Davranışlarımızı her zaman pekiştirme ile öğrenmeyiz. Bazen davranışlarımız sonucunda istenmedik uyaranlarla, durumlarla karşılaşabiliriz. Azarlamak, ayakta bekletmek I. Tip cezalara, hız sınırını aşan sürücü- nün ehliyetini elinden almak, ders çalışmayan çocuğun televizyon seyretmesine izin vermemek ise II. Tip cezalara örnektir.

Tekrarlama dışındaki diğer dil alanları farklı düzeylerde etkilenmiştir. Tekrarlama korunmuştur. Transkortikal duyusal afaziler akıcı ama anlamsız konuşurlar, adlandırma yapamazlar. Transkortikal mikst afazililer, sadece tekrarlama yaparlar. Alzheimer ve demansın ileri evrelerinde de görülen bir afazi tipidir. Transkortikal motor afazililer ise konuşmayı başlatmada sorun yaşarlar, gramerleri bozuk, sözcük öbekleri az ve kısadır.

Bir dilde yer alan sesleri, dağılımlarını, sınırlılıklarını, işlevlerini ve düzenlenişlerini sağlayan kurallar sistemine sesbilgisi adı verilir.

Davranışlarımızı her zaman pekiştirme ile öğrenmeyiz. Bazen davranışlarımız sonucunda istenmedik uyaranlarla, durumlarla karşılaşabiliriz. Hız sınırını geçen kişiye para cezası verilmesi, kişi kötü bir söz söylediği için arkadaşının ona darılması, eve çok geç gelen çocuğa bir süre dışarı çıkmayı yasaklama hatta suç işleyen kişinin hapse atılması gibi durumlar kişilerin bu davranışları tekrar yapma olasılıklarını azaltacaktır. Benzer şekilde olumlu davranışlarımız da bazen olumsuz durumlarla sonuçlanabilir. Çocuğun annesine soru sorduğunda azar işitmesi, çok çalıştığı halde kişinin maaşının artmaması, yardım isteyen bir kişinin kaba bir şekilde reddedilmesi gibi durumlarda da kişiler bu davranışları tekrar yapmak istemeyecektir. Örneklerden de anlaşılacağı gibi ceza, varlığı yapılan davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığını azaltan her türlü olaydır. Başka bir deyişle ceza, davranış sonucunda istendik bir uyaranın geri çekilmesi veya istenmedik bir uyaranın verilmesidir. Pekiştirmenin aksine ceza izlediği davranışı azaltır ya da güçsüzleştirir.

Cezalar davranış üzerindeki etkilerine göre ikiye ayrılır; birinci ve ikinci tip ceza. Birinci tip ceza, ortama hoş olmayan, istenmeyen bir uyaranın ilave edilmesi; ikinci tip ceza ise ortamdan hoş, sevilen, istendik bir uyaranın çıkarılmasıdır. Azarlamak, ayakta bekletmek I. Tip cezalara, hız sınırını aşan sürücünün ehliyetini elinden almak, ders çalışmayan çocuğun televizyon seyretmesine izin vermemek ise II. Tip cezalara örnektir. Olumlu ceza istenmeyen davranıştan sonra ortama hoşa gitmeyen bir uyaran eklenmesidir.

Klasik koşullanmanın gerçekleşmesi için:

• Doğal bir “uyaran-tepki” bağının olması (et-salya salgılama)
• Koşullu uyaran koşulsuz uyarandan hemen önce verilmesi, birleştirilmesi (zil sesi-et).
• Koşullu uyaran ile koşulsuz uyaran bağının tekrarlanması gerekir. Ancak, bazı korku yaratan durumlarda tek bir yaşantı da öğrenmeyi sağlayabilir.

Beyin krizi, tümörler, enfeksiyonlar, travmatik beyin yaralanmaları sağ beyin hasarına neden olur. Afazili hastalarda görülen dil problemlerinin yerine ağ yarıküre hasarı bulunan hastalarda daha çok iletişim problemleri gözlenir. Bu nedenle sağ beyin hasarı bulunan bireylerde gözlenen bozukluklara bilişşsel iletişim bozukluğu adı verilir.

Kullanımbilgisi, dilin sosyal bağlamda belli bir amaca yönelik işlevi ile iletişim amacına uygun kullanıma ait bilgidir Dilin kullanımbilgisi bileşeni bir anlamda günlük yaşam dilimizdir. Konuşmacının amacına ve ortamın bağlamına uygun olarak sosyal ve bilişsel düzeyde belirlenen davranışlarla konuşması bu bileşenin bir getirisidir.

Dünya üzerinde birbirinden farklı pek çok dil ve bu dillere ait pek çok farklı özellik olmasına karşın temel kavramlar açısından bakıldığında, tüm dillerde ortak bazı bileşenler olduğu görülmektedir. Bu bileşenler; anlambilgisi (semantik), sesbilgisi (fonoloji), biçimbilgisi (morfoloji), sözdizimi (sentaks) ve kullanımbilgisi (pragmatik) olarak birbirinden ayrılmaktadır.

Çocuklar dile ilişkin bir kapasiteyle doğarlar. Dil özellikleri evrenseldir; yani tüm dillerde ortak olan bazı özellikler bulunmaktadır. ?Dil öğrenilmez, edinilir. Çocuklar dil edinimini kolaylaştıran bir mekanizmaya sahiptir. Dil ediniminde yetişkinlerin rolü sınırlıdır. ?Çocuklar daha önce hiç duymadıkları tümceleri üretip anlayabilir.

İstenilen bir şeyi elde etmek ya da hoşlanılmayan bir şeyden kaçınmak amacıyla yapılan ve kendi sonucundan etkilenen, öğrenilmiş davranışlara edim ya da edimsel davranış denmektedir.

Genetik aktarımı savunanlara göre (Doğuştancılık), birçok becerimiz genetik olarak kodlanmış bir şekilde doğarız ve biyolojik olgunlaşma ile bu becerilerimiz ortaya çıkar, edinilir. Çevrenin etkisini savunanlar ise (Davranışçılık) bu becerilerin çevremizdeki insanlar, nesneler ve olaylarla etkileşimimiz sonucunda deneyimlerimizle öğrenildiğini savunmaktadır

Konu sürdürme: Sohbeti belirli kurallar dâhilinde, sıra alarak, iletişim ortağının konuşmasına uygun cevaplar vererek devam ettirme becerisidir. Okul dönemi ile birlikte çocukların bu becerilerinde de artış gözlenmeye başlamaktadır.

Sembolik dönemde çocuklar benmerkezcidirler.

Davranışçılık, 1920 ve 30’larda özellikle J.B. Watson ve B.F. Skinner’in öncülüğünde ortaya çıkan, yalnızca gözlenebilir, ölçülebilir davranışları ve bunların nasıl öğrenildiğinin incelenmesi gerektiğini öne süren psikoloji okuludur.

Doğuştancı yaklaşımın en önemli temsilcilerinden biri Noam Chomsky’dir

Özümleme yeni bilgi veya deneyimi eski şemaların içine alma ve şemanın parçası haline getirme sü­recidir. Özümlemenin tamamlayıcı süreci olan düzenleme, özümle­me yoluyla içeri alınan yeni bilgilere göre şemanın değiştirilmesidir. Eğer yeni gözlemlerimiz, bilgileri­miz, deneyimlerimiz var olan şemalarımıza uymu­yorsa düzenlemeyi kullanırız. Şemalarımızı değiş­tiririz ki gözlemimize ya da deneyimimize uysun. Örneğin bir çocuk hayvanat bahçesinde ilk defa zebra gördüğünde onu ‘at’ şemasına sokar ve “Bak, at!” diyebilir (özümleme). Zebranın attan farklı özelliklerini fark ettikçe ‘çizgili at, pijamalı at’ vb. sözcükler kullanabilir. Sonunda deneyimleri ve bil­gisi arttıkça zebranın attan farklı bir hayvan olma­sının yanında farklı bir adı olduğunu da öğrenir ve ‘zebra’ sözcüğünü kullanmaya başlar (düzenleme).

Sesbilgisel gelişim için sesin işitilmesi kadar dinlenmesinin de önemi büyüktür. C¸ocuklarda dinleme becerisi Fark etme, Ayırt etme, Tanımlama ve Anlamlandırma olarak dört aşamada gerçekleşir. Fark etme aşamasında çocuk sesi işitir, sese dönüt verir, ayırt etme aşamasında ise çocuk işittiği seslerin birbirinden farklı sesler mi aynı sesler mi olduğunu ayırt eder. Tanımlama aşamasında çocuk konuşma sesleri ile çevre seslerini birbirinden ayırır, basit sözcükleri ya da cümleleri tekrarlamaya çalışır.

Afazi genellikle beyin krizi (inme), beyin travması, serebral tümörler, ve dejeneratif hasarlar sonucu ortaya çıkmakla birlikte en sık nedeni inmedir.

Dilin nasıl edinildiği ya da öğrenildiğini açıklamaya çalışan iki temel yöntem bulunmaktadır: Tanımlayıcı ve Açıklayıcı yöntemler. Tanımlayıcı yöntem, çocukların hangi dil becerilerini hangi yaşta edindiklerini kronolojik olarak belirlemeye ve tanımlamaya çalışır. Örneğin, “6 aylıkken çoğu bebek ana dilindeki temel sesleri tanır” ya da “3 yaşında 2-3 sözcüklü ifadeler kullanır.” gibi. Açıklayıcı yöntemde ise, dil gelişiminin altında yatan asıl mekanizmalar, öğrenme ilkeleri, zihinsel yapılar, bilişsel süreçler, sosyal etkenler incelenir. Çocukların ne yaptığı değil niye ve nasıl yaptığı açıklanmaya çalışılır.

Sözel olmayan diller; İşitmeye dayalı ; müzik,çığlık,gülmeDokunmaya dayalı; sarılma,itme,öpme Görmeye dayalı; resim,jest,mimik