Genel Dilbilim 2 Final 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Anlatı metninde ana hatlarıyla anlatı olaylarını içeren kurucu öğe aşağıdakilerden hangisidir?
Sonuç(lar)
|
Yönlendirme
|
Özet
|
Karmaşık olaylar
|
Değerlendirme
|
2.Soru
“Zamanda sıralanarak aktarılan olayların bütünüdür. Bir anlatının anlatı olabilmesi için zorunlu kurucu öğe niteliğindedir. Olayların dönüm noktası ve sorun bu bölüm içinde verilir.”
Yukarıda bahsedilen özellikler anlatının hangi kurucu öğesine aittir?
Değerlendirme |
Karmaşık olay dizisi |
Yönlendirme |
Özet |
Dış değerlendirme |
Karmaşık olay dizisi: Zamanda sıralanarak aktarılan olayların bütünüdür. Karmaşık olay dizisi anlatı metninde anlatı öyküsünü içeren kurucu öğedir. Bu nedenle, bir anlatının anlatı olabilmesi için zorunlu kurucu öğe niteliğindedir. Anlatı yapısındaki bu önemli yeri ile karmaşık olay dizisi diğer kuruculardan kendini ayırmaktadır.
Olayların dönüm noktası ve sorun bu bölüm içinde verilir.
3.Soru
Bir tümce kullanılarak ifade edilen ve konuşucu, dinleyici, yer ve zaman gibi dil dışı bağlamdan tümüyle bağımsız ve soyut bir anlambilimsel birime ne ad verilir?
Önerme |
Sözce |
Sezdirim |
Bağıntı |
İletişimsel edinç |
Önerme bir tümce kullanılarak ifade edilen ve konuşucu, dinleyici, yer ve zaman gibi dil dışı bağlamdan tümüyle bağımsız ve soyut bir anlambilimsel birimdir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dilbilgisel bağlaşıklık bağlamında yer alan temel türlerden biridir?
Gönderim |
Tutarlılık |
Bağdaşıklık |
Metinsellik |
Durumsallık |
Gönderim, eksilme ve değiştirme, bağlaçlı bağlaşıklık bu bağlamda yer alan temel türlerdendir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi içe yerleşik bir değerlendirme örneğidir?
Anlatıcı, anlatısını anlatırken anlatı öyküsünü keser ve anlatım zamanına geri dönerek bu öyküyü neden anlattığını anlatır. |
Anlatıcı öyküyü kesmeden öykünün bir yerinde o an duyumsadıklarını ve(ya) düşündüklerini anlatım zamanıyla aktarır. |
Anlatıcı anlatı öyküsünü kesip olaylar sırasında yaşadığı duygulara yer verir. |
Anlatıcı anlatı öyküsünde yer alan kişilerin söylediklerini değil, yaptıklarını aktarır. |
Anlatıcı, anlatı öyküsünde geçen olaylar sırasında duyumsadıklarını, anlatıda yer alan diğer kişilere söylediklerini olay zamanından anlatım yaparak aktarır. |
İçe yerleşik değerlendirme iki ayrı biçimde gerçekleşebilir.
- Anlatıcı, anlatı öyküsünde geçen olaylar sırasında duyumsadıklarını, anlatıda yer alan diğer kişilere söylediklerini olay zamanından anlatım yaparak aktarır.
- Anlatıcı anlatı öyküsünde geçen bir olayı ya da olayda yer alan diğer kişi(ler)in duygularını, olayı değerlendiren üçüncü bir kişinin sesiyle olay zamanından anlatım yaparak aktarır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi etkileşimsel üretim için dilsel
belirleyici örneklerden biridir?
Özel eylemler |
Birinci kişi adılları |
İkinci kişi adılları |
Adlar |
Belirsiz adıllar |
Adıllar dışındaki belirleyiciler bilgisel üretim
içindir.
7.Soru
Metnin önermelerinin birbiriyle mantıksal ve anlamsal olarak bir bütünlük oluşturması aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanabilir?
Kabuledilebilirlik |
Tutarlılık |
Durumsallık |
Amaçlılık |
Bilgisellik |
Metnin önermelerinin birbiriyle mantıksal anlamsal olarak bir bütünlük oluşturması tutarlılıktır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi konuşma aktarımı biçimlerinden biri değildir?
Anlatı aktarımı |
Sözeylem anlatı aktarımı |
Dolaylı konuşma aktarımı |
Bağımsız konuşma aktarımı |
Bağımlı konuşma aktarımı |
Bağımlı konuşma aktarımı, konuşma aktarımı biçimlerinden biri değildir
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi konuşma (işbirliği) ilkeleri arasında değildir?
Nicelik ilkesi |
Denetleme ilkesi |
Nitelik ilkesi |
Bağıntı ilkesi |
Tarz ilkesi |
Konuşucular, bir diğeri ile işbirliği yaparak konuşmaya bu amaç doğrultusunda katkıda bulunurlar. Konuşmanın belli bir yerindeki katkı diğer konuşulanlarla ilintilidir. Öyleyse, konuşmalarımızı düzenleyen bazı ilkeler vardır. Grice, insanların genelde davranışlarını ve özelde dil kullanımlarını belirleyen ve insan aklı tarafından düzenlenen ve İşbirliği İlkesi adını verdiği düzenleyici kuralların varlığını önermiştir. İşbirliği ilkesinin alt ilkeleri ise şunlardır: Nicelik İlkesi, Nitelik İlkesi, Bağıntı İlkesi ve Tarz İlkesi.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi değerlendirme gerçekleşme biçimlerinden birisi değildir?
Dış değerlendirme
|
İçe yerleşik değerlendirme
|
Eylem aktarımı yoluyla değerlendirme
|
Yönlendirme yoluyla değerlendirme
|
Olayların geciktirilmesi yoluyla değerlendirme
|
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde dolaysız söz eylem vardır?
Peçete alabilir miyim lütfen? |
Beyefendi, ayağıma basıyorsunuz. |
Şu formu doldurmama yardım edebilir misiniz rica etsem? |
Derhal o telefonu kapat. |
Ben bir orta kahve alayım. |
Açıkça dile getirilen söz eylemlere dolaysız söz eylemler, edimin açıkça dile getirilmediği durumlardaki söz eylemlere ise dolaylı söz eylemler denir. D seçeneğinde açıkça dile getirilen bir emir görüyoruz. Bu dolaysız bir söz eylemdir. Öte yandan A ve C seçeneğindekiler soru tümceleridir. Normal şartlar altında, soru bir bilgi edinmek amacıyla sorulur ama burada bir rica edimi gerçekleştirildiği için bu sözceler dolaylı söz eylemleridir. B seçeneği dinleyicinin çıkarımına dayalı bilgi içerdiği için dolaylı söz eylemidir. Konuşucu, dinleyicinin bu sözcesini rica veya emir olarak yorumlayıp, ayağını çekmesi yönünde etkisöz edimi gerçekleştirmesini beklemektedir. E’de konuşucu bir işin yapılması konusunda kendi isteğini belirttiğinden dolaylı söz eylemdir. Doğru yanıt D’dir.
12.Soru
Söz Eylem Kuramı, kim/kimler tarafından ortaya konmuştur?
Austin ve Searle |
Grice |
Hymes |
Brown ve Lewinson |
Frege |
Söz Eylem Kuramı, İngiliz dil felsefecisi John L. Austin (1955, 1962) tarafından ortaya konmuş ve daha sonra Austin’in Harvard Üniversitesi’nde öğrencisi olan Amerikalı felsefeci John Searle (1969) tarafından geliştirilmiştir. Doğru yanıt A’dır.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi olumsuz yüz tehdit edici bir edimdir?
Yeni tanıştığınız bir çocuğa “sen” diye hitap etmek |
Yeni tanıştığınız birine iltifat etmek |
Yeni tanıştığınız yaşça büyük birine otobüste yer verirken “Buyurun” demek |
Yeni tanıştığınız yaşça büyük birine “sen” diye hitap etmek |
Yeni tanıştığınız yaşça büyük birine “siz” diye hitap etmek |
Brown ve Levinson’a göre insanlar arası
iletişimin güdüsü bu yüzü korumaktır. Olumlu yüz, bir
kişinin başkalarının kendi hakkında olumlu ve iyi
düşüncelere sahip olmaları yönündeki çabası; olumsuz
yüz ise özerklik alanını korumaya yönelik başkaları ile
arasına mesafe koyma ve üzerinde hiç kimsenin baskı
oluşturmaması için elinden geleni yapma gayretidir.
14.Soru
Werlich’in söylem sınıflamasına göre açıklayıcı söylem
türünün öznel metin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
İzlenimsel betimleme |
Günlük kişisel öyküler |
Eleştiri |
Bilgilendirme |
Deneme |
Açıklamalı söylem özellikleri içeren metinler, bir
konunun ya da düşüncenin nedenlenerek ve
gerekçelendirilerek ele alındığı metinlerdir. Bu tür
metinlerde, denemelerde olduğu gibi olaylara onları
birleştirerek ya da tematik olarak yapılan gönderimler
tipiktir.
15.Soru
Sözlü anlatılar için geliştirilen anlatı metni öntipi, geleneksel halk masalları, macera romanları, hasta görüşmeleri gibi farklı anlatı durumları ve anlatı alt türlerinden söz edebilmemizde çok kullanışlı bir araç sunar. Bütünüyle biçimlenmiş tipik bir anlatı metni aşağıdaki kurucu öğeleri içerir:Özet, Yönlendirme, Karmaşık olay dizisi, Değerlendirme, Dış değerlendirme, İçe yerleşik değerlendirme, Eylem aktarımı yoluyla değerlendirme, Olayların geciktirilmesi yoluyla değerlendirme, Güçlendiriciler, Karşılaştırıcılar, Bağıntılayıcılar, Açımlayıcılar, Sonuç(lar), Bitiş. Bu doğrultuda tanımı “Anlatı metninin seçimlik parçalarındandır. Ana hatlarıyla anlatı olaylarını içerir.” olarak verilen bu kurucu öğe aşağıdakilerden hangisidir?
Özet |
Yönlendirme |
Değerlendirme |
Dış değerlendirme |
Karmaşık olay dizisi |
Özet: Bir anlatı metninin isteğe bağlı bölümlerinden biridir. Anlatıcı anlatısına olup bitenin kısa bir özetini vererek başlar. Anlatının neye ilişkin olduğunu söyleyerek öyküyü genel çizgileriyle tanıtır. Özet, genellikle anlatı metninin hemen başında yer alan bölümdür.
16.Soru
Konuşucuların başarılı bir biçimde iletişim kurmaları için aşağıdakilerden hangisi gereklidir?
Eski bilgilerin yenilenmesi gerekir. |
Yeni bilgilerle donatılmış olması gerekir. |
Eski ve yeni bilginin dengeli olarak düzenlenmesi gerekir. |
Yeni bilgilerden kaçınmak gerekir. |
Anlamsız bilgilerin kullanılmaması gerekir. |
Konuşucu, bir önermeyi dinleyicinin bilişsel bağlamına en uygun biçimde şekillendirir; tümce yapısını bilgiye dayalı olarak uyarlar. Sözceler hem eski hem de yeni bilgiler içerir. Başarılı iletişim eski ve yeni bilginin dengeli olarak düzenlenmesidir. Çok fazla yeni bilgi söylem bağlamında bulunan önceki sözcelerle ilişki kurmayı güçleştirebilir. Her yeni sözce söylem bağlamındaki önceki sözcelerle bağıntılıdır ve aynı zamanda yeni bilgi ekleyen bölümü vardır.
17.Soru
I. Biçimbirimsel özellikler
II. Sesbilimsel özellikler
III. Anlambilimsel özellikler
IV. Sözdizimsel özellikler
V. Edimbilimsel özellikler
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri bilgi yapısını kodlayan unsurlardandır?
Yalnız II |
I, III |
I, II, IV |
II, IV, V |
I, II, III, IV |
Bilgi yapısı her dilde bulunan bir ulamdır. Evrensel olarak bilgi yapısını kodlayan üç unsur bulunmaktadır: Biçimbirimsel özellikler, sesbilimsel özellikler, sözdizimsel özellikler. Büyük olasılıkla evrensel olarak, yeni bilgi içeren odak ve karşıtsallık gösteren ögeler sesbilimsel vurgu alırlar ve bu ögeler vurgusuz ya da gizli adıl olamaz, eksiltilemez. Bilgi yapısının kodlanışı bakımından dillerde evrensel özelliklerin yanı sıra farklılıklar da bulunur. Örneğin, bilgi yapısı bazı dillerde biçimbirimlerle kodlanabilir. Japoncada wa ve ga biçimbirimlerinin sırasıyla konu ve odak kodladıkları uzun süredir alanyazında bilinmektedir. Benzer şekilde Fildişi sahillerinde konuşulan Kwa dil ailesinden Afrika Gbe dili de konu ve odağı biçimbirimsel olarak kodlayan bir dildir.
18.Soru
Searle'nin ölçütleri kullanarak önerdiği beş çeşit sözeylem grubunun örneklerle eşleşmesinde aşağıdakilerden hangisi doğru verilmiştir?
İddia ifadeleri. Seni işe alıyorum. |
Yönlendirici:Paranın zamanında ödeneceğini garanti ederim. |
Yükümleyici: Nermin'in bugün geleceğini belirtiyorum. |
Yansıtıcı: Yardımların için teşekkür ederim. |
İlan edici: Sana televizyon seyretmeyi yasaklıyorum. |
Yansıtıcı: Konuşucu, bir psikolojik durumunu dışa vurur: teşekkür etmek, başsağlığı dilemek, mutluluk dilemek, teselli etmek, tebrik etmek, gibi.
19.Soru
Dilbilimde kibarlığı ilk kez araştıran dilbilimci kimdir?
Paul Grice |
Erving Goffman |
Geoffrey Leech |
Robin Lakoff |
Penelope Brown |
Grice, insanların sağduyulu bireyler olarak iletişimi etkin biçimde iletmek için işbirliği yaptığını belirtmiştir. Dilbilimde kibarlığı ilk kez araştıran Amerikalı dilbilimci Robin Lakoff (1973, 1977) Grice’tan etkilenerek kibarlık ilkeleri önermiştir. Daha sonra Leech (1983) yine Grice’tan etkilenerek kibarlık ilkelerini genişletmiş, Brown ve Levinson (1978, 1987) ise Amerikalı toplumbilimci Erving Goffman’ın yüz kavramı açısından bir kibarlık modeli önermişlerdir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir devinim tümceciği örneğidir?
Hasan parka gittiğini inkâr etti. |
Toplantının Eskişehir’de olması kesinleşti. |
Füsun’un parti vereceğini söylediler. |
Yıllardır sağlıklı beslendiği gerçek. |
Senin her gün bana destek oluşunu takdir ediyorum. |
Devinim tümceciği -mAk ve -mA ekleriyle elde edilen ad tümcecikleridir
ve önermedeki olayın gerçekleşmiş olma olasılığı değil, hareket / devinim
önemlidir. B seçeneğindeki tümcede böyle bir durum mevcuttur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ