İşletmelerde Karar Verme Teknikleri Ara 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Analitik hiyerarşi sürecinin uygulama alanları düşünüldüğünde "Süreçlerin veya sistemlerin bilinen süreç ve sistemlerle karşılaştırılması" hangi problem türüne örnektir?
Seçim |
Önceliklendirme |
Kıyaslama |
Derecelendirme |
Kaynak dağıtım |
Kıyaslama: Süreçlerin veya sistemlerin bilinen süreç ve sistemlerle karşılaştırılması.
2.Soru
Maliyet düşürmek için karşılaştığı bir problemin çözümüne uzlaşı ölçütüne göre davranan bir karar verici seçeneklerdeki hangi işlemi kullanır?
EnKüçük[a EnBüyük(sij) + (1- a) EnKüçük(sij)] |
EnBüyük[a EnBüyük(sij) + (1- a) EnKüçük(sij)] |
EnBüyük[a EnKüçük(sij) + (1- a) EnKüçük(sij)] |
EnKüçük[a EnKüçük(sij) + (1- a) EnBüyük(sij)] |
EnKüçük[a EnBüyük(sij) + (1- a) EnBüyük(sij)] |
Uzlaşma ölçütüne göre karar vericinin benimseyeceği karar, kazanç yapılı problemlerde, EnBüyük[a EnBüyük(sij) + (1- a) EnKüçük(sij)] ve maliyet yapılı problemlerde ise EnKüçük[a EnKüçük(sij) + (1- a) EnBüyük(sij)] işlemi kullanılarak elde edilir.
3.Soru
AHP, analitik hiyerarşi süreci tekniği kavramlarından birisi olan “hiyerarşik yapı” kavramında amaçlar, kriterler ve seçenekler oluşturulur ve amaçların belirlenmesi ile ilk adım atılmış olunur burada ilk adım olarak amaçların belirlenmesi uygulamasının yapılmasının sebebi nedir?
Amaçlar kişiden kişiye farklılık gösterdiğinden dolayı ilk olarak yapılması gerekli olan uygulamadır. |
Amaçlar karar probleminde ortaya çıkacak olan pek çok sorunun ve cevaplarının ortaya çıkmadan sürecin tamamlanabilmesi için ilk adım olarak yapılması gereklidir. |
Amaçlar en uygun seçeneğin seçilmesi anlamına gelir bu ilk adım ile aslında karar problemi bir seferde çözülmüş olur. |
Amaçlar belirlenirken neyin hedef olduğu ve hangi yönde gidilmesi gerektiği en son olarak kendini gösterdiği için, ilk olarak amaç belirlenir. |
Amaçların belirlenmesinden sonra gelen ikinci ve üçüncü adımlar olan kriterler ve seçenekler amaca göre şekil alır. |
Hiyerarşik yapı amaç, kriterler ve seçeneklerden oluşur. Hiyerarşik yapının oluşturulmasında ilk adım amacın belirlenmesidir. Kriterler ve seçenekler amaca göre şekillenir. Amaç hiyerarşide en üst seviyede yer alır. Amaç belirlenirken neyin başarılmaya çalışıldığı sorusuna cevap aranır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi herhangi bir karar probleminde nicel ve nitel kriterlerle ilgili olarak doğrudur?
Fiyat nitel bir kriterken işletmenin iletişime açık olması nicel bir kriterdir. |
İşletmenin iletişime açıklık durumu nicel, sektördeki durumu ise nitel bir kriterdir. |
İşletmenin sektördeki durumu nicel, ürün kalitesi ise nitel bir kriterdir. |
İşletmenin iletişime açıklık durumu nitel, fiyat ise nicel bir kriterdir. |
İşletmenin ürün kalitesi de, sektördeki durumu da nicel bir kriterdir. |
Herhangi bir karar probleminde kriterler, nicel (sayısal değerle ifade edilen) kriterler olabileceği gibi nitel (sayısal değerlerle ifade edilemeyen) kriterler biçiminde olabilir. Yukarıda verilen örnekte fiyat nicel bir kriterdir bununla birlikte işletmenin sektördeki durumu, iletişime açıklık durumu ise nitel kriterlerdir. Analitik hiyerarşi süreci, problemin çözümünde nitel ve nicel kriterleri birlikte ele alabilen bir tekniktir. Tekniğin sağladığı bu avantaj kullanım yaygınlığını arttırmıştır.
5.Soru
Karar ağacı, strateji matrisi yardımıyla karar vericinin karşılaşabileceği tüm senaryoları bir arada görmesine yardımcı olan ve bir dizi bileşenden oluşan grafiksel bir yardımcıdır. Seçeneklerden hangisi karar ağacının başlangıcını gösteren bileşendir?
Dal |
Bitiş noktası |
Şans düğümü |
Karar amacı |
Karar düğümü |
Karar düğümü: Genellikle karar ağacının başlangıç düğümüdür. Bununla birlikte bu bir zorunluluk değildir. Karar düğümü karar ağacı üzerinde kare sembolü ile gösterilir ve karar değişkenini temsil eder. Strateji matrisinin satırlarında yer alan karar alternatifleri bu düğümün çıktısıdır. Bu nedenle karar ağacında bu düğümden sağa doğru karar alternatifleri sayısı kadar doğrular (dallar) çizilir.
6.Soru
"Bir olaya ilişkin bilinen olasılıkların yeni bilgi ışığı altında tekrar gözden geçirilmesi işlemi" olarak tanımlanan yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
Hipotez Testi |
Karar Ağacı |
Bayes Teoremi |
Ki-Kare Testi |
Z Testi |
Bayes teoremi temel olarak bir olaya ilişkin bilinen olasılıkların yeni bilgi
ışığı altında tekrar gözden geçirilmesi işlemidir.
7.Soru
Göreli önem değerlerine ulaşmak için yapılan işlem adımlarının birincisi aşağıdakilerden hangisidir?
İkili karşılaştırma matrisinde her bir satırın satır toplam değerleri bulunur. |
Sütunda yer alan her bir eleman değeri, bulunduğu sütunun toplam değerine bölünür. |
İkili karşılaştırma matrisinde her bir sütunun sütun toplam değerleri bulunur. |
Satırda yer alan her bir eleman değeri, bulunduğu satırın toplam değerine bölünür. |
Elde edilen yeni matrisin her satırının aritmetik ortalaması alınır. |
Göreli önem değerlerine ulaşmak için aşağıda açıklanan işlem adımları yerine getirilir.
• İkili karşılaştırma matrisinde her bir sütunun sütun toplam değerleri bulunur.
• Sütunda yer alan her bir eleman değeri, bulunduğu sütunun toplam değerine bölünür.
• Elde edilen yeni matrisin her satırının aritmetik ortalaması alınır.
Elde edilen değerler ilgili elemanlardan oluşan kümenin göreli önem vektörünü gösterir.
8.Soru
"Alt yönetim kararları olup sonuçları kısa vadede ortaya çıkar. Günlük, haftalık ve aylık faaliyetlerin yerine getirilebilmesi için verilmesi gereken kararlardır ve belirlilik ortamında verilir." cümlesinde tanımlanan karar türü aşağıdakilerden hangisidir?
Taktiksel Karar |
Operasyonel Karar |
Stratejik Karar |
Yapılandırılmış Karar |
Risk Ortamında Karar |
Operasyonel Karar: Bu tür kararlar, alt yönetim kararları olup sonuçları kısa vadede ortaya çıkar. Günlük, haftalık ve aylık faaliyetlerin yerine getirilebilmesi için verilmesi gereken kararlardır ve belirlilik ortamında verilir. Günlük iş emirlerinin hazırlanması, haftalık üretim planının oluşturulması, aylık stok miktarının belirlenmesi operasyonel karar örnekleridir.
9.Soru
AHS’de hiyerarşik yapının oluşturulmasında yer alan "Amaç"la ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur*
Amaç, hiyerarşide en üst seviyede yer alır. |
Hiyerarşide kriterleri izleyen ikinci seviyede amaç yer alır. |
Hiyerarşik yapıda amaç, kriterler ve seçeneklere göre şekillenir. |
Neyin başarılmaya çalışıldığı sorusu ile amaç arasında bir bağıntı yoktur. |
Hiyerarşik yapının en alt seviyesinde yer alan seçenekler ile amacın başarılması ilişkilendirilemez. |
Hiyerarşik yapı amaç, kriterler ve seçeneklerden oluşur. Hiyerarşik yapının oluşturulmasında ilk adım amacın belirlenmesidir. Kriterler ve seçenekler amaca göre şekillenir. Amaç hiyerarşide en üst seviyede yer alır. Amaç belirlenirken neyin başarılmaya çalışıldığı sorusuna cevap aranır.
10.Soru
Karar verici, kazanç yapılı problemlerde “kazanabileceğim en büyük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en küçük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ediyorsa hangi ölçüte göre karar veriyordur?
En iyi beklenen değer ölçütü |
İyimserlik ölçütü |
Kötümserlik ölçütü |
En büyük olasılık ölçütü |
Uzlaşma ölçütü |
İyimserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde “kazanabileceğim en büyük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken
maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en küçük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir.
11.Soru
Bir yatırımcı elinde bulunan Türk Lirası cinsinden nakiti hisse senedi veya gayrimenkul olarak değerlendirebileceğini düşünmektedir. Piyasa koşullarının bu yatırım seçenekleri üzerinde etkili olduğunu önceki yatırımlarından bilen yatırımcı, önündeki 12 ay içerisinde ekonomik koşulların iyi olması veya kötü olması durumlarının yıl sonu kazanç beklentisi üzerinde etkili olacağını tespit etmiştir. Bu amaç ile yaptığı araştırmalar yardımıyla, izleyen 12 ay sürecinde ekonomik koşulların olumlu olma olasılığını %70 ve olumsuz olma olasılığını ise %30 olarak belirlemiştir. Bu ekonomi koşullarını doğal durum olarak tanımlayan yatırımcı, geçmiş deneyimlerine dayanarak şu anda elinde bulunan nakit ile yapacağı yatırımdan 12 ay sonra ne kadar kazanabileceğini tüm piyasa koşulları için hesaplamış ve bu değerleri aşağıdaki strateji matrisinde bir araya getirmiştir. Hisse senedi ve gayrimenkul için beklenen değerler nedir? Olumlu P(Olumlu)=0,70 Olumsuz P(Olumsuz)=0,30
Hisse Senedi 1500 500
Gayrimenkul 2700 900
1200 ve 2000 |
1000 ve 2100 |
1200 ve 2160 |
1500 ve 2500 |
1600 ve 2160 |
Beklenen Değerler |
Hisse Senedi İçin 1500*(0.70)+500*(0.30)= 1200 |
Gayrimenkul için 2700*(0.70)+900*(0.30)= 2160 |
12.Soru
Karar ağacında "daire" sembolü ile gösterilen aşağıdakilerden hangisidir?
Şans Düğümü |
Dal |
Bitiş Noktası |
Karar düğümü |
Başlangıç düğümü |
Şans düğümleri, karar ağacında daire sembolü ile gösterilir.
13.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi risk ortamında karar verme durumunda doğrudur?
Karar verici doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarını bilmiyorsa risk ortamında karar veriyordur. |
Risk ortamında karar verme sürecinde, strateji matrisi içerisinde yer alan tüm doğal durumların gerçekleşme şansına ilişkin bir olasılık değerinin mutlaka tanımlanması ve tüm doğal durumların olasılıklar toplamının da 1’e eşit olması gerekir. |
Ortaya çıkma olasılığı yüksek olan bir doğal durum için düşük bir olasılık değerinin atanması, karar vericinin kararının yanlış olmasına neden olacaktır. |
Olasılık değerleri 0’a yakın olayların gerçekleşme şansları yüksektir |
Bir karar probleminde doğal durumların hangi değerleri hangi olasılıkla alabileceği bilinmiyor ise karar verici, benimsediği stratejiye göre elde etmek istediği durumun (gelir, kâr,maliyet vb.) riskini ölçebiliyor demektir. |
Bir karar probleminde doğal durumların hangi değerleri hangi olasılıkla alabileceği biliniyor ise karar verici, benimsediği stratejiye göre elde etmek istediği durumun (gelir, kâr, maliyet vb.) riskini ölçebiliyor demektir. Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye sağlayacağı en büyük avantaj, karar vericinin benimsediği karar alternatifine göre elde etmeyi beklediği kazanç/maliyet için ne kadarlık bir riske girdiğini hesaplayabiliyor olmasıdır. Risk ortamında karar vermede doğal durumlar için olasılıkların belirlenmesi süreci çok önemlidir. Ortaya çıkma olasılığı düşük olan bir doğal durum için yüksek bir olasılık değerinin atanması, karar vericinin kararının yanlış olmasına neden olacaktır. Bilindiği üzere, olasılık değerleri 0 ile 1 arasında değerler almaktadır ve 0’a yakın olasılık değerlerine sahip olayların gerçekleşme şanslarının az, 1’e yakın olasılık değerlerine sahip olayların gerçekleşme şanslarının ise yüksek olduğu bilinmektedir. Risk ortamında karar verme sürecinde, strateji matrisi içerisinde yer alan tüm doğal durumların gerçekleşme şansına ilişkin bir olasılık değerinin mutlaka tanımlanması ve tüm doğal durumların olasılıklar toplamının da 1’e eşit olması gerekir. Doğal durumların ortaya çıkma/gerçekleşme olasılıkları belirlendikten sonra, bu olasılıklar strateji matrisine eklenir.
14.Soru
Analitik hiyerarşi süreci tekniğinde yer alan “hiyerarşik yapı” kavramı için aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?
Hiyerarşik yapı ile problem bileşenlerine ayrıştırılır. |
Hiyerarşik yapı ile problemin bileşenleri hiyerarşik bir yapıda düzenlenir ve gösterilir. |
Hiyerarşik yapı ile problemin anlaşılırlığı sağlanır. |
Hiyerarşik yapı ile amaçlar, süreçler ve birden fazla aday belirlenir. |
Hiyerarşik yapı ile problem hiyerarşik bir modele dönüştürülür. |
Hiyerarşik yapı, problemin ayrıntılı bir biçimde ortaya konması amacıyla oluşturulan ve bir dizi homojen elemandan oluşan katmanlardır. Hiyerarşik yapı sayesinde problemin bileşenlerine ayrıştırılması ve bu bileşenlerin hiyerarşik bir yapıda düzenlenmesi ve gösterilmesi problemin anlaşılırlığını arttırmaktadır. Analitik hiyerarşi sürecinde karar problemi hiyerarşik bir modele dönüştürülür. Hiyerarşik yapı oluşturulurken hiyerarşinin bir seviyesindeki elemanların kendisinden önce gelen bir üst seviyedeki tüm elemanlara göre anlamlı bir şekilde karşılaştırılabilir olup olmadığı göz önünde bulundurulur. Bir anlamda belirli bir seviyedeki elemanlar bir üst seviyedeki eleman veya elemanlarla ilişkilendirilir.
15.Soru
Analitik hiyerarşi sürecinde karar vericinin ikili karşılaştırmalarda yapabileceği tutarsızlık hesaplanırken kullanılan ve RI simgesi ile gösterilen aşağıdakilerden hangisidir?
Tutarlılık İndeksi |
Tutarlılık Oranı |
Rassal Tutarlılık Indeksi |
İkili karşılaştırma Oranı |
Temel Oran |
CI: Tutarlılık İndeksi
RI: Rassal Tutarlılık Indeksi (Rassallık göstergesi) olmak üzere;
Tutarlılık Oranı (CR) olarak tanımlanır.
16.Soru
Temel olarak bir olaya ilişkin bilinen olasılıkların yeni bilgi ışığı altında tekrar gözden geçirilmesi işlemine ..... denir.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yeri aşağıdakilerden hangisi doğru şekilde tamamlar?
Karar Ağacı |
Korelasyon |
Ki- Kare Testi |
Karar Noktaları |
Bayes Teoremi |
Bayes teoremi temel olarak bir olaya ilişkin bilinen olasılıkların yeni bilgi ışığı altında tekrar gözden geçirilmesi işlemidir.
17.Soru
- Karar Verici
- Amaç
- Hedefler ve Kriterler
- Seçenekler
- Çevresel Faktörler
- Olasılıklar
- Sonuçlar
Yukarıdakilerden hangileri karar probleminde yer alan ögelerdendir?
I, II ve III |
II, IV ve V |
II, III, V ve VI |
III, IV, V, VI ve VII |
I, II, III, IV, V, VI ve VII |
Karar probleminde yer alan ögeler, karar verici, amaç, hedefler ve kriterler, seçenekler, çevresel faktörler, olasılıklar ve sonuçlar biçiminde sıralanabilir.
Karar Verici Problemin çözümü için belirlenen seçenekler arasından tercih yapan ve bu tercihin doğuracağı sonuçların sorumluluğunu taşıyacak olan kişi ya da kişilerdir.
Amaç Kararlar belirli bir amaca yönelik olarak verilir. Bu nedenle karar probleminin önemli ögelerinden bir diğeri de amaçtır.
Hedefler ve Kriterler Zaman zaman amaç kavramı ile aynı anlamda kullanılsa da hedef kavramı aslında amaca ulaşmak için nelerin önemli olduğunu ifade eder.
Seçenekler Karar probleminden söz edilebilmesi için en az iki seçeneğin (alternatifin) var olması gerekir. Seçenek, herhangi bir karar probleminde karar vericinin çözüm için izleyebileceği farklı hareket biçimlerini ifade eder. Seçenek kavramı yerine alternatif ya da strateji ifadeleri de kullanılmaktadır.
Çevresel Faktörler Çevresel faktörler karar probleminde karar vericinin kontrol edemediği değişkenlerdir. Bununla birlikte bu tür değişkenler karar sonuçlarını etkilemektedir.
Olasılıklar Karar problemlerindeki en büyük sıkıntı kararın geleceğe yönelik olması ve geleceğin de belirsiz olmasıdır. Bu belirsizlik çevresel faktörlerden kaynaklanmaktadır. Karar verici kararını etkileyecek olan çevresel faktörlerin neler olacağını bilir ancak bu faktörlerin gelecekte hangi değerle ya da durumla ortaya çıkacağını bilemez. Doğal durumlara ilişkin bu belirsizlik olasılıklar yardımıyla azaltılabilir. Bu amaçla gelecekte ne olacağı, geçmiş verilerden yararlanılarak tahmin edilmeye çalışılır. Bu tahmin karar problemine, her bir doğal durumun ortaya çıkma olasılığı olarak yansır.
Sonuçlar Belirli bir seçeneğin seçilmesi ve gelecekte karşılaşılacak doğal durumun etkisi ile ortaya çıkacak değerlerdir. Her bir seçenek ve doğal durum ikilisine karşılık gelen sonuç değerleri birbirinden farklı olacaktır. Sonuç değerleri genellikle sayısal bir değer olarak belirlenir. Bununla birlikte sayısal olarak ifade etmenin mümkün olmadığı durumlarda sonuçların fayda birimleri biçiminde gösterilmesi de söz konusu olabilir.
Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi seçeneklerin tümü karar probleminde yer alan ögelerdendir, dolayısıyla doğru cevap E’dir.
18.Soru
Karar verme problemlerinde karar dalları aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir?
Doğal durum |
Stratejiler |
Doğal Olay |
Karar |
Nihai Sonuç |
Karar verme problemlerinde karar dalları stratejileri (seçenekler-alternatifler), şans dalları ise doğal durumları (olayları) göstermek için kullanılır.
19.Soru
Karar ağacı, strateji matrisi yardımıyla karar vericinin karşılaşabileceği tüm senaryoları bir arada görmesine yardımcı olan ve bir dizi bileşenden oluşan grafiksel bir yardımcıdır. Seçeneklerden hangisi strateji matrisindeki doğal durumların karar ağacında gösteren bileşendir?
Dal |
Bitiş noktası |
Şans düğümü |
Karar amacı |
Karar düğümü |
Şans Düğümü: Strateji matrisindeki doğal durumların karar ağacında gösterilmesi için şans düğümlerinden yararlanılır. Şans düğümleri, karar ağacında daire sembolü ile gösterilir. Şans düğümlerinden çıkan dallar, ortaya çıkış olasılıkları belirli değerleri alabilen olaylar için kullanılmaktadır.
20.Soru
Kazanç yapılı bir karar probleminde beş karar alternatifi vardır. Her bir karar alternatifi için formül ile belirlenen değerler sırasıyla; 538, 479, 430, 512, 428'dir. Uzlaşma Ölçütüne göre karar verici hangi alternatifi en iyi karar olarak benimsemelidir?
Birinci karar alternatifini |
İkinci karar alternatifini |
Üçüncü karar alternatifini |
Dördüncü karar alternatifini |
Beşinci karar alternatifini |
Belirlenen değerlerden (538, 479, 430, 512, 428) en büyüğü 538 olduğundan Uzlaşma Ölçütüne göre karar vericinin seçmesi gereken Karar Alternatifi 1’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ