Farklı para birimlerinin satınalma güçlerini eşitleyen değişim oranına satınalma gücü paritesi denir.

Albert O. Hirschman dengesiz kalkınma teorisinin öncüsü kabul edilir. Hirschman, az gelişmiş ülkelerde bütün sektörlerde aynı anda bir kalkınma hamlesini gerçekleştirebilecek düzeyde sermaye birikimi ve piyasa genişliğinin bulunmadığını savunur.

Gelişmekte olan ülkelerde tasarruflar yetersizdir. Bu nedenle kalkınmanın finansmanı için dış kaynaklara ihtiyaç duyarlar.

Koruma önlemleri yavaş yavaş azaltılmak şeklinde tamamen kaldırılabilir ve bu sanayi sektörü zamanla ihracat sanayine dönüşebilir. Önceleri ithal ikamesi şeklinde gerçekleştirilen sanayileşme belirli bir sınai üretim alanlarında ihracata dönük hale gelebilir. Böylelikle –sınai ürün arz esnekliği dolayısıyla- ihracatın da arttırılabilme olanakları doğmaktadır. Türkiye, İspanya, Yunanistan, Yugoslavya bu modeli uygulayan ülkelerdendir.

A. Fisher ve C. Clark, sektör analizine dayalı olarak ele aldıkları basit aşama teorisinde kalkınma sürecinde ülkelerin belirli aşamalardan geçtiklerini öne sürmüşlerdir. Bu teoride üretimin birincil, ikincil ve üçüncül sektör arasındaki dağılımı dikkate alınmaktadır. Birincil sektör tarımsal ürünler, ikincil sektör imalat sanayi, üçüncül sektör ise hizmetler sektörüdür. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımı: Temel ihtiyaçlar yaklaşımı 1970’li yılların sonlarında yerini sürdürülebilir kalkınma yaklaşımına bırakmıştır. Önceleri doğal kaynakların sınırsız olduğu kabul edilmekte ve kalkınmanın doğal kaynaklar ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerine yer verilmemekteydi. Oysa iktisadi faaliyetler sonucu oluşan ekolojik sorunların anlaşılması ve çözülmesi için doğanın da bir üretim faktörü olarak görülmesi ve sınırlarının bilincine varılması gerekmektedir. Sürdürülebilir kalkınma yaklaşımı mevcut ve gelecek kuşakların refahı için çevrenin korunmasına büyük önem vermekte, kalkınmanın ekolojik dengeyi bozmadan gerçekleştirilmesi gerektiği düşüncesi ön plana çıkmaktadır. Sürdürülebilir kalkınma, gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılayabilmelerini tehlikeye sokmaksızın, bugünkü kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen kalkınma olarak tanımlanmaktadır.

Gelir vergisi bir doğrudan (dolaysız) vergi türüdür. Şıklardaki diğer vergiler tüketim üzerinden alındığı için dolaylı vergilerdir.

Arz yönünden kişi başına düşen gelirin düşük olması, tasarrufların düşük gerçekleşmesine ve dolayısıyla gerekli yatırımların yapılamamasına yol açmaktadır. Düşük düzeyde gerçekleşen yatırımlar ise verimliliğin ve sonucunda üretimin düşük olmasına ve böylece daha önce düşük düzeyde meydana gelen gelirin, yine düşük düzeyde gerçekleşmesine yol açmaktadır. Dolayısıyla başlangıç noktasındaki düşük gelir düzeyinin neden olduğu kısır döngü sürüp gitmektedir.

Talep yönünden ise, düşük gelir düzeyi, piyasadaki efektif talebin düşük düzeyde gerçekleşmesine ve bu da üretimin yani gelirin başlangıçta olduğu gibi tekrar düşük olmasına yol açmaktadır. Böylece yatırımlar için gerekli olan güdü, iç pazarın darlığı nedeniyle talep yönünden yetersiz kalmaktadır. Girişimcilerin yatırım yapma istek ve arzusu kırılacağından yatırımlar yetersiz kalacak, bu nedenle de verimlilik ve sonucunda üretim düşük olacaktır. Nihayetinde, tüm bu birbirini etkileyen mekanizma sonucunda gelir düzeyi, başlangıçta olduğu gibi düşük kalacaktır.

Hirschman’a göre bir darboğaz ya da dengesizlik bilinçli bir şekilde yaratılmalıdır.

Katılım öncesi yardım aracı (IPA) kapsamında beş bileşen altında aldığı yardım miktarları Tablo 4.6’da görülmektedir.

Geçiş Dönemi ve Kurumsal Yapılanma

Sınır Ötesi İşbirliği

Bölgesel Kalkınma

İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi

Kırsal Kalkınma

İktisadi kalkınma, iktisat biliminin en yeni ve en ilgi çekici alanlarından biridir. Her ne kadar Adam Smith’in ilk kalkınma iktisatçısı, 1776 yılında yayınlanan “Ulusların Zenginliği” adlı eserinin ise kalkınma konusundaki ilk bilimsel inceleme olduğu bazı yazarlarca ileri sürülse de iktisadi kalkınma ile ilgili ilk sistematik çalışmalar 1940’lı yılların sonunda başlamıştır. İktisadi kalkınma, II. Dünya Savaşından sonra, gerek yeni siyasi bağımsızlıklarını ilan eden az gelişmiş ülkelerin, gerekse savaş sonrası ekonomilerini düzeltmeye çalışan batı ülkelerinin iktisadi gelişmelerini sağlama amacıyla oluşmuş ve ortaya çıktığı dönemde oldukça popülerlik kazanmış bir alt disiplindir.

McKinnon ve Shaw’un kendi adlarıyla birlikte anılan hipotezlerine göre finansal baskının kaldırılması reel faizlerdeki artış ile birlikte tasarrufları ve yatırımları teşvik ederek kalkınma sürecini hızlandıracaktır.

Bağımlılık yaklaşımına göre kapitalizmin son aşaması olan emperyalizm nedeniyle uluslararası ilişkilerde dünya merkez ve çevre olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Merkezi oluşturan zengin ülkelerle çevreyi oluşturan yoksul ülkeler arasında adil olmayan bir güç dağılımı bulunmaktadır. Bu güç dağılımı gelişmemiş ülkelerin kalkınmasını imkânsız hale getirmektedir.

Bir ülkedeki özel yurtiçi tasarruflar hane halkı tasarrufları ve işletmelerin tasarruflarından oluşur.

Nurkse de kalkınmanın “büyük itiş” ile başlatılabileceğini
ve sanayileşmenin başarılabilmesi için
sanayilerarası tamamlaşmanın önemine dikkat
çekmiştir. Tamamlaşmaların ve böylelikle ekonomide
sürekli bir büyümenin sağlanabilmesi için
ekonominin çeşitli alanlarında ve aynı anda büyük
yatırımlar yapılmalıdır.

Paul Narcyz Rosenstein-Rodan (1902-1985) tarafından yazılan “Doğu ve Güneydoğu Avrupa’nın Sanayileşme Sorunları” (1943) adlı makalenin kalkınma ekonomisi alanında verilen ilk çalışma olduğu söylenebilir.

Dünya Bankası, seçilmiş gelişmekte olan ülkelerde 1991-2007 yılları arasında sermaye-hasıla katsayılarını hesaplamıştır. Adı geçen dönemde toplam sermaye-hasıla katsayısı en yüksek ülke 2.8 ile Çin, en düşük ülke 0.8 ile Brezilya’dır.

Perroux, kalkınmanın
ülkenin her yerinde aynı anda başlamasının mümkün
olamayacağını, bazı bölgelerin kalkınmada
öncelik kazanacağını ve kalkınma kutuplarının
oluşacağını belirtmektedir. Sanayi kuruluşlarının
belirli bölgelerde toplanıp bölgesel farklılaşmaya
yani kutuplaşmaya neden olmasının altında yatan
unsurları şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Hammaddeye yakınlık
• Satış ya da tüketim merkezlerine yakınlık
• Ulaşım olanaklarına (örneğin limana) yakınlık
• Vasıflı işgücüne yakınlık
• Altyapının var olması

İthalatı belirli bir miktar veya değer olarak sınırlandıran uygulama kotalardır.

Leibenstein girişimcilerin kâr maksimizasyonu ile
milli gelir artışı arasındaki bağlantının zayıf olması
nedeniyle piyasanın etkin işleyemeyeceğini savunur.
Piyasadaki bireysel kâr ile sosyal kâr (milli gelire
katkı) arasındaki bağın zayıf olduğunu ve piyasa
koşullarının sonucu olarak, paralelliğin ortadan
kalktığını öne sürmektedir. H. Leibenstein, bireysel
kâr çok yüksek olsa bile milli gelire olan katkının
sıfır olabileceğini dolayısıyla, piyasanın düzenden
yoksun olduğunu savunmaktadır. Kısaca, düşük
gelir seviyesinde yer alan az gelişmiş ekonomilerde
girişimciler ekonomik büyümeyi sağlayacak yeteneğe
ve fırsatlara sahip değillerdir.