Medya ve Etik Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Sayısal olarak kaydedilmiş bir fotoğrafın ya da görüntünün bilgisayar ortamında özel yazılımlar kullanılarak değiştirilmesi, düzeltilmesi ve yeniden düzenlenmesi aşağıdaki seçeneklerden hangisinin tanımıdır?
Gözetim |
Görüntü manipülasyonu |
Çerez |
Gizli görüntü |
Ses kaydı |
Yeni iletişim teknolojilerinin içerik üretiminde ve sunumunda kullanılmasıyla yaşanan bir diğer sorun ise görüntüyle oynama ve/veya görüntü manipülasyonudur. Sayısal olarak kaydedilmiş bir fotoğrafın
ya da görüntünün bilgisayar ortamında özel yazılımlar kullanılarak değiştirilmesi, düzeltilmesi ve yeniden düzenlenmesi olarak tanımlanan görüntü manipülasyonu medya etiği bağlamında doğruluk ve güvenilirlik ilkelerinin çiğnenmesine neden olmaktadır.
2.Soru
Meslek üyelerinin genel ve ortak davranış biçimlerini belirleyen kurallar, temelde üç işlevi yerine getirmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu işlevlerden biridir?
Hizmet ilkelerini korumak |
İşe girme biçimlerini oluşturmak |
İşten ayrılmada yaşanan problemleri ortadan kaldırmak |
İşçilerin sosyal yaşantılarını düzenlemek |
İşçilerin dış görünüşlerini düzeltmek |
Meslek üyelerinin genel ve ortak davranış biçimlerini belirleyen kurallar, temelde şu üç işlevi yerine getirirler:
1. Hizmet ilkelerini korumak,
2. Meslek içi rekabeti düzenlemek,
3. Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayıklamak. Doğru cevap A'dır.
3.Soru
1954 yılında Avrupa'da, tüm kıtayı kapsayacak biçimde, bir gazetecilik “etik”i oluşturulması çabasının bildirgesi hangi kentte oluşturularak oranın adıyla anılmaktadır?
Münih |
Bordeaux |
Cenevre |
Paris |
Roma |
Avrupa'da, tüm kıtayı kapsayacak biçimde, bir gazetecilik “etik”i oluşturulması çabasının üç önemli taşı, 1954 Bordeaux Bildirgesi, 1971 Münih Bildirgesi, 1993'te Avrupa Konseyi'nde hazırlanan aynı yöndeki bir metindir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi meslek üyelerinin genel ve ortak davranış biçimlerini belirleyen kurallardan biri değildir?
Hizmet ilkelerini korumak |
Gazetelerde sansür uygulamak |
Meslek içi rekabeti düzenlemek |
Yetersiz ve ilkesiz üyeleri ayıklamak |
Meslek üyelerinin iş davranışlarını düzenlemek |
Sansür, basın etiğinin işlevlerinden değildir. Mevcut iktidar tarafından karşı söylemleri durdurmak için yapılan bir uygulamadır. Doğru cevap B'dir.
5.Soru
Toplumda çok sayıda kişiyi ilgilendiren, etkileyen, herhangi bir olayın ya da düşüncenin tam ve doğru bir şekilde verildiği yeni ve anlaşılır bir bilgiye ne ad verilir?
Söyleşi |
Haber |
Köşe yazısı |
Bildiri |
Reklam |
Arapça bir sözcük olan ‘haber’in birçok tanımı yapılmıştır. Haber toplumda çok sayıda kişiyi ilgilendiren, etkileyen, herhangi bir olayın ya da düşüncenin tam ve doğru bir şekilde verildiği yeni ve anlaşılır bir bilgidir. Haber, çoğu zaman önemli ve yeni olmasının yanı sıra ilginç veya merak uyandıran bir bilgi şeklinde tanımlanmaktadır. Haberlerle ilgili genel beklenti çoğunlukla yeni ve önemli olmasıdır. Doğru cevap B'dir.
6.Soru
Almanya’da olan bir olaya eğer içinde Türkler varsa ilgi düzeyimizin daha yüksek olması aşağıdakilerden hangisinden kaynaklanmaktadır?
Zamanlılık |
Yakınlık |
Nadirlik |
İlginçlik |
Olumsuzluk |
Yakınlık
‘Yakınlık’ haberin nerede olduğuyla ilgili bilgiler vermekle birlikte yakınlık kurulan konuları da içermektedir. İnsanlar doğaları gereği yakın çevrelerinde olan olaylara daha meraklıdırlar. Örneğin Almanya’da olan bir olaya eğer içinde Türkler varsa ilgi düzeyimizin daha yüksek olması yakınlıktan kaynaklanmaktadır.
7.Soru
Basın Konseyi’nin yapmış olduğu özdenetim çalışmalarına bir anlamda destek vermek amacıyla gazete ve TV’lerin özdenetimini sadece şikayetlere bağlı kalmaksızın başta etik açıdan olmak üzere her yönüyle özdenetim yapmak için kurulan kurum hangisidir?
Medya Etik Konseyi |
Basın Konseyi Yüksek Kurulu |
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti |
Basın Şeref Divanı |
Türk Basın Birliği |
Basın Konseyi’nin yapmış olduğu özdenetim çalışmalarına bir anlamda destek vermek amacıyla gazete ve TV’lerin özdenetimini sadece şikayetlere bağlı kalmaksızın başta ETİK açıdan olmak üzere her yönüyle özdenetim yapmak için MEDYA ETİK KONSEYİ’ni kurmuş bulunmaktayız.”
8.Soru
Spor haberleri ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Spor haberlerinde eleştiri konusu olan etik ihlallerin başında taraflı habercilik ve gerçek dışı haberler gelmektedir. |
Sansasyon yaratmak için kullanılan savaş metaforlarını spor medyasında öne çıkarmak yerine, dostluk içeren (fairplay) haberler gündemde yer almaktadır. |
Türkiye’deki günlük ulusal düzeyde yayın yapan gazete tirajlarının %50’sini spor gazeteleri oluşturmaktadır. |
Spor haberleri ile ilgili üzerinde durulan önemli bir konu bu haberlerin spor alanlarındaki dostluk ortamını pekiştirmesidir. |
Medyanın daha çarpıcı ve sansasyonel olduğu için şiddeti özendiren dili tercih etmesinde tiraj ve reyting kaygılarının rolü yoktur. |
Türkiye’deki günlük ulusal düzeyde yayın yapan gazete tirajlarının %15’ini spor gazeteleri oluşturmakta, spor gazeteleri dışındaki günlük gazetelerde, spor haberlerine en az 5-6 sayfa yer verilmektedir. Spor haberlerinde eleştiri konusu olan etik ihlallerin başında taraflı habercilik ve gerçek dışı haberler gelmektedir. Spor medyasında taraflılık, haber ve yorumlarda herhangi bir kulübün ya da takımın lehine veya aleyhine yayın yapılması şeklindedir.
9.Soru
Dezenformasyonun başlıca nedeni seçeneklerden hangisinde verilmiştir?
Bazen haberin asılsız, yalan çıkmasıdır. |
Basın patronlarının medya dışındaki sektörlerde çıkarlarının olmasıdır. |
Bilinçli ya da bilinçsiz olarak kamuoyunu yanlış bilgilendirmek, yanıltmaktır. |
Rekabet ortamında gazetecinin reyting uğruna haber konusu olayı abartmasıdır. |
Rekabet koşullarından dolayı haberin eskimesi tehlikesine karşı haberi önce verme, hızlı olma isteğidir. |
Dezenformasyonun başlıca nedeni rekabet koşullarından dolayı haberin eskimesi tehlikesine karşı haberi önce verme, hızlı olma isteğidir.
10.Soru
Medya etiğinin tarihsel gelişimi kaç döneme ayrılır?
3 |
2 |
6 |
5 |
4 |
Medya etiğinin tarihsel gelişimi, medyaya yüklenen toplumsal rolle, bu rolün meşrulaştırılması çabasıyla ve liberal basın ideolojisinin gelişimiyle yakından ilişkilidir. Medya etiğinin tarihsel gelişimini beş ayrı döneme ayırarak tartışmak mümkündür.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi haber kaynaklarıyla ilgili etik sorunlardan biri değildir?
Habercilerin para vererek ya da maddi imkânlar sunarak bilgi veya haber satın almaları |
Bazı durumlarda habercilerin haber kaynaklarını gizlemesi |
Gazetecilerin para ya da hediye karşılığı haber yapmaları |
Sansasyonel haberciliği körükler şekilde taraflara ya da tanıklara para teklif edilmesi |
Yayıncı kuruluşlar arasında rekabet yaratmak adına olayı gerçeklerden saptırması ya da abartması |
Haber kaynaklarının güvenilirliği aynı zamanda habercilerin güvenilirliği anlamına gelmektedir. Haber kaynağının güvenliği için bazı durumlarda haberciler haber kaynaklarını gizleyebilirler. Basın kanununda bu konuyla ilgili bir düzenleme bulunmaktadır. 5187 Sayılı Basın Kanunun 12. Maddesinde, “Süreli yayın sahibi, sorumlu müdür ve eser sahibi, bilgi ve belge dahil her türlü haber kaynaklarını açıklamaya ve bu konuda tanıklık yapmaya zorlanamaz” denilmektedir.
12.Soru
"Bir insanın köpeği ısırması" haber değeri bakımından aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilişkilendirilmektedir?
Ünlülük |
Olumsuzluk |
Yakınlık |
İlginçlik |
Zamanlılık |
Bir insanın köpeği ısırması ‘ilginçlik’ değeri ile ilişkilendirilmektedir. Olağan insan hayatı içinde sıra dışı, beklenmeyen olaylar insanların ilgisini çeker. Türk ve dünya basınında konuşan kuş haberleri, anne diyen kediler, cam bardak yiyen insan haberleri defalarca gazete ve televizyonlarda yer almıştır. Doğru cevap D'dir.
13.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi haberin hikayeleştirilirken izlenmesi gereken yöntemlerden biri değildir?
Haber metinleri kolay anlaşılır olmalıdır |
Uzun ve devrik cümleler kullanılmamalıdır |
Edebi cümleler, süslü ifadeler kullanılmamalıdır |
Kişisel düşüncelere yer verilmeli ve yorum yapılmalıdır |
Durumları açıkça anlatan basit cümlelerden kurulu metinler yazılmalıdır |
Nasıl sorusunun yanıtı haberin hikaye edildiği bölümdür. Bununla birlikte bir haber konusu hikayeleştirilirken, okur-izler kitlenin ilgisini çekecek noktaları ön plana çıkartılmakta, merak uyandıran, olayları seyirlik hale getiren, çoğunda duygulara yakından hitap eden bir anlatı şekli kullanılmaktadır.
Haber metinleri kolay anlaşılır olmalı, yalın ifadeler kullanılmalıdır. Metin açık bir ifadeyle yazılmalı herkes aynı anlamı çıkartmalıdır. Uzun ve devrik cümleler kullanılmamalıdır. Noktalama işaretleri yazım kurallarına uygun şekilde doğru yerlerde kullanılmalıdır. Edebi cümleler, süslü ifadeler yazmak yerine
olay ya da durumları açıkça anlatan basit cümlelerden kurulu metinler yazılmalıdır. Halkın tümünün anlayabileceği sözcükler kullanılmalı, toplumun her kesimi düşünülerek haber yazılmalıdır. Haberlerde kişisel düşüncelere yer verilmemeli ve yorum yapılmamalıdır.
14.Soru
“Elektronik posta hizmetinde, kullanıcı tarafından gönderilen bir elektronik postanın başka bir kullanıcı tarafından uygun olunan bir zamanda okunması.” Bu durum yeni iletişim teknolojilerinin hangi özelliğine örnek olarak gösterilebilir?
Bağlanabilirlik |
Kitlesizleştirme |
Görüntü manipülasyonu |
Eşzamansız olabilme |
Çokluortam |
Eşzamansız olabilme yeni iletişim teknolojilerinin bir başka özelliğidir. Yeni iletişim teknolojileri üzerinden gerçekleştirilen iletişim sürecinde kullanıcılar mesajı farklı zamanlarda, kendilerine uygun olan zamanda alabilmektedir. Kitle iletişim sürecindeki aynı andalık zorunluluğu ortadan kalkmıştır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.
15.Soru
- Doğruluk ve dürüstlük
- Kurumsal çıkarların her durumda üstte tutulması
- Tarafsızlık ve objektif olmak
- Kişisel çıkarlara yönelik çalışmak
- Meslek sırrı-haber kaynağına saygılı ve sadık olmak
Yukarıdakilerden hangileri etik davranışlar medya çalışanları kapsamında ele alındığında, etik olarak görülen davranış kuralları arasındadır?
I, II, III |
I, II, IV |
II, III, V |
I, IV, V |
I, III, V |
Doğruluk ve dürüstlük, tarafsızlık ve objektif olmak, meslek sırrı-haber kaynağına saygı ve sadık olmak etik olarak görülen davranış kuralları arasındadır. Doğru cevap, E'dir.
16.Soru
Basın kuruluşlarının büyüyerek bir yada birkaç elde toplanması aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilmektedir?
Dezenformasyon |
Tiraj ve reyting |
Alıntı Sorunu |
Tekelleşme |
Çek Defteri Gazeteciliği |
Tekelleşme: Bugün Türkiye’de ve dünyada basın etiğini tehdit eden en önemli olgulardan biri basın sektöründeki tekelleşmedir. Basın kuruluşlarının büyüyerek bir yada birkaç elde toplanması basındaki tekelleşmeyi ifade etmektedir. Doğru cevap D'dir.
17.Soru
Etkileşim sadece yeni iletişim teknolojilerinin sahip olduğu bir özellik değildir. Kitle iletişim teknolojilerinin de etkileşim özelliği vardır. Bu duruma göre aşağıdakilerden hangisi yeni iletişim teknolojilerinin etkileşim özelliğinin ayırt edici noktasıdır?
Etkileşim sadece yeni iletişim teknolojilerinin sahip olduğu bir özellik değildir. Kitle iletişim teknolojilerinin de etkileşim özelliği vardır. Bu duruma göre aşağıdakilerden hangisi yeni iletişim teknolojilerinin etkileşim özelliğinin ayırt edici noktasıdır?
Toplumun homojen olmayan büyük bölümüne hitap etmesi |
Etkileşim için başka bir iletişim teknolojisine ihtiyaç duyulmaması |
Aynı andalık zorunluluğu ortadan kalkması |
Teknolojik engellerin tamamen ortadan kalkması |
İçeriğe farklı zaman dilimlerinde erişilebilmesi |
Etkileşim sadece yeni iletişim teknolojilerinin sahip olduğu bir özellik değildir. Kitle iletişim teknolojilerinin de etkileşim özelliği vardır. Yeni iletişim teknolojilerinin etkileşim özelliğinin ayırt edici nokta ise yeni iletişim teknolojileri üzerinden gerçekleştirilen iletişim sürecinde etkileşim için başka bir iletişim teknolojisine ihtiyaç duyulmamasıdır.
18.Soru
“Haber verilen her bilginin doğruluğunun kuşkuya yer bırakmayacak şekilde haberde yer alması gerekir” sözleri aşağıda yer alan haberin niteliklerinden hangisidir?
Doğruluk |
Gerçeklik |
Kesinlik |
İnanılırlık |
Nesnellik |
Kesinlik
Haber verilen her bilginin doğruluğunun kuşkuya yer bırakmayacak şekilde haberde yer alması gerekir.
19.Soru
"Basındaki haberler toplumda meydana gelen olayları tarafsızca ve yorumla karıştırılmadan kamuoyuna aktarılmalıdır." Sözü edilen ifade basın etiği probleminin alanlarından hangisi ile ilişkilidir?
Dürüstlük |
Nesnelliği Sağlama |
Dezenformasyon |
Tekelleşme |
Promosyon |
Nesnelliği Sağlama: Haberlerde nesnelliğin sağlanması da çok yaygın bir basın ahlak kuralıdır. Basındaki haberler toplumda meydana gelen olayları tarafsızca ve yorumla karıştırılmadan kamuoyuna aktarılmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.
20.Soru
“Elektronik posta hizmetinde, toplu olarak milyonlarca kişiye elektronik posta gönderilebileceği gibi tek bir kişiye de gönderilebilir.” Bu durum yeni iletişim teknolojilerinin hangi özelliğine örnek olarak gösterilebilir?
Bağlanabilirlik |
Kitlesizleştirme |
Görüntü manipülasyonu |
Eşzamansız olabilme |
Çokluortam |
Yeni iletişim teknolojilerinin bir diğer özelliği ise kitlesizleştirmedir. Yeni iletişim teknolojilerinde kitlesizleştirme, büyük bir kullanıcı grubu içinde neredeyse her bireye erişebilme ve onunla etkileşime girebilme olarak tanımlanır. Örneğin elektronik posta hizmetinde, toplu olarak milyonlarca kişiye elektronik posta gönderilebileceği gibi tek bir kişiye de gönderilebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ