Kelam'A Giriş Ara 6. Deneme Sınavı

1.Soru

Aşağıdakilerden hangisi Ebû Hanîfe’nin akâid konularındaki görüşlerinden Ulûhiyet’i açıklar?

Kur’ân, Allah kelâmı olup mahlûk değildir, fakat Kur’ân’ı telaffuz edişimiz ve onu yazışımız mahlûktur.

Allah Teâlâ her şeyin yaratıcısıdır. Her insan, mahlûkat üzerinde düşünerek Allah’ın var olduğunu idrak edebilir.

Kâinatta meydana gelen her şey Allah’ın takdiri ve kazasına göre cereyan eder.

Kabir azabı haktır, gerçektir. İnsanların ölümden sonra diriltilmeleri ve amellerinin tartılması haktır.

Bir insanda imanın gerçekleşmesi için onun şüpheden arınmış kesin bilgiye sahip olmasının yanı sıra bu bilginin doğruluğunu kesin olarak tasdik etmesi ve bu kararını sözlü olarak açıklaması gerekir.

2.Soru

Aşağıdakilerden hangisi kela^m ilmine kela^m adının verilme nedenlerinden biri değildir?

İtikadi^ meseleleri araştırırken insana söz söyleme gücü vermesi

Nakli^ ve akli^ delillerle desteklenen kuvvetli kanıtlara dayanması

Kur’an’ın ana konusunu kendine konu edinmesi

İlk dönemlerde üzerinde çok durulan sıfa^tulla^h tartışmaları

Kela^m ilminin diğer dini ilimler için bir temel oluşturması

3.Soru

Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber döneminde bugünkü anlam ve çerçevede bir kelâm ilminin olmayışının sebeplerinden değildir?

Dinin inşâ edildiği bir dönemde islam ilimlerin tedvîn edilmesinin mümkün olamaması

ilk Müslümanların, Kur’ân vahyinin cereyanına bizzat şahit olmaları ve bu ilahî mesajın ilk ve en doğru yorumunu bizzatHz. Peygamber’den öğreniyor olmaları

İlk müslümanlara itikadî konularda, mevcut vahiyde yer alan ilahî beyan ve aklî delillerin kâfi geliyor olması ve Hz. Peygamber hayatta iken hiçbir tefekkürün bulunmaması ya da hiçbir itikadî problemin gündeme gelmemesi

Ashâb-ı kirâmın, akıllarına gelen soruları doğrudan doğruyavahyin alıcısı, ilk ve en doğru yorumcusu olan Hz. Peygamber’e sorup ondan kesin cevabı aldıklarından başka bir şeye ihtiyaç duymuyor olmaları

Kaynağı Kur’ân-ı Kerim olan kelâm ilminin o kaynağın hakkında yeni ilahî bilgilerin beklendiği bir dönemde Hz. Peygamber için, gerek Müslümanlardan gerekse Müslüman olmayanlardan gelen tüm soruları cevaplandırırken vahiy ve Allah’ın kendisine verdiği bil

Yanıt Açıklaması: Hz. Peygamber dönemi Kur’ân vahyinin devam ettiği ve onun vefatına kadar bu vahyin sürdüğü dönemdir. Bu dönemde ortaya çıkan sebepler (nüzûl sebepleri) ve hayatın akışı içerisinde Kur’ân nâzil oluyordu. Dolayısıyla bugün elimizde olduğu haliyle Kur’ân-ı Kerim tamamlanmış bir kitap olarak mevcut değildi. Onun vahiy süreci Hz. Peygamber’in vefatıyla tamamlanmış oldu. Dolayısıyla bu dönemde bugünkü anlam ve çerçevede başka herhangi bir İslâmî ilim olmadığı gibi kelâm ilmi de yoktu. Bu durumun temel üç sebebi vardır: Birincisi: Yukarıda ifade dildiği üzere kaynağı Kur’ân-ı Kerim olan bir ilmin o kaynağın henüz tamamlanmadığı ve her an yeni bir vahyin nâzil olmakta olduğu, dolayısıyla konular hakkında yeni ilahî bilgilerin beklendiği bir dönemde bir İslâmî ilim tedvîn edilemezdi. Bir başka ifadeyle dinin inşâ edildiği bir dönemde ilimlerin tedvîn edilmesi mümkün olamazdı. İkincisi: Hz. Peygamber (s.a.v) döneminde daha sonraki devirlerde olduğu gibi, itikadî konularda Müslümanlar arasında ihtilafa yol açacak, onların düşüncelerini sarsacak herhangi bir fikir fazlaca ileri sürülmemiştir. Kaldı ki ilk Müslümanlar, yani sahabe topluluğu Kur’ân vahyinin cereyanına bizzat şahit oluyorlar ve bu ilahî mesajın ilk ve en doğru yorumunu bizzat Hz. Peygamber’den öğreniyorlardı. Dolayısıyla itikadî konularda, mevcut vahiyde yer alan ilahî beyan ve aklî deliller onlara kâfi geliyordu. Üçüncüsü: Ashâb-ı kirâm, akıllarına gelen soruları doğrudan doğruya vahyin alıcısı, ilk ve en doğru yorumcusu olan Hz. Peygamber’e sorup ondan kesin cevabı aldıklarından başka bir şeye ihtiyaç duymuyorlardı. Ancak, durumun böyle olması, Hz. Peygamber hayatta iken ilk Müslümanlar döneminde hiçbir tefekkürün bulunmadığı ya da hiçbir itikadî problemin gündeme gelmediği anlamına gelmez. Zira Kur’ân’ın en önemli konularını teşkil eden Allah, peygamberler ve âhiret hayatına, yani ölümden sonra yeniden dirilişe, Cennet ve Cehennem hayatına ait konular bu dönemde üzerindeen çok ve en dikkatli bir şekilde durulan konulardı. Kelâm ilminin deana konularını teşkil eden bu hususlarda, yani akîde konularında düşünmeyi, akıl yürütmeyi ve soru sormayı Kur’ân ve Hz. Peygamber yasaklamamıştır. Onun için ilk Müslümanlar kendilerine müşkül gelen konularda sorularını, hatta kalplerinden, zihinlerinden geçen şüphe ve tereddütleri dahi soruyorlardı. Allah Resûlü de bu soruları onların kalplerini rahatlatacak tarzda cevaplandırıyordu.

4.Soru

Aşağıdakileden hangisi Cehm b. Safvân’ ın ahiret kavramına ilişkin görüşüdür?

Kabir azabı haktır, gerçektir.

Ergenlik çağına girmeden ölen kâfir çocukları cehenneme girmeyecektir.

Kalbinde iman bulunup da günahlarının cezasını çekmek üzere cehenneme giren kimseler ilâhî şefaat sayesinde oradan çıkacaklardır.

Allah, ahirette görülemeyecektir.

Sadece peygamberlerin ve naslarda haklarında açıklama bulunan kimseler doğrudan cennete gireceklerdir.

5.Soru

“Mu‘tezile’nin Özellikleri” konusunda aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

Mu‘tezile, Bağdat ve Basra gibi eski medeniyet mensuplarının bulunduğu çok kültürlü bir ortamda zuhur etmiştir.

Mu‘tezilî alimler, daha çok yunan felsefesinin tesirinde kalmışlardır. Onlar ilme ve felsefeye meraklı, araştırmaya ve düşünmeye hevesli kültürlü kimselerdir.

Mu‘tezile, akılcıdır; akla büyük değer verir. Bundan dolayı bazıları tarafından “ İslam rasyonalistleri” olarak adlandırılmışlardır. Zira onlar akla aykırı gördükleri nassları hemen te’vîl etmekte ve akla uygun bir şekilde tefsir etmektedirler.

Mu‘tezile, hürriyetçidir; serbest düşünceye ve insanın irade özgürlüğüne büyük önem vermektedir. Kendi aralarında pek çok gruba ayrılmış olmaları bunun bir göstergesidir.

Mu‘tezilîler Kur’an çok sünnet ve diğer kitaplara yoğunlaşmışlardır. Kur’an’ın anlaşılması güç olacağı düşüncesiyle bir delil getirilecekse kabul görmüş tefsirlere yönelmenin doğru olacağını düşünmüşlerdir.

6.Soru

Aşağıdakilerden hangisi ilk kelam ekolu Mu‘tezile’nin önderidir?

Ma^turi^di^

Va^sıl b. Ata

Fa^ra^bi^

Gazza^li^

Bakilla^ni^

7.Soru

Dinin inanç alanıyla ilgili hüküm ve delilleri kaynaklarından, yani Kur’an ve Sünnet’ten elde eden ilme hangi isim verilmektedir?

Fıkıh

Tefsir

Kelam

Tarif

Meal

8.Soru

Anlamı kesin olmakla birlikte herkes üstünde uygulama ve inançta bağlayıcılığı olup ihtilaf etmeye kapalı olan ayetlere ne denir?

Mübhem

Müşkil

Mutlak

Muhkem

Müteşabih

9.Soru

Müslümanlar hangi konuda katiyen ayrılığa düşmemişlerdir?

Halife konusu

Hadiseler konusu

Kelam ilmi konusu

İman konusu

Dua konusu

10.Soru

Hangisi kelam ilminin konusu içerisinde yer almaz?

Temel itikadî meseleler

İnanç ilkeleri

Vahiy ve vahyi getiren melek ile tüm meleklere iman

Cennet ve Cehennem’in mahiyeti

Varlığın dünyadaki durumu

11.Soru

Aşağıdakilerden hangisi/hangileri kelam ilmi ile ilgili doğru yargılardır?
I. Doğrudan doğruya Müslümanlar tarafından Kur’ân ve Sünnet’in verilerinden hareketle kurulan ve geliştirilen bir ilimdir.
II. Kendine özgü sorunları ve yöntemi vardır.
III. Siyâsî anlaşmazlıklar ve iç savaşlar, müstakil bir ilim dalı olarak kelam ilminin ortaya çıkışını hazırlayan nedenlerdendir.

Yalnız I

I-II

II-III

Yalnız III

I-II-III

12.Soru

Aşağıdakilerden hangileri Mu‘tezile’nin ana şubeleridir?
I. Basra
II. Bağdat
III. Yemen
IV. Hicaz

I ve II

I, II ve III

II ve IV

I ve III

I, III ve IV

13.Soru

1. Farz2. Caiz3. Mekruh4. Sünnet5. Bid‘at Yukarıdakilerden hangileri itikâdî alanda bir meselenin inanç konusu sayılabilmesi, yani iman edilmesi gerekli hususlardan olabilmesi için öncelikli olarak hüküm bildirir?

1

1-4

1-5

1-2-3-4-5

1-4-5

14.Soru

Aşağıdakilerden hangisi kela^m ilminin konusudur?

Semiyya^t

Ahla^ki^ meseleler

Muamela^t

Ameli^ meseleler

Cezai^ yaptırımlar

15.Soru

1. Kader ve İrâde Hürriyeti Sorunu 2. Siyâsî Anlaşmazlıklar ve İç Savaşlar 3. Hilâfet Meselesi 4. Kırtas Hâdisesi 5. İhtilaflar Yukarıdakilerden hangileri kelâm ilmini doğuran etmenlerdendir?

1-2-3-4

2-3-4-5

1-5

1-2-3-4-5

2-5

Yanıt Açıklaması: Kelâm ilminin konularının kaynağı Kur’ân olduğundan onun bir disiplin, bir ilim dalı olarak ortaya çıkışını hazırlayan sebepler de pek tabii olarak İslâm toplumunun içinden kaynaklanan dâhilî sebeplerdir. Kelâm ilmi, her biri birbirine bağlı, birbirlerine etki eden ve yardımcı olan etkenlerin neticesi olarak tamamen Müslüman toplumun ve İslâm kültürünün içinden doğmuştur. Dolayısıyla kelâm ilminin doğuşunu hazırlayan nedenler etrafında yapılan ilmî tartışmalar ve geliştirilen yorumlar Kur’ân muhtevasının itikadî anlamda bir tefsiri konumundadır. Durumun böyle olması kelâmın doğuşunda hiçbir hâricî etkinin olmadığı anlamına gelmez. Bahsedilecek bu hâricî etkenler kelâm ilminin doğuşunu hazırlamaktan çok, yapılan ilmî tartışmaların gelişip genişlemesine ve metodolojik açıdan derinlik kazanmasına sebep olmuştur. Değilse, konularını doğrudan doğruya Kur’ân’dan alan bir ilmin sadece hâricî etkenler sonucu doğduğunu söylemek makul değildir. Kelâm ilminin doğuşuna sebep olan âmiller evvela bu toplumun içinde oluştuğu için İslâm düşünce tarihinde kelâm ilminin doğuşu ve varlığı kaçınılmaz ve gerekli idi. Kelâm ilminin doğuşuna zemin oluşturan sebepleri maddeler halinde zikrederek onlar etrafında geliştirilen ilmî tartışmalar ve fikrî çabalara geçmeden önce şu hususu önemle belirtmekte fayda vardır. İslâm dininin, onun ana kaynağı olan Kur’ân-ı Kerim’in getirdiği ve daima var olmasını isteyerek sürekli tavsiye ettiği aklî düşünce, fikir ve vicdan hürriyeti ile düşünceyi ifade etme özgürlüğü yanında, insanların birbirinden farklı duygu, düşünce, karakter, zeka ve anlayış seviyesinde oldukları gerçeği birlikte düşünülürse Müslümanlar arasında değişik düşüncelerin doğuşunu anlamak kolaylaşacak ve sonuçta meydana gelen farklı yorum ve anlayışlar tabii karşılanacaktır. Bir diğer ifadeyle farklı düşünmenin kaçınılmaz ve doğal birinci sebebi insanın fıtratı ile vahyin ona tanıdığı imkândır. Bu en önemli ve en temel etken iyi anlaşılıp daima akılda tutulursa diğer nedenler daha kolay anlaşılır. Bu bağlamda kelâm ilminin doğuşuna zemin oluşturan sebepleri maddeler halinde zikretmek gerekirse, bu etmenler şu şekilde sıralanabilir:1. Kırtas hâdisesi ve halife seçimi gibi ilk ihtilaflar.2. Siyâsî anlaşmazlıklar ve iç savaşlar3. Kur’ân ve Sünnet metinlerinin yorumlanması meselesi. 4. Müslümanlar’ın diğer din, kültür ve medeniyetlerle karşılaşması.5. Tercüme hareketleri.6. İnsanın düşünen bir varlık olması gerçeği.

16.Soru

Dinin inanç alanıyla ilgili hüküm ve delilleri kaynaklarından, yani Kur’an ve Sünnet’den elde eden ilim aşağıdakilerden hangisidir?

Ahlak

İnanç

Kelam

Fıkıh

Amel

17.Soru

Aşağıdakilerden hangisi kelâm ilminin fayda ve amaçlarından değildir?

Kelâm ilmi doğru yolu arayanlara rehberlik ederken, hakkı, hakikati kabule yanaşmayan, ona karşı itirazlarda bulunan, şüpheler ortaya atanlara bunlardan kurtulmaları hususunda yardımcı olur.

Kelâm ilminin gayesine göre yapılan tariften anlaşılmıştır ki bu ilmin esas fayda ve gayesi, insanın dünyada mutlu yaşamasından ziyade, âhirette de ebedî kurtuluşu elde etmesini sağlamaktır.

Kelâm ilmi sayesinde insan, aklî ve naklî delillerle desteklenmiş bir imanla taklitten tahkîke, gerçek ve sağlam bir inanca ulaşır.

Kelâm ilmi sayesinde elde edilen sağlam inanç bilgisi ve imanıyla insan, İslâm inançlarına ters düşen sapık akım ve cereyanlardan, her çeşit hurafe ve batıl inançlardan kurtulur. Böylece gerçek anlamda sahip olduğu inancını korur.

Kelâm ilmi, sahip olduğu yöntemiyle gerek diğer din mensupları tarafından ortaya atılan kasıtlı şüphe ve itirazları, gerekse samimi olmalarına rağmen kimi şüpheleri olan insanlarca ileri sürülen tereddütleri ve itirazları göğüsleyerek İslâm inancını sars

18.Soru

I. Ulûhiyet
II. Halku’l-Kur’ân
III. Kaza Kader
IV. İman
V. Ahiret
Yukarıdakilerden hangileri Cehm b. Safvân’nın görüşleri içerisinde bulunur?

Yalnız I

Yalnız II

II ve III

II, III ve IV

Hepsi

19.Soru

İran topraklarında vücut bulmuş olan ve ikili Tanrı anlayışına sahip bulunan topluluk hangisidir?

Hristiyanlar

Mecusiler

Yahudiler

Sabiiler

Zerdüştler

20.Soru

Kaderin olmadığı, ezelde kulların fillerinin belirlenmediği fikrini toplumda yüksek sesle ilk ortaya atan kimdir?

Cehm b. Safvân

Ma’bed el-Cühenî

Gaylân ed-Dımaşkî

Ca‘d b. Dirhem

Ebû Zer el-Gıfârî