Genel Dilbilim 1 Final 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Türkçede durum komedilerinden birinde besbekar sözcüğü mizah unsuru olarak kullanılmıştır. Bu sözcüğü gülünebilir kılan nedir?
Derecelendirilebilir olmaması
|
Zaman bilgisi taşımaması
|
Kip bilgisi taşıması
|
Tümleç olması |
Niteleyici olması |
Sıfatlar bazı dillerde niteledikleri adlarla uyum ilişkisine giren, çoğu dilde de derecelendirme çekimi alan açık küme sözcükleridir. Sıfatların taşıdığı bu ulam yalnızca derecelendirilebilir niteliklerin kodlanmasına izin verir. Bu yüzden, aşağıdaki örneklerin derecelendirilmiş biçimleri kuralsızdır: hamile, *daha hamile, single ‘bekar’,*more single ‘*daha bekar’, totally ‘bütünüyle’, *more totally ‘*daha bütünüyle.’ Besbekar sözcüğünde de mizah unsuru derecelendirilemeyen bir sıfatın derecelendirilmesiyle sağlanmıştır.
2.Soru
Dil bilmek ile ilgili aşağıda verilen yargılardan hangisi yanlıştır?
Algılanan bir iletinin içeriğini anlayabilmektir. |
Dinleyiciler tarafından anlaşılabilen bir iletiyi oluşturabilmektir. |
Hangi yapı için hangi birimlerin seçileceğini bilmektir. |
O dildeki birimlerin nasıl birleştirildiğini bilmektir. |
Dildeki bütün sözcüklerin anlamlarını bilmektir. |
Dil bilmek, algılanan bir iletinin içeriğini anlayabilmek ve dinleyiciler tarafından anlaşılabilen bir iletiyi oluşturabilmektir. Her dil için hangi birimlerin olduğunu, hangi yapı için hangi birimlerin seçileceğini ve bu birimlerin nasıl birleştirildiğini bilmeyen kişiler, o dili bilmiyordur. Bir dili bilmek için o dildeki tüm sözcüklerin anlamını bilmek gerekmemektedir. Doğru cevap E'dir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi içmerkezli bileşenlerdendir?
kuşpalazı |
ateşkes |
karnıyarık |
çekyat |
büyükanne |
"büyükanne" kelimesi içmerkezli bileşiklerdendir.
4.Soru
Bir sözcüğün uzlaşımsal mı yoksa ses simgesel mi olduğu konusunda tartışan iki kişi hangi dilbilim alanıyla ilgili bir tartışma yürütmektedirler?
Sözcük bilgisi |
Sesbilim |
Sözdizim |
Anlambilim |
Dil edinimi |
Sözcükleri oluşturan sesler, onların biçimi ve göndergeleri sözcük bilgisinin kapsamına girdiğinden doğru cevap A'dır.
5.Soru
- Evrensel Kurallar
- Öğretici Dilbilgisi Kuralları
- III. Dile Özgü Kurallar
- Biçim birim kuralları
yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri bir dilin dilbilgisinin içerdiği kurallardandır?
Yalnız I |
I - II |
I - III |
II - IV |
I- III - IV |
Diller ad, eylem gibi sözcük ulamları arasında ayrım yapar; dillerin sözdizimsel yapıları içinde adöbeği, eylem öbeği gibi öbek ya- pıları vardır. Böylece bir dilin dilbilgisinin iki tür kuralı içerdiğini görmekteyiz: a. Evrensel Kurallar, b. Dile özgü kurallar.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi türetilen adların tanımlanma sürecinde göz önünde bulundurulur?
Biçimsel roller |
Anlamsal roller |
Cümledeki yeri |
Bağlamsal roller |
Sesbilgisel roller |
Türetilen adlar aldıkları anlamsal rollere göre tanımlanmaktadır.
7.Soru
Birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan durum aşağıdakilerden hangisidir?
Biçimcik |
Yapısal bulanıklık |
Karşıtsal dağılım |
Alaşım biçim |
Boş biçim |
Yapısal bulanıklık, birden fazla yapılanma biçimine izin vererek birden fazla anlam ortaya çıkmasına neden olan durumdur. Doğru seçenek B' dir.
8.Soru
Çocukların dil edinim süreçlerini inceleyen dilbilimin alanı aşağıdakiler seçeneklerden hangisidir?
Toplumdilbilim |
Bilişseldilbilim |
Ruhdilbilim |
Kültürdilbilim |
Metindilbilim |
C¸ocukların dil edinim süreçleri ruhdilbilimciler tarafından araştırılmaktadır.
9.Soru
"Dilbilim kuramı, öncelikle ideal ve tek değişkeli konuşucu toplumunun üyesi
olan bellek kısıtlılıkları, dikkat ve ilgi dağınıklığı gibi dil dışı unsurlardan arınmış ideal konuşucu ve dinleyicinin zihnindeki dil yetisini açıklamalıdır."
Yukarıdaki görüşü savunan dilbilimci aşağıdakilerden hangisidir?
Noam Chomsky |
Ferdinand e Sausurre |
Vygotsky |
Ömer Asım Aksoy |
Steven Pinker |
Chomsky’ ye göre dilbilim kuramı, öncelikle ideal ve tek değişkeli konuşucu toplumunun üyesi olan bellek kısıtlılıkları, dikkat ve ilgi dağınıklığı gibi dil dışı unsurlardan arınmış ideal konuşucu ve dinleyicinin zihnindeki dil yetisini açıklamalıdır. Doğru seçenek A' dır.
10.Soru
Modern dilbilimininin kurucusu olan bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir?
Z.H. Harris |
L.Blommfield |
N.Chomsky |
A.Martinet |
F.de Saussure |
Modern dilbilimi Saussure ile başlar. Doğru cevap E seçeneğidir.
11.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde geçirimli bileşik sözcük bulunmaktadır?
Büyükannem bana geceleri masal anlatırdı. |
Karnıyarık en sevdiğim Türk yemeğidir. |
Bunu nasıl yapabildiğine şaşırıyorum. |
Geçen gece karabasan görmüş. |
Hayatımda ilk defa küstümotu görüyorum. |
Bileşikler sözcüklerin kendilerini oluşturan ögelerin bütünleşmesindeki derecelenmeye bağlı olarak taşıdıkları anlamın saydamlığı da değişebilir. Geçirimli sözcükler, anlamları kendilerini oluşturan parçaların anlamlarıyla ilişkilendirilebilen sözcüklerdir. Geçirimsiz sözcüklerde ise böyle bir ilişkilendirme bulunamaz. Büyükanne sözcüğü geçirimli bileşik bir sözcüktür. Karnıyarık, karabasan ve küstümotu sözcükleri geçirimsiz bileşik sözcük örnekleridir. C seçeneği ise bileşik sözcük içermemektedir. Doğru cevap A'dır.
12.Soru
Anlamları kendilerini oluşturan parçaların anlamlarıyla ilişkilendirilebilen sözcüklere verilen isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Kısaltma |
Ekleme |
Eklemesiz Türeme |
Örnekleme |
Geçirimli Sözcükler |
Anlamları kendilerini oluşturan parçaların anlamlarıyla ilişkilendirilebilen sözcüklere geçirimli sözcükler denir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sözcük sınıflandırma ölçütlerinin isimleridir?
sayı-cins-durum |
zaman-görünüş-kip |
biçimbilimsel, dağılımsal, anlamsal |
ulam-çatı-görünüş |
açık-kapalı-olumsuz |
Biçimbilimsel, dağılımsal, ve anlamsal ölçütler sözcük sınıflandırmak amacı ile kullanılır. Doğru cevap C'dir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ad+ad birleşimine örnek teşkil eder?
küstümotu |
sütbeyaz |
başrol |
ateşkes |
karabasan |
başrol ad+ad birleşimine örnektir.
15.Soru
Hava akımının ses tellerinin gırtlak kenarına çekilmesi ile oluşan gırtlak boşluğundan geçmesi sonucu oluşturulan ünsüz seslere ne ad verilir?
Ötümsüz ses |
Ötümlü ses |
Fısıltı ses |
Kayıcı ses |
Genizsil ünsüz |
Hava akımının ses tellerinin gırtlak kenarına çekilmesi ile oluşan gırtlak boşluğundan geçmesi sonucu oluşturulan sesler ötümsüz seslerdir. Ötümsüz sesler titreşimsizdir. [?] ötümsüz bir sestir. Ses tellerinin yarı açık-yarı kapalı duruşlarında oluşturulan sesler fısıltılı sesleridir.
16.Soru
Sözcüklerin karşıtsal dağılımı olup tekrarlanabilen ama bölünemeyen en küçük parçalarına verilen isim aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Sözcükbirim |
Biçimbirim |
Sesbirim |
Dilbirim |
Yapıbirim |
Sözcüklerin karşıtsal dağılımı olup tekrarlanabilen ama bölünemeyen en küçük parçalarına biçimbirim denir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dişyuvasıl sınıfından bir sestir?
[p] |
[b] |
[r] |
[l] |
[n] |
[n] ünsüzü, dişyuvasıl sınıfındandır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi kuralcı yaklaşımla yazılmış bir kitabın adı olabilir?
Türkoloji için Dilbilim |
Herkesin Yaptığı Yanlış Olur mu? |
Öğretemediğimiz Türkçe |
Dilde Değişim |
Ana Çizgileriyle Evrensel Dilbilgisi |
Kuralcı dilbilgisi bize kullandığımız dilin doğru ya da yanlış olduğunu ve belli bir ses, yapı ve anlamı ne şekilde kullanmamız gerektiğini reçete halinde söyler. Örneğin, Türkçenin iyi ve düzgün kullanılmadığına ilişkin yakınmalar, Türkçenin yabancı dillerin boyunduruğu altına girerek bozulduğuna değin görüşler, bir yapının belli bir şekilde kullanılması gerektiği konusundaki ısrarlar, doğruy/yanlış yargıları hep kuralcı dilbilgisi yaklaşımına örnektir. Öğretemediğimiz Türkçe başlığı da yukarıda bahsedilen türde bir yakınmayı dile getirir. A şıkkında verilen başlık, dilbilimsel ve dolayısıyla da betimleyici içeriği olduğu için; B şıkkında verilen başlık, hataları tolere ettiği için; D şıkkında verilen başlık dilde değişimi kucakladığı, E şıkkında verilen başlık, bir dilbilimsel kuram olan Evrensel Dilbilgisini içerdiği için kuralcı tutumla çelişir. Doğru yanıt C şıkkıdır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi betimleyici dilbilgisine göre kuralsızdır?
Anadili kullanıcıları tarafından asla üretilmeyen yapılar |
Ders kitaplarında listelenen kurallara uymayan yapılar |
Türk Dil Kurumu’nca “yanlış” olarak sınıflandırılan yapılar |
Anadili kullanıcıları tarafından kasten üretilen hatalar |
Editör ve öğretmelerin hata listelerindeki kullanımlar |
Betimleyici dilbilgisinde dilbilbilgisel ve dilbilgisidışı yani kuralsız yapı ayrımı vardır ama bu yargılayıcı değildir. Bunu açıklamak için aşağıdaki örneklere bakalım.
- *Ayşe [Ali geldi] düşündü.
- Ayşe [Ali’nin geldiğini] düşündü.
Örnek (a)’daki yıldız (*) işareti dilbilimde geleneksel olarak tümcenin kuralsız olduğunu gösterir. Kuralsız tümce, anadili konuşucuları tarafından üretilmesi mümkün olmayan ve dilin kurallarına aykırı tümcedir. Betimleyici dilbilgisi, (1) ve (2)’deki tümcelerin arasındaki farkı açıklamak zorundadır. Betimleyici dilbilgisi, (1) gibi bir tümcenin neden üretilemeyeceği ve (2) gibi bir tümcenin nasıl ve neden üretilebileceği sorularına yanıtlar arar. B, C, E kuralcı dilbilgisindeki hata tanımına uygundur. Kasten üretilen hatalar ise gerçek anlamda hata olmayacağından doğru yanıt A şıkkıdır.
20.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde eylemle yön ilişkisi kuran eğik durum eki vardır?
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde eylemle yön ilişkisi kuran eğik durum eki vardır?
İstanbul'dan buraya dün geldik. |
Antalya'ya mutlu gitmiştik. |
Seni sevdiğimden yapmıştım. |
Oraya gelelim mi? |
Buradan gidelim mi? |
'İstanbul'dan buraya dün geldik.' cümlesinde İstanbul’dan ve buraya sözcüklerindeki {-dAn} ve {-(y)A} ekleri eylemle yön ilişkisi kuran eğik durum ekleridir. Doğru cevap A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ