Eski Türk Edebiyatının Kaynaklarından Şair Tezkireleri Ara 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Tezkirenin birinci bölümünde altı padişaha yer verilmiştir.
II. Tezkirenin ikinci bölümünde beş şehzadeye yer verilmiştir.
III. Tezkirenin üçüncü bölümünde 627 şaire yer verilmiştir.
IV. Sade ve anlaşılır bir dille kaleme alınmıştır.
V. Şairlerin doğum ve ölüm yerleri hakkında bilgi verirken bu yerlerin sosyo-kültürel yapısına hiç değinmemiştir.
Hasan Çelebi Tezkiresi ile ilgili verilen yukarıdaki bilgilerden hangileri yanlıştır?
I, II ve III |
IV ve V |
I, III ve V |
II, III ve IV |
II ve V |
Tezkirenin muhtevasıyla ilgili verilen ilk üç bilgi doğrudur. Tezkirecinin dili ise ağır ve sanatlıdır. Bazı kişilerin anlatımında bu dil daha da ağırlaşır. Hasan Çelebi, şairlerin doğum ve yerleşim yerleriyle ilgili yaptığı tarif ve tavsiflerle 16. yüzyıl Osmanlı devletinin kültür ve sanat coğrafyasını gözler önüne serer. Tezkireyi diğer tezkirelerden ayıran en önemli özelliklerden biri budur.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Arapça z k r kökünden türemiş olan tezkire sözcüğünün ilk anlamını karşılamaktadır?
Askerlik görevinin bittiğini bildiren belge. |
Hatırlamayı sağlayan şeyler. |
Bir iş için izin verildiğini bildiren resmi belge. |
Makamlar arasında gidip gelen kısa yazı. |
Tanınmış kişilerin yaptıklarını ve hayatını anlatan yazılar. |
Tezkire, Arapça z k r kökünden türemiş, tefile vezninde bir kelimedir; hatırlamaya vesile olan şey anlamına gelir. Bu durumuyla sözcük, dilimizde çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. Bunlar: Küçük mektup, pusula; bir iş için verildiğini bildiren veya bir hususu ispata yarayan resmi belge; askerlik görevinin bittiğini bildiren belge; aynı yerdeki resmi daireler arasındaki yazışma pusulası, makamlar arasında gidip gelen kısa yazı. Ancak tezkire, bunlar dışında, belli bir meslekte tanınan kişilerin sanat ve hayatından söz eden edebi türün adı olmuştur. Şairlerin toplandığı bu tür biyografik eserler, tezkire adıyla anılmıştır.
3.Soru
Latifî, şair Zaifî’nin teşvik ve ısrarı üzerine Âşık Çelebi’nin görüşlerinden de faydalanarak eserini yazmaya başladı. Latifî, kendisine haklı bir şöhret kazandıran tezkiresini 1546’da tamamladı ve aşağıdaki padişahlardan hangisine sundu?
I. Selim |
I. Süleyman |
II. Selim |
III.Murat |
II.Bayezid |
Şair Zaifî’nin teşvik ve ısrarı üzerine Âşık Çelebi’nin görüşlerinden de faydalanarak eserini yazmaya başladı. Latifî, kendisine haklı bir şöhret kazandıran tezkiresini 1546’da tamamladı ve devrin padişahı Kanunî Sultan Süleyman’a sundu.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tezkire kelimesinin içerdiği değişik anlamlardan biri değildir?
mektup |
pusula |
resmi belge |
anı |
terhis belgesi |
Tezkire, Arapça z k r kökünden türemiş, tefile vezninde bir kelimedir; hatırlamaya vesile olan şey anlamına gelir. Bu haliyle sözcük, dilimizde çeşitli manalarda kullanılmıştır. Bunlar: Küçük mektup, pusula; bir iş için izin verildiğini
bildiren veya bir hususu ispata yarayan resmî belge; askerlik görevinin bittiğini
bildiren belge; aynı şehirdeki resmî daireler arasındaki yazışma pusulası, makamlar arasında gidip gelen kısa yazı.
5.Soru
Biyografilerin kısa, seçilen örneklerin fazla olduğu tezkire türüne ne denir?
Herat tezkireleri
|
Tertip tarzı
|
Antoloji tipi
|
Tetimme
|
Ravza
|
6.Soru
Hangisi Gelibolulu Ali'nin III. Murat'ın oğullarından Şehzade Osman'ın doğumuyla ilgili olarak yazdığı eserdir?
Feraidü'l-vilade |
Hilyetü'r-rical |
Hülasatü'l-ahval |
Mecmuau'l-bahreyn |
Nivadirü'l-hikem |
b şıkkı, Faslü'l-Hitab'dan alınan bir eser; c şıkkı, terci-bent; d şıkkı, hafıza nazirelerini topladığı eser; e şıkkı, halife, hilafet ve mutasavvıflardan bahsettiği eserdir. Cevap A şıkkıdır.
7.Soru
Türkçe şair biyografisi yazma geleneği Doğu Türkçesi’nde başlamış olmakla birlikte bu yazı dilinde gelişimini sürdürememiştir. Türün, hayatını devam ettirebilmiş olmasının sebebi, uzun ve istikrarlı bir devletin varlığı ile mümkün olabilmiştir. Bu devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Memlükler Devleti |
Akkoyunlular Devleti |
Safaviler Devleti |
Timur Devleti |
Osmanlı Devleti |
Türkçe şair biyografisi yazma geleneği Doğu Türkçesi’nde başlamış olmakla birlikte bu yazı dilinde gelişimini sürdürememiş, Nevayî’den sonra ancak Sadıkî ile ikinci bir örnek verebilmiştir. Türün bu coğrafya yerine Osmanlı Devleti içinde hayatını devam ettirebilmiş olmasının sebebi, uzun ve istikrarlı bir devletin varlığı ile mümkün olabilmiştir.
8.Soru
"Mecma-ı zurefâ ve menba-ı şu’arâ olan Vardar Yenicesi’ndendür." ifadesinin günümüz Türkçesine tam ve doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Zariflerin ve şairlerin toplandığı Vardar Yenicelidir. |
Zariflerin toplandığı yer ve şairlerin kaynağı olan Vardar Yenicesi'ndendir. |
Hiç zarif olmadığı halde şairlerin kaynağı olan Vardar Yenicesi'ndendir. |
Zarif şairlerin toplandığı Vardar Yenicesi'ndendir. |
Şairlerinin zarif bir şekilde toplandığı Vardar Yenicesi'ndendir. |
"Mecma-ı zurefâ ve menba-ı şu’arâ olan Vardar Yenicesi’ndendür." ifadesinin doğru ve tam çevirisi "Zariflerin toplandığı yer ve şairlerin kaynağı olan Vardar Yenicesi'ndendir." şeklinde olmalıdır.
9.Soru
Lafızları meydana getiren harflerin cinsi, sayısı, harekesi ve sırasında tam bir benzerlik söz konusu olmasına ne denir?
Tecnis-i tam |
Cinas |
Tenasüp |
Telfik |
Mütenâsib |
Manzum ve mensur bir metinde manaları farklı lafızlar arasındaki yazılış ve telaffuz benzerliğine cinas denir. Lafızları meydana getiren harflerin cinsi, sayısı, harekesi ve sırasında tam benzerlik var ise buna Tecnis-i tam denir.
10.Soru
Anadolu sahasında ilk tezkire örneğI aşağıdakilerden hangisidir?
Heşt-Behişt |
Mecalisü’nnefais |
Tezkire-i Şuara |
Adab-ı Zurafa |
Mir’at-ı Şi’r |
Anadolu sahasında ilk tezkire örneği olan Sehî Bey’in Heşt-Behişt adlı eseri henüz tamamlanmış ve bu eser edebiyat çevrelerinde büyük ilgiyle karşılanmıştır.
11.Soru
Bir vakfın idaresine bakan kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Tevliyet |
Tard u aks |
Tetimme |
Mütevelli |
Ravza |
Mütevelli, bir vakfın idaresine bakan kişidir. Doğru cevap D'dir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Gelibolulu Ali'nin tarihi eserleri arasında yer alır?
Nusretname
|
Gelibolu Şehrengizi
|
Divanlar
|
Mehasinü'l adab
|
Feraidü'l vilade
|
13.Soru
Türkçe şair biyografisi türünün Osmanlı Devleti içinde hayatını devam ettirebilmesinin en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Kullanılan dilin öz bir Türkçe olması |
Devletin istikrarlı olması |
Kültürel devamlılığın olması |
Şiir geleneğinin yerleşmiş olması |
Osmanlı bürokrasisinin şair biyografisine önem vermesi |
Türkçe şair biyografisi yazma geleneği Doğu Türkçesi’nde başlamış ancak gelişimini bu yazı dilinde sürdürememiş, Nevayî’den sonra ancak Sadıkî ile ikinci bir örnek verebilmiştir. Türün bu coğrafya yerine Osmanlı Devleti içinde hayatını devam ettirebilmiş olmasının sebebi ise uzun ve istikrarlı bir devletin varlığıdır.
14.Soru
Manzum tezkire yazan tek isim aşağıdakilerden hangisidir?
Güftî |
Yümnî |
Safayî |
Beliğ |
Râmiz |
Güftî, manzum tezkire yazan tek isimdir. Doğru cevap A'dır.
15.Soru
Biyografi yazarlarının ele aldıkları kişi eğer hayatta değilse mahlastan sonra yer verdikleri cümle ne ile ilgilidir?
Şairin hangi makamları işgal ettiği |
Dua |
Şairin yeteneği |
Övgü |
Başlıca şiiri |
Biyografi yazarları eğer ele aldıkları kişi artık hayatta değilse mahlastan sonra ona rahmet dileyen bir dua cümlesi eklerler. Bu dua cümlesi genellikle şairin adı veya mevkii ile ilgili kelimelerden seçilir.
16.Soru
Ahdînin büyük çoğunluğu Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu bölgesindeki şairleri ihtiva eden ve bunlar hakkında ilk ve tek kaynak durumunda olan eseri aşağıdakilerden hangisidir?
Mir’at-ı Şi’r |
Mecalisü’n nefais |
Tezkire-i Şuara |
Adab-ı Zurafa |
Gülşen-i şuara |
Gülşen-i şuara’nın en önemli tarafı, büyük çoğunluğu Osmanlı İmparatorluğu’nun doğu bölgesindeki şairleri ihtiva etmesi ve bunlar hakkında ilk ve tek kaynak durumunda olmasıdır.
17.Soru
Beyani'nin tezkiresi ile ilgili oarak söylenen hangi ifade yanlıştır?
3 mukaddimeden oluşur |
16. yüzyılın son tezkiresidir |
640 biyografi içerir |
Hasan Çelebi tezkiresinin özeti durumundadır |
Dili sade ve açıktır |
1 mukaddimeden oluşur. Cevap A şıkkıdır.
18.Soru
I. Dilinin sade olması
II. Akıcı ve ahenkli bir üslup benimsemesi
III. Yer yer alaycı ifadelere yer vermesi
Yukarıdakilerden hangisi Latifî Tezkiresi’nin dil ve üslup özelliklerindendir.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
I, II ve III |
Latifî Tezkiresi’nin dili sade, cümleleri kısa ve seçilidir. Üslubu akıcı, ahenkli ve yer yer alaycıdır.
19.Soru
Türk edebiyatında yazılmış olan ilk tezkire örnekleri aşağıdaki şehirlerden hangisiyle ekol olarak anılmaktadır?
Semerkant |
Karakurum |
Taşkent |
Herat |
Buhara |
Ali Şir Nevayi’nin Mecalisü’n-nefais, Camî’nin Baharistan ve Devletşah’ın Tezkire-i Devletşah adlı üç eser, Herat’ta yazıldıkları için Herat ekolü tezkireleri olarak adlandırılırlar.
20.Soru
İslam Uygarlığının biyografi alanındaki gelişmişliğin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
İslam devletleri hükümdarlarının adını geleceğe taşımak istemesi |
Tarihi kişilikler ile ilgili yaratılan efsaneler |
İslam dinine mensup farklı milletlerin üstünlük çabası |
Hz. Peygamberin hayat ve hadislerine dair yapılan çalışmalar |
Sözlü edebiyat geleneğinin önemini yitirmesi |
İslam uygarlığının dünyaya en büyük katkılarından biri tarih alanına getirdiği zenginlik, özellikle de biyografiye kazandırdığı derinliktir. İslam tarihçilerinin Hz. Peygamberin hayat ve hadislerine dair yaptığı çalışmalar biyografinin bir bilim dalı olarak İslam dünyasında çok önemli bir yer edinmesini sağlamıştır. Bu tür çalışmalara, başta Hz. Peygamber olmak üzere İslam tarihinin önemli şahıslarının topluma örnek kişiler olarak takdimi ve Arap geleneğindeki soy sopla övünme alışkanlığı da eklendiğinde biyografi ilmi daha da önem kazanmıştır. Doğru cevap D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ