Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Danişmendliler’de daha ilk dönemlerden itibaren para tedavülü görülür. Kendi adına ilk para bastıran .................’dır/dir. Boşluğa hangisi gelmelidir?
Yağı-Basan |
Emir Gazi |
Danişmend Gazi |
Melik Muhammed |
İsmail b. İbrahim |
Danişmendliler’de daha ilk dönemlerden itibaren para tedavülü görülür. Kendi adına ilk para bastıran beyliğin kurucusu Danişmend Gazi’dir.
2.Soru
Bergama Edremit çevresinde kurulan beylik aşağıdakilerden hangisidir?
Karesioğulları. |
Germiyanoğulları. |
Karamanoğulları. |
Aydınoğulları. |
Saruhanoğulları. |
Karesioğulları.Cevap A'dır.
3.Soru
Kendi adına ilk para bastıran aşağıdakilerden hangisidir?
Megüçük Gazi |
Davudşah |
Danişmend Gazi |
Ebu'l-Kasım |
İzzetin Saltuk |
Danişmendliler'de daha ilk dönemlerden itibaren para tedavülü görülür. Kendi adına ilk para bastıran beyliğin kurucusu Danişmend Gazi'dir. Doğru cevap C'dir.
4.Soru
Harzemşahlar ve Moğallar arasındaki savaşı tetikleyen ve sonucunda Harzemşahalrı yıkılışa kadar götüren “Otrar Hadisesi” (1220) hangi sebepten çıkmıştır?
Harzemşah hükümdarı Alaaddin'in Cengiz Hanı'ın hediyelerini reddetmesi |
Cengiz Hanı'ın Harzemşahlardan vergi talep etmesi |
Cengiz Hanı'ın Harzemşahlardan askeri olarak ortak hareket etme talebi |
Moğol kervanına Harzemşahların el koyması |
Moğolların toprak talebinde bulunması |
Cengiz ile dostluk antlaşması yapmak isteyen Alaaddin'in talebi kabul edilmiş ve bunun üzerine bir Moğol Kervanı Harzemşah topraklarına yollanmıştır.Fakat kervan saldırıya uğramış ve tacirler ve kervancılar öldürülmüştür.Bu ik ülkenin savaşa girmesinin en önemli sebebi olmuştur. Doğru cevap D'dir.
5.Soru
640 yılında Müslüman Araplar, bu yerel beyler ile de anlaşarak Doğu Anadolu’nun büyük bir kısmını ele geçirdiler ve bölgede yeni bir dönemin başlamasına yol açtılar. Üç asır sürecek Müslüman-Arap hakimiyeti süresince, Doğu Anadolu’da Sami kökenli yeni koloniler kuruldu. Bölgede ağırlıklı kültürler aşağıdakilerden hangileridir?
- İran Kültürü
- İslam Kültürü
- Hristiyan Kültürü
- Bizans Kültürü
I-II-III |
II-III-IV |
I-III-IV |
I-IV |
III-IV |
Doğru seçenek A'dır.
6.Soru
Harezmşahlar Devletinde vezirin maiyetinde bulunan divanlar arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?
divanı-ı inşa |
divan-ı arz |
divanı-ı hümayun |
divan-ı istifa |
divan-ı tuğra |
Merkezi idarenin başında, Selçuklularda olduğu gibi, vezir bulunuyordu. Hükümdarın vekili sıfatı ile bütün devlet işlerini idare eden vezir, eğer nizamü’l-mülk lakabını taşıyorsa, hukümdarın yanında oturmak ve beraber yemek yemek gibi imtiyazlara sahipti. Vezâret mührü onda bulunur, memuriyetin alameti olarak, altın divit taşırdı ki, bütün bunlar Selçuklular devrinden kalan ananelerdir. Bütün Timarlardan, hatta sultana mahsus olan Hasslardan öşür alan vezirin maiyetinde, muhtelif divanlar vardı. Çeşitli yönetim şubeleri şeklinde olan bu divanların (divan-ı tuğra, divan-ı inşa, divan-ı arz, divan-ı istifa, divan-ı israf vb.) görev ve yetkileri, Büyük Selçuklularınki gibiydi. Merkezi idarede, vezirden sonra, bir de divan reisi vardı. Doğru cevap C’dir.
7.Soru
Kurucusu Gazi Mehmet Bey olan beylik aşağıdakilerden hangisidir?
Karamanoğulları. |
Germiyanoğulları. |
Karasioğulları. |
Saruhanoğulları. |
Aydınoğulları. |
Aydınoğulları.Cevap E'dir.
8.Soru
Karakoyunluların ilk beyi aşağıdakilerden hangisidir?
Kara Mehmet |
Cihan Şah |
Kara Yusuf |
Bayram Hoca |
Hasan Ali |
Karakoyunlu hanedanının Musul'dan Erzurum'a kadar geniş bir sahada hakimiyet kurmasını sağlayan Bayram Hoca, Karakoyunluların ilk beyidir. Doğru cevap D'dir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 1071 Malazgirt Savaşından sonra Anadolu’nun doğusunda kurulan ilk Türk devletlerinden biri değildir?
Saltuklular |
Artuklular |
Danişmentliler |
Mengücekliler |
Germiyanoğulları |
1071 Malazgirt zaferinin ardından Anadolu’nun doğusunda mahalli Türkmen beyliklerinin ortaya çıkışına tanık oluyoruz. Erzurum ve çevresinde Saltuklular, Erzincan ve Kemah’ta Mengücükler, Yeşil Irmak havzasında Danişmendliler, Van Gölü havzasında Sökmenliler, Diyarbekir bölgesinde İnal Oğulları, Dilmaç Oğulları, Mardin ve Hısn-ı Keyfa Artukluları, Elazığ yöresinde de Çubuk Oğulları ve ardından Harput Artukluları, XI. asrın son çeyreğinde tarih sahnesine çıkmışlar, yaklaşık olarak iki asır boyunca bölgenin kaderine hakim olmuşlardır. Bu uzun sayılamayacak zaman dilimi içinde her bir beylik hâkim oldukları coğrafyada günümüz Türkiye’sinin yaratılmasına da katkıda bulunan büyük bir değişimi başlatmışlardır.
10.Soru
Harezmşahlar Devleti’nin idare merkezi aşağıdakilerden hangisidir?
Gürgenc |
Bağdat |
Talas |
Merv |
Buhara |
Harezmşahlar Devleti’nin idare merkezi Gergenc’tir. Gürgenc; Hazret-i Harezm, Ürgenç, Curcaniya olarak da adlandırılır.
11.Soru
1071 Malazgirt zaferinin ardından Erzurum ve çevresinde hangi Türkmen beyliği hüküm sürmüştür?
Saltuklular |
Mengücükler |
Danişmendliler |
Sökmenliler |
İnal Oğulları |
1071 Malazgirt zaferinin ardından Anadolu’nun doğusunda mahalli Türkmen beyliklerinin ortaya çıkışına tanık oluyoruz. Erzurum ve çevresinde Saltuklular, Erzincan ve Kemah’ta Mengücükler, Yeşil Irmak havzasında Danişmendliler, Van Gölü havzasında Sökmenliler, Diyarbekir bölgesinde İnal Oğulları, Dilmaç Oğulları, Mardin ve Hısn-ı Keyfa Artukluları, Elazığ yöresinde de Çubuk Oğulları ve ardından Harput Artukluları, XI. asrın son çeyreğinde tarih sahnesine çıkmışlar, yaklaşık olarak iki asır boyunca bölgenin kaderine hakim olmuşlardır. Bu uzun sayılamayacak zaman dilimi içinde her bir beylik hakim oldukları coğrafyada günümüz Türkiye’sinin yaratılmasına da katkıda bulunan büyük bir değişimi başlatmışlardır.
12.Soru
Harezmşah Devleti'nin sosyo-kültürel yapısına dair aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Devletçe resmen meşruiyeti tanınmış mezhepler ve tarikatlar dışındaki dini zümrelere katılmak serbestti. |
Harezmşahlar devletinde saray ve ordu lisanı olarak Farsça kullanılmıştır. |
Harezmşahlarda hükümdar, veziri halkın can, mal ve güvenliğini temin etmekle sorumlu kılmıştır. |
Kabilelerin devlete karşı hukuki vaziyetleri ile ödedikleri vergilerin mahiyet ve miktarı da birbiriyle aynıydı. |
Ürgenç, bilhassa Tökiş ve Alaeddin devirlerinde, devrin belli başlı âlim ve sanatkarlarını cezbeden parlak bir ilim ve sanat merkezi olmuştur. |
Devletçe resmen meşruiyeti tanınmış mezhepler ve tarikatler dışındaki dini zümrelere girmek ve o türlü akideler beslemek, nizam ve asayişi bozmak ve verilen emirlere karşı gelmek en ağır suçtur. Buna mukabil hükümdar, tıpkı bir çoban gibi, ra’iyyet sürüsünün can, mal ve ırzını korumakla mükelleftir. Devlet idaresini daima meşgül eden diğer bir unsur daha vardır ki, o da konar-göçer kabilelerdir. Esasen geçim vasıtaları hayvancılık
olan bu kabilelerle, onların otlak ihtiyaçlarını karşılayacak yaylak ve kışlaklar bulmak ve mevsim göçleri esnasında yol üstündeki yerleşik halkı, yani köy ve kasabaları, onların hareketlerinde korumak lazımdır. Kabilelerin de devlete karşı hukuki vaziyetleri ile ödedikleri vergilerin mahiyet ve miktarı da birbirinden farklıydı. Türkçe, Gazneliler ve Selçuklularda olduğu gibi, Harezmşahlar devrinde de saray ve ordu lisanı olarak kullanılmıştır. Ürgenç, coğrafi konumu itibarıyla, bir ticaret merkezi olmasının yanında, Atsız zamanından başlayarak, bilhassa Tökiş ve Alaeddin devirlerinde, devrin belli başlı âlim ve sanatkarlarını cezbeden parlak bir ilim
ve sanat merkezi olmuştur.
13.Soru
Dilmaçoğullarıile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
DilmaçoğullarıBitlis ve Erzen’de kurulmuştur.
|
Beyliğin kurucusu İnal Türkmâni’dir. |
DilmaçoğullarıGürcülere karşısavaşmıştır. |
Dilmaçoğullarının en önemli eseri Bitlis’teki Ulu Cami’dir. |
Dilmaçoğulları Celaleddin Harezmşah devrine kadar yaşamıştır. |
Beyliğin kurucusu İnal Türkmâni’dir.
14.Soru
Kardeşi Sökmen tarafından Hısn-ı Keyfâ’da (Hasankeyf) kurulan ilk Artuklu Beyliği’nden sonra ikinci olarak Mardin’de teessüs etmiş bulunan Artuklu Beyliği’nin kurucusudur. Bir süre Suriye Selçuklu hükümdarı MelikTutuş’un hizmetinde bulunduktan sonra, onun ölümü üzerine kardeşi Sökmen ile Kudüse giderek burada kalmıştır.(Temmuz-Ağustos 1096). Kudüs’ün Fatımîler tarafından zaptından sonra Bağdat’a gelerek Büyük Selçuklu
Sultanı Tapar’ın hizmetine girmştir. Sultan Tapar, onu Bağdat Şahneliğine tayin etmiştir. Dört yıl bu vazifeyi yürütmüş ve yine Sultanın emri ile Şahnelikten azledilmiştir (1105). Bu azilden dolayı sultana düşmanlık beslemeksizin Sökmen gibi Diyarbekir bölgesinde kendisine bir hâkimiyet sahası aramaya başlamıştır. Sökmen’in ölümünden sonra yerine geçen oğlu İbrahim’in emîri Şems’den Mardin’i almış ve burada “Mardin Artukluları” denilen Mardin şubesini kurmuştur (1106).
Yukarıda hangi Türk beyinden bahsedilmektedir?
Çubuk Bey |
I. İzzeddin Keykavus |
Melik Kamil |
Artukoğlu İlgazi |
Atabeg Tuğtekin |
- Çubuk Bey: Harput merkez olmak üzere, Palu, Mazgirt, Çemişkezek, Eğin, Arapgir, Genç ve Dersim’in güneyini hâkimiyet sahasına alarak bir beylik kurmuş olan Türkmen Kumandanı
- I. İzzeddin Keykavus: 1211-1220 arasında hüküm sürmüş olan Anadolu Selçuklu Hükümdarı
- Melik Kamil: Melik Mesud dönemindeki Eyyübi Hükümdarıdır
- Atabeg Tuğtekin: 1104'den 1128'e kadar Şam'a hakim olan bir Türkmen kumandanıdır.
- Artukoğlu İlgazi: Artukluların Mardin Şubesinin Kurucusudur.
Doğru cevap D'dir.
15.Soru
Alaeddin Muhammed hangi yıllar arasında Harezmşah Devletinin başında bulunmuştur?
1180-1200 |
1200-1220 |
1220-1240 |
1240-1260 |
1260-1280 |
Babasının ölüm döşeğinde bulunduğu haberi geldiğinde Alâeddin, Turşiz muhasarası ile meşguldü. Kutbeddin iken, tahta çıkışından sonra bu lakabı Alâeddin’e çevrilen Muhammed, yüz bin dinar karşılığında, derhal muhâsarayı bırakarak, Harezm’e koştu ve babasının ölümünden 31 gün sonra, Alâeddin unvanı ile tahta çıktı. Alaeddin Muhammed, 1200-1220 yılları arasında hüküm sürmüştür. Doğru cevap B’dir.
16.Soru
Bazı vilayetlerdeki Müslüman halkın güney-batıya doğru hareket etmelerini isteyen Alâeddin Seyhun ötesindeki sahalarda Küçlük'e karşı etkili bir savunmadan aciz olduğunu göstermiştir. Aşağıdakilerden hangisi bahsi geçen vilayetlerden biri değildir?
İspicab |
Buhara |
Şaş |
Fergana |
Kasan |
İspicab, Şaş, Fergana ve Kasan vilayetleri müslüman halkının güney-batıya doğru hareket etmelerini istemekle Alâeddin, Seyhun ötesindeki sahalarda Küçlük’e karşı etkili bir savunmadan aciz olduğunu göstermiş bulunuyordu. Bununla birlikte o, Kırgız çöllerindeki göçebe Kıpçaklara karşı yaptığı seferlerde daha başarılı sonuçlar almış ve Sığnak’ı ilhak etmişti (1215).
17.Soru
Aşağıda ismi geçen âlimlerden hangisi Doğu Anadolu Türk Devletlerinin hizmetinde bulunmamıştır?
Abdülmecid b. İsmail Harezmî |
Genceli Nizâmî |
Bahaeddin Veled |
Evhâüddin Kirmanî
|
İmam Gazalî |
İmam Gazalî
18.Soru
Harezmşahlar ülkesinde XII. yüzyılda, Seyhun ötesi bozkırlarında yaşayan Türk göçebelerinin İslamlaşmasında ve bunlar arasında bir Türk tarikatının kurulmasında, en büyük rolü oynayan şahıs kimdir?
Ahmed Yesevî |
Hacı Bektaşı Veli |
Yunus Emre |
Mevlana Celaleddin Rumi |
Hacı Bayram Veli |
Harezmşahlar ülkesinde XII. yüzyılda, Seyhun ötesi bozkırlarında yaşayan Türk göçebelerinin İslamlaşmasında ve bunlar arasında bir Türk tarikatının kurulmasında, en büyük rolü oynayan şahıs ise Ahmed Yesevî’dir. Etkileri günümüze kadar ulaşan Ahmet Yesevi (Ahmet bin ibrahim bin ilyas Yesevi), 11. yüzyılın ikinci yarısında bugünkü Kazakistan’ın Çimkent şehrinin hemen doğusundaki Sayram (isbicab) kasabasında doğmuştur. Sayram, o dönemde önemli bir kültür ve ticaret merkezidir. Babasının ölümünden sonra, ablası ile birlikte Sayram yakınlarındaki Yesi’ye yerleşen Yesevi, burada “Arslan Baba” adlı bir Türk şeyhinden ilk eğitimini almaya başlamıştır. Türbesi Yesi yakınındaki Otrar’da bulunan Arslan Baba, rivayete göre Muhammed’in emanet ettiği hurmayı Ahmet Yesevi’ye ulaştırmak görevini üstlenmiştir. Mezar-ı fierif’te bulunduğu bir dönemde, imam Rıza’nın öğrencisi olduğu belirtilen Arslan Baba’nın, Yesevi’nin manevi alanda yücelmesinde önemli bir yeri vardır. Yesevi, öğretisini hocası Arslan Baba’dan aldığı “ehl-i beyt” sevgisi ve bu doğrultudaki tasavvuf anlayışı üzerine kurmuştur. Bir Türk sufi tarafından kurulan bu ilk büyük “Türk tarikatı”, önce Maveraünnehir, Taşkent ve çevresi ile batı Türkistan’da etkili olmuştur. Daha sonra Horasan, İran ve Azerbaycan’da yaşayan Türkler arasında yayılan Yesevi tarikatı, XIII. yüzyıldan başlayarak göçlerle Anadolu’ya, oradan da Balkanlara ulaşmıştır. O’nun ve dervişlerinin Harezm’de ve bozkırlardaki derin etkileri asırlarca devam etmiş, Nakşibendilik ve Bektaşilik gibi, büyük tarikatların teşekkülünde etkili olmuştur. Türkçeyi tarikat dili olarak kabul etmekle, Türk tasavvuf edebiyatının kurulmasında da başlıca etken olan Ahmed Yesevî’nin ve Yesevî dervişlerinin, Seyhun havzasındaki İslamlaşma hareketinde, daha XII. yüzyıldan başlayarak, büyük bir rol oynadıkları ve bunun XIII-XVI. yüzyıllarda devam ettiği söylenebilir. Doğru cevap A’dır.
19.Soru
Celaleddin devrinde, Türklerin “yuluk” adını verdikleri divan-ı mezâlime başkanlık eden kişinin ünvanı nedir?
İskender |
Sencer |
Malik |
Amir |
Han |
Celaleddin devrinde, Türklerin “yuluk” adını verdikleri bir divan-ı mezâlim bulunduğu ve Harzemşahlar teşrifatında Amir ve Malik unvanlarının üstünde bulunan han unvanlı birisinin bu divan başında olduğu belirtilmektedir.
20.Soru
Hasankeyf, Harput ve Mardin olmak üzere üç kola ayrılan ve güneydoğu Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli bir rolü bulunan Türk Devleti aşağıdakilerden hangisidir?
Artuklular |
Saltuklular |
Danişmentliler |
Mengücekliler |
Sökmeniler |
Artuklu Beyliği’ne adını veren Artuk Bey Oğuzların Döğer boyundandır. Önce Kutalmışoğlu Süleymanşah’a hizmet eden Artuk Bey, onunla anlaşamayınca Suriye Melik Tutuş’un hizmetine girmiştir. Kutalmışoğlu Süleymanşah ile Tutuş arasında cereyan eden Ayn Seylem Savaşı’nda Tutuş’un tarafını tutarak savaşı Tutuş’un kazanmasını sağladı. Hizmetlerinden dolayı Suriye Meliki Tutuş tarafından Kudüs valiliğine getirildi. 1091’de Artuk Bey ölünce yerine oğulları geçti lakin Kudüs’ün Fatımîlerin eline geçmesi üzerine (1098) Artuk Bey’in oğulları Sökmen ve İl-Gazi burada tutunamadılar. Güneydoğu Anadolu bölgesine gelerek üç kol hâlinde, Artuklu Beyliği’ni kurdular. Artuklular, Hısnıkeyfâ (Hasankeyf), Mardin ve Harput olmak üzere üç kol halinde hüküm sürmüşlerdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ