Sistematik seçim, denetçinin öncelikle bir örnekleme aralığı hesapladığı ve bu örnekleme aralığının büyüklüğüne göre örneklem birimlerini seçtiği seçim yöntemidir.

Coso tüm işletmelerde geçerli olabilecek bir amaç sınıflaması yapmıştır. Bu sınıflandırmaya göre işletme amaçları şu üç grup altında toplanabilir:

• Faaliyetsel amaçlar: İşletme kaynaklarının etkin ve verimli kullanılışıyla ilgilidir.
• Finansal raporlama amaçları: Güvenilir finansal tablolar hazırlanması ile ilgilidir.
• Uygunluk amaçları: İşletmenin uyması gereken yasa ve düzenlemelere uyması ile ilgilidir.

Denetim raporunda denetçi görüşü dört biçimde bildirilebilir. Bunlar: 1-Olumlu görüş bildirme, 2-Şartlı olumlu görüş bildirme, 3-Olumsuz görüş bildirme, 4-Görüş vermekten kaçınmadır.

İstatistiki örneklemenin denetçiye sağladığı avantajlar şunlardır;

• Etkin bir örneklem tasarımı,

• Elde edilen kanıtların yeterliliğinin ölçümü,

• Örnekleme riskinin ölçümü.

Etkinlik denetimi

Şarta bağlı borç veya zarar, işletmenin herhangi bir kayıt hata ve hilesinden doğmayan,ancak ücüncü kişilerle işletme arasında henüz netleşmemiş olumsuz sonuç doğurabilecek belirsizliklerdir.Örneğin, işletme aleyhine sonuçlandığında işletmeyi önemli bir borç yüküyle karşı karşıya bırakacak vergi uyuşmazlığı davası gibi. Doğru cevap A'dır.

Denetçinin sahip olduğu bir başka seçenek de denetim raporunda görüş bildirmekten kaçınmadır. Bazen denetçinin çeşitli nedenlerle, ne olumlu ne de olumsuz bir görüşe temel teşkil edecek yeterlilikte kanıt elde edememesi durumudur. Başka bir ifade ile denetçi bir bütün olarak finansal tabloların önemli yanlışlık içermediği sonucuna varmak için yeterli ve uygun denetim kanıtı elde edememiştir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Diğer seçenekler başlıca denetim alanlarıdır.

Varlıkların kayba uğramasına yol açılır

Tam açıklama (sunum): İşletmenin finansal tabloları uygun bir sınıflandırma ve uygun açıklamalar yaparak sunduğu savıdır. Örneğin ticari mallar hesabının sadece satışa hazır mallardan oluştuğu, bunlar içinde değer düşüklüğüne uğramış veya satışa olanak vermeyecek durumda mallar bulunmadığı öne sürülmektedir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Denetim işi, bir birini izleyen aşamalardan oluşan bir süreçtir. Bu süreç müşterinin seçilmesi ve kabul edilmesi ile başlar, denetim sürecinin planlanması ve denetimin yürütülmesiyle devam eder, denetim raporunun hazırlanmasıyla da sona erer.

Denetim sürecindeki en önemli aşama denetimin yürütülmesi aşamasıdır. Çünkü bu aşamada denetim görüşüne temel teşkil eden kanıtlar toplanır ve denetim çalışmasının çok büyük bölümü gerçekleştirilir.

Faaliyetlerle ilgili amaçlar; işletme kaynaklarının etkin ve verimli kullanılışıyla ilgili olan amaç grubudur. Örneğin, işletme yönetiminin fire oranlarını yüzde birde tutmaya çalışması bir faaliyetsel amaçtır (I.).  Uygunluk ile ilgili amaçlar; işletmenin uyması gereken yasa ve düzenlemelerle ilgili olan amaç grubudur. Örneğin, tüm kredili satışların finans bölümünün belirlediği kredi politikasına uygun yapılması bir uygunluk amacıdır (II.). Finansal raporlama ile ilgili amaçlar; güvenilir finansal tablolar hazırlanması ile ilgili olan amaç grubudur. Örneğin, tüm alacakların eksiksiz kayıtlanması (bütünlük) bir finansal raporlama amacıdır (III.). Bu ifadelere göre Doğru Cevap B seçeneği olur.

Nitelik, bir evrenin denetçinin ilgilendiği bir özelliğidir. Nitelik örneklemesi, bir evrenin belirli bir özellik gösteren kısmının oranını tahmin etmek için kullanılır. Nitelik örneklemesi genelde kontrol testleri için kullanılır. Nitelik örneklemesi, seçilen bir örnekleme ve uygun denetim yordamlarının yapılmasına dayanan, kontrol yordamlarının başarısızlık oranlarını tahmin etmek için kullanılan istatistiksel bir örnekleme yöntemidir. Kontrol testlerinde denetçi, işletmenin muhasebe sistemi içinde uygulanan bir kontrol için sapma oranını hesaplamak ister. Sapma oranının ölçümü, muhasebe işlemlerinin uygun şekilde kaydedilmesi için kontrolün uygun şekilde çalışıp çalışmadığı hakkında kanıt sağlar ve böylelikle denetçinin kontrol risk seviyesini oluşturmasına destek sağlar. Nitelik örneklemesi işlemlerin tözel testleri için de kullanılmaktadır, nitelik örneklemesinin ölçüsü meydana gelme sıklığıdır. Nitelik örneklemesi “kaç tane?” sorusunun yanıtı için tasarlanmıştır. Bir hesabın yanıltıcı şekilde beyan edilip edilmediğinin belirlenmesi nicelik örneklemesinin bir özelliğidir.

Görüşün Dayanağı: Bu bölümde öncelikle,denetimin (KGK) tarafından yayımlanan Türkiye Denetim Standartlarının bir parçası olan Bağımsız Denetim Denetim Standartlarına (BDS) uygun olarak yürütüldüğü belirtilir. Daha sonra sırası ile denetçinin finansal tabloların bağımsız denetimiyle ilgili olarak etik hükümler uyarınca şirketten bağımsız olduğu ve söz konusu hükümler uyarınca etiğe ilişkin diğer sorumlulukların da yerine getirildiği belirtilir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Kullanılabilecek denetim yordamlarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
• İşletme çalışanlarıyla görüşmeler yapılabilir,
• Yönetim kurulu ve genel kurul toplantı tutanakları ve karar defterleri incelenebilir,
• Maliyeden işletmeyle ilgili bilgi alınabilir,
• İşletme avukatlarıyla görüşülebilir,
• İşletmenin ilişkide olduğu bankalardan bilgi alınabilir.

Coso tüm işletmelerde geçerli olabilecek bir amaç sınıflaması yapmıştır. Bu sınıflandırmaya göre işletme amaçları şu üç grup altında toplanabilir:
– Faaliyetsel amaçlar
– Finansal raporlama amaçları
– Uygunluk amaçları

Hile yapılması iç kontrolü bozabilir. Yorgunluk ve uykusuzluk gibi insani zayıflıklar basit hatalara sebep olabilir.Karar verme sürecinde kişisel yargılar yanlışlıklara sebep olabilir. İç kontrolün diğer bir sınırlaması, oluşturulacak kontrollerde maliyet-kar dengesinin dikkate alınması zorunluluğudur. İç kontrol oluşturulurken, bir kontrol mekanizmasının yaratacağı faydanın maliyetini aşmaması gerekir. Eğer bir kontrol eyleminin faydası maliyetini aşıyor ise o kontrol eyleminin uygulanmasından vazgeçilir. 

Faaliyet denetimi; bir örgütün tamamının veya bir biriminin faaliyetlerinin etkin ve verimli çalışıp çalışmadığıyla ilgilenen denetim türüdür. Bu denetim
türünde denetimin konusunu bir örgüt veya örgütün bir bölümünün faaliyet sonuçları teşkil eder. Konuyu işletmeler açısından ele alırsak, işletmenin faaliyet sonuçları veya üretim, pazarlama gibi bir bölümünün sonuçları denetimin konusunu teşkil eder. Önceden belirlenmiş ölçütler ise, işletmenin veya bir bölümünün amaçları, planlanmış bütçeleri gibi performans ölçütleridir.

Kuşkusuz finansal bilgi kullanıcısı olarak en önemli taraf yöneticilerdir. Yöneticiler, işletmeyi yönetebilmek için karar alırken bilgiye ihtiyaç duyarlar. Bir işletmede alınan kararların büyük bir çoğunluğu finansaldır ve eğer bu kararlar güvenilir finansal bilgilere dayalı olmaz ise başarılı sonuçlar doğurmayacaktır. İşletme Sahipleri ve Ortaklar, önemli bir bilgi kullanıcısı taraftır. Sahipler veya ortaklar işletmeye koymuş oldukları sermayenin gelişimini ve karlılığını takip edebilmek için bilgiye ihtiyaç duyarlar. Ayrıca sahipler, işletme yöneticilerinin başarısını takip edebilmek için de finansal bilgi ihtiyacındadır. Yöneticilerin iş başında kalmasına ve işine son verilmesi kararlarında finansal bilgi önemli rol oynayacaktır. İşletme içerisinden diğer bir bilgi kullanıcısı taraf ise çalışanlardır. Çalışanların işlerinin devamlılığı ve ücretleri işletmenin başarısına bağlı olduğu için finansal bilgi ihtiyacındadırlar. Bunların dışında işletme dışından bilgi kullanıcısı önemli bir taraf kredi verenlerdir. Kredi verenler işletmeye verdikleri borçların durumunu takip etmek veya borç verip vermeme kararını almak için finansal bilgiye ihtiyaç duyarlar. Kredi verenler için bu nedenlerle işletmelerin finansal bilgileri çok önemlidir. Diğer önemi bir finansal bilgi kullanıcısı devlettir. Devlet, vergi gelirleri ve finansal politikaları yapmak için işletmelerle ilgili finansal bilgiye ihtiyaç duyar. İşletme dışından diğer bir bilgi kullanıcısı ise işletmeyle iş ilişkisinde bulunan; işletmeden alacağı ve işletmeye borcu olan taraflardır. Bu kişilerin işlerinin devamlılığı ve alacaklarının tahsili işletmenin finansal durumuna bağlıdır. Bu nedenlerle bunlar için de finansal bilgiler önem kazanmaktadır.