkü performans bütçe, kamu kurumlarının işletme ayrıntıları, iş yükleri, amaçlara ulaşma dereceleri gibi konuların vergi mükellefleri, yasama organı gibi gözlemcilerin incelemesine olanak sağlamaktadır. İkinci olarak bütçe ödeneklerini onaylayan yasama organı, ilgi alanının harcama kalemlerinden kurum faaliyetlerine kaydırılmasından memnun olmayabilir. Özellikle bütçe gelirleri ve bütçe dengesi gibi faktörlerin dikkate alınmaması yasama organını rahatsız edebilir. Performans bütçe, faaliyetlerin başarılıp başarılmadığına göre kamu yöneticilerinin değerlendirilmesine olanak sağladığı için, bürokratlar tarafından sevilen bir sistem olmaması da üçüncü eleştiri konusu olmaktadır. Dördüncü eleştiri konusu performans bütçe hazırlanmasının, kolayca tahmin edilebileceği gibi, klasik bütçeye göre daha pahalı bir sistem olmasıdır. Yasama ve yürütme organı arasında, her bir kamu kurumunun faaliyetlerinin ne olması gerektiği konusunda düşünce birliği olması gerekir. Eğer böyle bir düşünce birliği yoksa bütçeler üzerinde uzlaşma da zaman alacak ve maliyetli olacaktır. Beşinci eleştiri ise bazı performans ölçülerinin uygun olmaması veya yanıltıcı olması olarak gösterilmektedir. Örneğin yapılan vergi denetimlerinin sayısı bir performans ölçüsü olabilir çünkü kolaylıkla ölçülebilir. Ancak denetim sayısının artması, denetimin niteliğinin arttığı anlamına gelmeyebilir. Ayrıca denetim sayısının artması, toplumsal gereklere yani vergi denetimi örneğinde, vergi kayıp ve kaçaklarını azaltıp azaltmadığı (hatta arttırdığı) da sorun olabilir. Altıncı eleştiri performans ölçüleri kamu yöneticileri tarafından etkilenebilir olmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin polis güvenlik hizmetinde yapılan tutuklama sayısı performans ölçüsü ise güvenlik güçleri nispeten daha kolay olaylarla ilgilenerek
tutuklama sayısını arttırabilirler. Son eleştiri ise bazı kamu hizmetlerinden performans bütçeyi tam anlamıyla uygulayabilmek çok zor hatta olanaksızdır. Örneğin savunma hizmeti için ayrılacak bütçe büyüklüğü sorunu, performansa dayalı alınamaz. Savunma hizmeti “hazır bulunma” ve “caydırıcılıkla” ilişkili bir hizmettir. Caydırıcılık stratejisi bir saldırı yokken işler. Ancak hazır bulunmada ise gerçek bir savaş ortamı olmadan performansın ölçülmesi mümkün değildir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi performans bütçe sistemine getirilen eleştiriler arasında yer almaz?
Bazı kamu hizmetlerinde performans bütçeyi tam anlamıyla uygulayabilmenin |
Performans bütçe hazırlanmasının klasik bütçeye göre daha pahalı bir sistem olması |
Bazı performans ölçülerinin uygun olmaması veya yanıltıcı olması |
Performans ölçülerinin kamu yöneticileri tarafından etkilenebilir olması |
Devletin katlandığı maliyete değecek bir sosyal fayda ortaya çıkıp çıkmadığını belirleyememesi |
Devletin katlandığı maliyete değecek bir sosyal fayda ortaya çıkıp çıkmadığını belirleyememesi klasik bütçelemenin eleştirilen yönleri arasındadır. Doğru cevap E şıkkıdır.
3.Soru
Diğer ülkelerdeki maliye bakanı rolüne eşdeğer, İngiltere’deki tüm ekonomik ve mali
meselelerden sorumlu yetkili kimdir?
Şovalye |
Şantör |
Maliyeci |
Hazine Şansölyesi |
Hazine Şovalyesi |
Hazine Şansölyesi
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dinamik bütçeleme ilkeleri arasında yer almaz?
Genellik |
Doğruluk |
Alenilik |
Önceden izin alma |
Tahsis |
Neumark bütçe ilkelerini, statik ve dinamik ilkeler olarak ikiye ayırmıştır. Statik bütçe ilkeleri, bütçenin kapsamını ve şeklini ortaya koyan ilkelerdir. Dinamik ilkeler, bütçenin hazırlanması, onaylanması ve uygulanmasını ortaya koyan ilkelerdir.
Statik bütçe ilkeleri şunlardır:
i. Maddi ilke: Doğrudan bütçenin kapsamını ilgilendiren genellik ilkesidir.
ii. Şekli ilkeler: Bütçe belgelerinin şekli ile ilgili olan birlik ve açıklık ilkeleridir.
Dinamik bütçe ilkeleri şunlardır:
i. doğruluk,
ii. alenilik,
ii. önceden izin alma
iv. tahsis ilkeleridir
5.Soru
Planlama, proglamlama ve bütçeleme sistemiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Planlama, proglamlama bütçeleme sistemi ve program bütçe aynı anlama gelen isimleri farklı olan kavramlardır. |
Program bütçe, planlama, proglamlama bütçeleme sisteminden çok sonra gelişmiştir. |
Planlama proglamlama bütçeleme sistemi program bütçeye göre daha sınırlıdır. |
Planlama, proglamlama bütçeleme sistemi ve program bütçe birbirinden farklı kavramlardır. |
Program bütçe Planlama, proglamlama bütçeleme sistemini daha sistematik hale getirmiştir. |
Birçok bütçe kitabı yazarı program bütçe ile PPBS’yi (planlama programlama ve bütçeleme sistemini) aynı kavram olarak belirtmektedir. Ancak PPBS, program bütçeden bazı farklılıklar göstermektedir. Öncelikle PPBS program bütçeden daha
sonra gelişmiştir. PPBS program bütçeden daha kapsamlıdır ve program bütçeyi daha sistematik hale getirmiş bir sistemdir.
6.Soru
"Telafi Edici Bütçe Kuramı" kim tarafından geliştirilmiştir?
William Henry Beveridge |
Adam Smith |
Eleanor Florence Rathbone |
John Maynard Keynes |
Milton Friedman |
Telafi Edici Bütçe Kuramı (Compensatory Budget Theory): William Henry Beveridge tarafından
geliştirilmiştir. Telafi edici bütçe teorisi esas olarak Keynes’in fikirlerine dayanmaktadır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Planlama Programlama ve Bütçeleme Sisteminin özellikleri arasında değildir?
planlamaya dayalıdır |
hizmetler programlara bölünmüştür |
program bütçenin bir alt basamağıdır |
hizmetler fonksiyonel olarak sınıflandırılır |
verimliliği artırır |
PPBS, program bütçeden daha kapsamlıdır. Bu nedenle C seçeneği PPBS özellikleri arasında sayılamaz.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Amerikan İç Savaşı Sonrası Dönemde gerçekleşen bir olay değildir?
Sanayinin hızlı büyümesi ve kıtalararası demiryolunun tamamlanması. |
Bağımsızlık Bildirgesinin imzalanması. |
Sistematik örgüt teorisine göre, hem işi başarmak hem de sonuçlardan sorumlu olmak için bir yöneticinin yetkilendirilmesi. |
Bütçenin geliştirilmesinde bilimsel prensipleri uygulayacak uzmanlar başkana yardımcı |
Bütçeler Avrupa’da olduğu gibi, bütüncül, kapsamlı, dengeli ve yıllık olmuştur. |
Bağımsızlık Bildirgesinin imzalanması Amerikan İç Savaşı Sonrası Dönemde gerçekleşen bir olay değil, Bağımsızlık Mücadelesi Dönemi içerisinde yer almaktadır.
9.Soru
Bütçe sürecinin belirli yasal çerçevede yürütülmesi devlet bütçesinin hangi niteliğini yansıtmaktadır.
Ekonomik nitelik |
Hukuki nitelik |
Siyasi nitelik |
İktisadi nitelik |
Politik nitelik |
Bütçelerin hükümetler tarafından hazırlanıp parlamento tarafından onaylanması siyasi niteliğini oluşturmaktadır. Sosyal devlet anlayışı bütçenin ekonomik niteliğini gerekli kılmıştır. Bütçe sürecinin belirli yasal çerçevede yürütülmesi ise hukuki niteliğini vurgulamaktadır.
10.Soru
Kamu kesimi ekonomide yaşanan eksik istihdam sorunun çözümü için bütçenin hangi işlevini kullanır?
Ekonomik İstikrar İşlevi |
Bütçenin Denetim İşlevi |
Bütçenin Hukuki İşlevi |
Bütçenin Mali ve İktisadi Fonksiyonu |
Kaynak Tahsisinde Etkinlik İşlevi |
Ekonomilerde eksik istihdam koşulları geçerli olabilmektedir. Günümüzde, özellikle işgücü piyasasında işsizliğin yaygın bir sorun olarak tüm ülkelerde yaşandığı görülmektedir. İşsizlik sorunun piyasa ekonomileri tarafından çözümlenememesi hâlinde kamu kesiminin yine devlet bütçesi ile işsizlikle mücadele etmesi gereği ortaya çıkmaktadır. Benzer biçimde yaygın bir Fiyat istikrarsızlığı olan enflasyon sorunu da kamu kesiminin müdahalesi olmadan çözümlenmesi oldukça güçtür.
11.Soru
Toplumlar önceleri kralların biçtiği vergi miktarını ödemekte sorun çıkarmadılar ancak daha sonra bu vergilere tepki göstermeye başladılar. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Okur yazarlığı artması |
Gazete satışlarının çoğalması |
Kralın ve ailesinin israf içinde yaşaması |
Kralın vergileri keyfi arttırması |
Savaş ihtimalinin her zaman olması |
Kralın vergileri keyfi arttırması
12.Soru
En az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayacak biçimde bütçe uygulamasının yapılması aşağıdaki kavramlardan hangisinde ifadesini bulmaktadır?
Etkinlik denetimi |
Mali denetim |
Sayıştay denetimi |
Hukuki denetim |
Ön denetim |
En az kaynakla en fazla sosyal faydayı sağlayacak biçimde bütçe uygulamasının yapılması etkinlik denetimi olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.