1802 yılında kabul edilen ilk Fabrikalar Kanunu ile çocukların çalışma süreleri 12 saatle sınırlandırılmış ancak bu hüküm fabrikalarda denetim yapacak kişilerin atanmaması nedeniyle uygulanamamıştır. 1833 yılında çıkarılan Fabrikalar Kanunu ile 9 yaşın altındaki çocukların çalıştırılması, 18 yaşından küçüklerin gece çalıştırılması, 18 yaşından küçüklerin günde 12 saatten fazla çalıştırılması yasaklanmış ve fabrikaların denetimi için müfettişlerin görevlendirilmesi düzenlenmiştir.

İş sağlığı ve güvenliğinin en önemli hedefi ve gayesi iş yerlerinde çalışanların sağlık ve güvenlik şartlarının sürekli korunması için önlemlerin alınmasıdır. Çalışanları her türlü riske karşı korumak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak; tehlikeli durumları ortadan kaldırmak ve güvenilen bir üretim ve hizmet sistemini sağlamak, iş sağlığı ve güvenliğinin en önemli politikasıdır.

İş sağlığı ve güvenliği denince “İşin niteliği ve yürütme bakımından iş yerine bağlı bulunan yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım yerleri gibi eklentiler ve araçlar gibi iş faaliyetlerinin sürdürüldüğü yerlerin” akla gelmesi isabetli bir düşünce değildir; aksine İSG denince her türlü faaliyet akla gelmelidir. İş sağlığı ve güvenliği her ne amaçla yapılırsa yapılsın, bir iş, faaliyet esnasında ve sonrasında insanın, beden ve sağlık durumunun korunması ve bozulmaması olarak düşünülmelidir.

İş kazalarının nedenleri konusunda yapılan araştırmalar, kazaların başlıca iki temel nedeni olduğunu ortaya koymaktadır. Bunlar, insana bağlı nedenler ile fiziksel ve mekanik çevre koşullarına bağlı nedenlerdir. İnsana bağlı iş kazaları, insanların tehlikeli davranışları sonucu ortaya çıkan kazalardır. İş kazalarının insana bağlı nedenlerle ortaya çıkmasında insanların kişisel özellikleri ile fizyolojik ve psikolojik faktörler etkili olmaktadır.  Fiziksel ve mekanik çevre koşullarına bağlı nedenler, teknik nedenler olarak da ifade edilmektedir. Fiziksel ve mekanik çevre koşullarına bağlı iş kazaları ise makinelerden, üretim organizasyonundan ve çevresel faktörlerden kaynaklanmaktadır.

Fizik ve Mekanik Faktörlere Karşı Alınacak Önlemler • İşyerlerinde gürültü çıkaran makinelerin monte edilmeleri sırasında işyeri tabanı, titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve sistemle yapılacaktır. • Gürültülü işyerlerinin duvarları, sesin yansımasını önleyecek malzeme ile kaplanacak ve bu binalar, çift kapılı, çift pencereli inşa edilecektir. Duvarlar, ses geçirmeyen malzeme ile yapılacaktır. • Titreşim yapan aletlerle çalışacak işçilerin, işe alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle kemik, eklem ve damar sistemleri incelenecek ve bu sistemlerle ilgili bir hastalığı veya arızası olanlar bu işlere alınmayacaklardır. • Enfraruj (kızıl ötesi) ışınlar saçan kaynaklar, bu ışınları geçirmeyen ekranlarla tecrit veya otomatik kapaklarla teçhiz edilecektir. • Enfraruj ışınlar saçan işlerde çalışan işçilere, bu ışınları geçirmeyen gözlükler ile diğer uygun kişisel korunma araçları verilecektir. • Doğal veya yapay radyoaktif ve radyoiyonizan maddeler ile yapılan çalışmalarda işçilerin ne miktarda radyasyon aldıkları, özel cihazlarla ölçülecek ve bunlar en geç ayda bir defa değerlendirilecektir. Alınan radrasyon, izin verilen dozun üstünde bulunduğu hallerde işçi bir süre için bu işten uzaklaştırılacak, yıllık total doz korunacaktır.

Gıda- giyim giderleri iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle ölen ya da iş göremez duruma düşen çalışanın işletme ve ülke ekonomilerinde meydana getirdiği kayıplardan değildir

Makinelerin koruyucusuz olması bir tehlikeli durumdur.

Çalışma ortamında meydana gelmiş, ortaya çıkmış iş kazası ve meslek hastalıklarının incelenmesi, raporlanması ve
bunların maddi tazminini gözeten yaklaşım reaktif yaklaşımdır. 

Devletin desteklediği ve güvence altına aldığı tam istihdam aracılığıyla çalışanların uygun bir şekilde çalıştırılması iş piyasası güvencesidir

Eğitim seviyesi de iş kazalarının meydana gelmesinde etkili olan faktörlerden bir diğeridir. Eğitim seviyesinin yükselmesine bağlı olarak çalışanlarda
iş sağlığı ve güvenliği bilinci oluşmakta ve bu sayede tehlikeleri ve sonuçlarını önceden görüp değerlendirme yeteneği gelişmektedir. Dolayısıyla, eğitim
seviyesi yüksek olan işçilerin eğitim seviyesi düşük olanlara göre iş kazasına
uğrama ihtimalinin daha az olduğu düşünülmektedir

İş yerindeki ücret farklılıklarını azaltmak iş sağlığı ve güvenliği kurullarının geliştirilme amaçlarından biri değildir

İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle ölen ya da iş göremez duruma düşen çalışanın işletme ve ülke ekonomilerinde meydana getirdiği kayıplar;

• insan gücünün (emeğin) kaybı,

• çalışanın gelecekte yapacağı üretim ve hasılanın kaybı,

• çalışanın yetiştirilmesi için yapılan eğitim harcamalarının kaybı,

• iş günü kaybı,

• çalışmadığı günlerin tazmini,

• yapılan sağlık giderleri,

• maddi-manevi tazminatlar,

• mahkeme masraflarıdır.

Negatif (zayıf ya da olumsuz) güvenlik kültürüne sahip işletmelerin tipik özellikleri şunlardır (İşler (2013) ve Aktay (2011):

• Çalışanlar ve / veya yöneticiler “Güvenlik her şeyden önce gelir” deseler bile İSG, diğer amaçlara feda edilmektedir. Dolayısıyla hedeflenen İSG politikası, uygulama ile örtüşmemektedir.

• Benzer operasyonel hatalar tekrarlanmaya devam etmektedir.

• Çalışanların İSG konularına ilgileri sürekli değildir.

• Geçmiş olaylar çabuk unutulmakta, ders alınmadığı gözlemlenmektedir.

• Güvenlik durumuna ilişkin söylemler “güven içinde” olunduğunu yansıtsa bile çalışanlar, her an bir şeyler olacağı inancını taşırlar.

• İSG’nin başkasının (İSG uzmanı, işyeri hekimi vb.) sorumluluğunda olduğu düşünülmektedir.

• Yönetim ile denetleyiciler / mühendisler İSG ile ilgili aynı inançları paylaşmaz ve birbirine zıt davranışlar sergilerler.

• Organizasyonun bütününde İSG tutarlı ve etkili bir şekilde ele alınmamaktadır.

• Çalışanlarda riskler / tehlikeler konusunda umarsızlık ve önemsemezlik hâli mevcuttur.

• Olaylara ilişkin soruşturma süreci, çalışanlar ile koordinasyon sağlanmadan tasarlanır.

• Operasyonel hata soruşturmalarında çalışanlar kişisel olarak suçlanır. Bu yüzden sorunların altında yatan temel nedenler ortaya çıkartılamaz.

• Sürekli suçlayıcı bir kültür etkilidir.

• Kalıcı araştırma uygulamaları ortaya konulamaz.

• İSG konusunda çalışanlar kendilerine aşırı güven duyarlar.

SSGSSK’da yer alan hükümden hareketle meslek hastalığının unsurları şunlardır: 1. Hastalığa yakalananın 5510 sayılı SSGSSK anlamında sigortalı sayılması: SSGSSK anlamında bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilebilmesi için yukarıda iş kazasının unsurlarını incelerken de ifade ettiğimiz gibi kişinin ya SSGSSK m.4 anlamında tüm sigorta kolları açısından sigortalı sayılanlar arasında yer alması ya da m.5 anlamında iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kolunun uygulanacağı kişilerden olması gereklidir. 2. Sigortalının bedensel veya ruhsal bir zarara uğraması: Sigortalının yakalandığı hastalığın iş kazasında olduğu gibi sigortalıda bedensel veya ruhsal bir zarara yol açması gereklidir. Meydana gelen zarar, geçici olabileceği gibi sigortalının engelli hale gelmesine neden olabilecek şekilde sürekli de olabilir. Meslek hastalığı sadece vücudun bedensel bütünlüğünde değil ruh ve sinir sisteminde de engellilik hali meydana getirebilir. 3. Hastalık veya engelliliğin yürütülen işin sonucu olması: İş kazasının çalışılan işle ilgisi bulunması şart olmadığı halde meslek hastalığının işin yürütümü sonucunda ortaya çıkması gerekir. Ülkemizde, meslek hastalığının belirlenmesi konusunda karma bir yöntem benimsenmiştir. Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nde (RG, T.11.10.2008, S.27021) meslek hastalıklarının listesi yer almaktadır. Yönetmeliğe göre, listede yer alan bir hastalığın 2 gün25 yıl arasında değişen yükümlülük süresi içinde sigortalıda ortaya çıkması halinde bu hastalık meslek hastalığı sayılacaktır. Ancak, listede yer almayan veya yükümlülük süresi geçtikten sonra ortaya çıkan bir hastalığın meslek hastalığı sayılması için Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’na başvurulabilir. Taraflar, kurulun kararına karşı İş Mahkemesi’nde dava açabilirler.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), günümüzden yetmiş yıl öncesinde iş sağlığı ve güvenliği amacını; “çalışanların sağlık ve refahlarının en üst düzeye yükseltilmesi; iş yeri koşullarının, çevrenin ve üretilen malların getirdiği sağlığa aykırı sonuçların ortadan kaldırılması; çalışanların uygun işlere yerleştirilmesi ve gereksinimlere uygun bir iş ortamı oluşturulması” gibi dışsal faktörleri de içine alacak şekilde tanımlamıştır.

Kusurlu alet ve teçhizat kullanılması bir tehlikeli davranıştır

Çalışma ortamından bulaşan mesleki hastalıklarının başlıcaları tetanoz, parazitler ve mantar hastalıklarıdır. • Tetanoz, topraktaki bakterinin derideki bir yara ve çizik gibi yollarla organizmaya girmesinden kaynaklanan bulaşıcı bir hastalıktır. Merkezi sinir sistemini etkileyen hastalıkta önce çene kaslarında görülen ağrılı kasılmalar (çene kilitlenmesi) daha sonra bütün vücuda yayılmaktadır. Tedavi edilmezse çok ağrılı kasılma nöbetleriyle sürmekte ve ölümle sonuçlanmaktadır.

ISO 14001 çevre yönetim sistemi işletmelerde üretim sırasında ortaya çıkan çevresel faktörleri kapsayan sistematik bir yaklaşımdır

Bir kuruluşu meydana getiren daha küçük ve her birinin farklı bir
kuruluş gibi yönetimi, girdisi ve çıktısı bulunan departmanlarına prosedür adı verilir