Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı Final 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı'da doğrudan hizmet üreten vakıflardan biri değildir?
Cami |
Mescid |
Medrese |
Mektep |
Han |
Han ikinci hizmet üreten vakıfları ayakta tutan kurumlardan biridir.
2.Soru
Osman Bey’den itibaren babadan oğula geçen taht hangi padişahtan sonra hanedanın en yaşlı üyesine geçmeye başladı?
I. Mahmud |
I. Abdülhamit |
I. Ahmed |
II. Osman |
II. Murat |
Osman Bey’den I. Ahmed’e kadar babadan oğula geçen taht bundan sonra hanedanın en yaşlı üyesine geçmeye başladı.
3.Soru
Osmanlı dönemin de hazineye ait gelir kaynaklarının özel şahısların eline geçmesine yol açan, sâdece tarım alanlarıyla da sınırlı kalmayıp, devlete âit bâzı han, hamam, süt işletmeleri ve benzeri gayr-i menkullerin de aynı şekilde şahıslarca el konulduğu vakıf çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?
Şer’î veyâ Hayrî vakıflar |
Ehlî veyâ Adî vakıflar |
Gerçek vakıflar |
Tahsîs ve irsâd kabîlinden vakıflar |
Sahîh vakıflar |
Timar sisteminin geçerli olduğu bölgelerde tarım alanlarının çıplak mülkiyetinin devlete âit olduğunu biliyoruz. Osmanlı dönemin- de gerçekte bu şekilde devletin mülkiyetinde bulunan geniş tarım alanlarının da yaygın bir şekilde vakfedildiği görülür. Bu tür alanların vakfedilebilmesi için temlik ve temellük yolu kullanılmıştır.Hazîneye âit gelir kaynaklarının özel şahısların eline geçmesine yol açan bu uygulama -XVII. veXVIII. yüzyıllarda bu durumdan şikâyet eden ve söz konusu işlemin ne ölçüde vakıf olduğunu sorgulayan yakınmalar görülmesine rağmen, devletin son zamanlarına kadar devam etmiştir. Bu şekilde temlîk yoluyla mülk edinilen ve vakıf hâline getirilen uygulama türleriyle ilgili Osmanlı vakıf literatüründe geniş bilgiler vardır. Osmanlı hükümdarlarının ve büyük devlet adamlarının kurdukları müessesâtt-ı hayriyye grubuna gelir getirmek üzere bağlanan vakışarın çok büyük bir kısmı, bu tür tahsîs ve irsâdlardan oluşmakta idi. Bu uygulama, sâdece tarım alanlarıyla da sınırlı kalmamıştı. Devlete âit bâzı han, hamam, süt işletmeleri ve benzeri gayr-i menkuller de aynı şekilde temlîk konusu yapılmıştı.
Kişi, bu yolla elde ettiği (temellük) arâzinin veya mülkün gelirlerini vakıf hâline dönüştürür ve kurmuş olduğu müesseseye tahsis ederdi. Bu çeşit vakıflara tahsîs ve irsâd kabîlinden vakıflar denmiştir.
4.Soru
Osmanlılarda kapıkulu askerlerine, saray ve devlet kuruluşlarındaki bazı görevlilere üç ayda bir verilen ücret olan mevâcib, aşağıdaki kelimelerden hangisinin de karşılığıdır?
Zeamet |
Cizye |
Öşür |
Cülûs |
Ulûfe |
Ulûfe denir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gelir kaynaklarından elde edilen gelirlerin tamamı, hiç bir kısıtlamaya ve şarta bağlı olmadan, doğrudan doğruya tahsis edildiği hayır kuruluşuna giden, vakıf kurucusunun, vakfettiği ve vakfın tescil edildiği andan itibaren, eskiden mülkü olan mal üzerinde hiç bir tasarruf hakkının kalmadığı vakıf türüdür?
Asl-ı vakf |
Yarı Aile Vakıfları |
Aile Vakıfları |
Şer’i veya Hayri Vakıflar |
Sahih vakıflar |
Şer’i veya Hayri Vakıflar, gelir kaynaklarından elde edilen gelirlerin tamamı, hiç bir kısıtlamaya ve şarta bağlı olmadan, doğrudan doğruya tahsis edildiği hayır kuruluşuna giden, vakıf kurucusunun, vakfettiği ve vakfın tescil edildiği andan itibaren, eskiden mülkü olan mal üzerinde hiç bir tasarruf hakkının kalmadığı vakıf türüdür.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ayanların görevlerinden biri değildir?
Vergi toplamada devlete yardımcı olmak
|
Sefer sırasında orduya katılmak
|
Asker toplamada devlete yardımcı olmak
|
Merkezi bütçeyi hazırlamada devlete yardımcı olmak
|
Eşkıyanın bastırılmasında devlete yardımcı olmak
|
7.Soru
“Nushatü’s-Selâtin” adlı eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Koçi Bey |
Mustafa Âli |
Kâtip Çelebi |
Aziz Efendi |
Defterdar Mehmed Paşa |
XVII. YÜZYIL SONLARINA KADAR OSMANLILARDA DEVLET, TOPLUM VE ISLAHAT ANLAYIŞI
Kanun-ı Kadim
Mustafa Âli’nin Nushatü’s-Selâtin adlı eserinin ikinci babı “fî zamanına hilâf-ı kavânîn zuhûr iden ihtilâl-i mevfûr”a hasredilmiştir. Burada yazar kanuna aykırı gördüğü uygulamaları somut örneklerle açıklar.
Esas itibariyle bir nasihat kitabı olan Nushatü’s-Selâtin’de Âlî, kanuna aykırı gelişmelerin ve ülke düzeninin bozulmasının padişahtan gizlendiğini öne sürer, doğru sözlü bir kulunu musahib edinmesini padişaha tavsiye eder. O’na göre ihtilâlin en önemli sebeplerinden biri, aşağı kimseler (edanî)in yüksek mevkilere getirilmesidir.
8.Soru
Osmanlılar ilk defa topu hangi savaşta kullanmışlardır?
I. Kosova Savaşı |
Niğbolu Savaşı |
Ankara Savaşı |
Çaldıran Savaşı |
Mohaç Savaşı |
Osmanlıların topu ilk defa 1389’da, I. Kosova Savaşı sırasında kullandıkları bilinir. 1396’da Niğbolu Savaşı ile, üç kez tekrarlanan İstanbul kuşatmaları sırasında Sultan Yıldırım Bâyezid (1389-1403)’in de top kullandığı bilinmektedir. Kezâ, II. Murad devrinde Mora ve Arnavudluk seferleri sırasında top kullanılmış, Semendire kuşatması esnâsında, kale önünde bizzat sultanın huzûrunda toplar dökülmüştü. Bu bilgiler, Topçu Ocağı’nın en azından Sultan I. Murad devrinde kurulduğunu göstermektedir.
9.Soru
I. idarî zaruretler
II. Malî zaruretler
III. Askerî zaruretler
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri tahrirleri zorunlu kılan nedenlerdendir?
I, II ve III |
II ve III |
I ve II |
Yalnız II |
Yalnız I |
İdarî, malî ve askerî zaruretler tahrirleri gerekli kılıyordu. Çünkü devrin ulaşım ve iletişim şartları icabı, vergilerin para olarak toplanması ve nakli çok güçtü.
10.Soru
II. Osman’ın ‘milli’ bir ıslahat programını yürürlüğe koymak istediğini savunan tarihçilere göre, aşağıdakilerden hangisi bu programın konularından biri değildir?
İlmiyenin siyasi^ ve mali^ etki ve gücünü kırarak bu zümrenin devlet işlerinden elini çekip onları bir din ocağı haline getirmek. |
Kozmopolit saray geleneklerini değiştirerek Haremi Hümayunu tasfiye etmek ve hanedanın Türk ailelerinden nika^hla kız almasına yol açmak. |
Kıyafette değişiklik yapmak. |
Fatih ve Kanuni^’nin mevzuatının bozulan hükümlerini düzelterek uygulamak. |
Payitahtı İstanbul’dan Anadolu’ya nakledip kozmopolit bir çevreden milli^ bir çevreye geçmek. |
II. Osman’ın yeni bir ordu kurmak tasavvurunun ötesinde çok kapsamlı ve “milli^” bir ıslahat programını yürürlüğe koymayı düşündüğü iddiası ise XIX. yüzyılda Mizancı Murad ve XX. yüzyılda da İ. Hami Danişmend tarafından ortaya atılmıştır. Buna göre onun ıslahat yapmak istediği konular şunlardı:
- C¸ürümüş bir kozmopolit toplum haline gelen yeniçeri ve sipahi ocakları nı tamamen kaldırıp yok ederek onların yerine Anadolu, Suriye ve Mısır Türkleriyle Türkmenlerinden milli^ bir ordu kurmak.
- Payitahtı İstanbul’dan Anadolu’ya nakledip kozmopolit bir çevreden milli^ bir çevreye geçmek.
- İlmiyenin siyasi^ ve mali^ etki ve gücünü kırarak bu zümrenin devlet işlerinden elini çekip onları bir din ocağı haline getirmek.
- Kozmopolit saray geleneklerini değiştirerek Haremi Hümayunu tasfiye etmek ve hanedanın Türk ailelerinden nika^hla kız almasına yol açmak.
- Kıyafette değişiklik yapmak.
-Fatih ve Kanuni^’nin eskiyen mevzuatı yerine yeni şartlara uygun kanunlar yapmak.
Doğru cevap D’dir.
11.Soru
Osmanlı İmparatorluğu'nda Müslüman, evli fakat kendisine çiftlik verilmemiş köylü aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilmekteydi?
Mücerred |
Bennâk |
Ortakçı |
Çift bozan |
Reâyâ |
Bennâk ise Müslüman, evli fakat kendisine çiftlik
verilmemiş köylü demektir. Bazı defterlerde bunlardan ekinlü bennâk olarak bahs
olunur.
12.Soru
Osmanlı İmparatorluğunda hazine alacaklarını takip edip, borçlu borcunu ödemez ise hapis ve tazyik (Cebr-i İcra) ile borcu tahsile memur olan icra memurlarına ne ad verilirdi?
Sipahi |
Bakıkulu |
Başbakıkulu |
Veznedarbaşı |
Sergi Nazırı |
Görevleri soruda tarif edilen memur 'Başbakıkulu'dur. Bakıkulları bu memurların altında çalışan, bugünkü mübaşir denginde memurlar idi. Veznedarbaşı ödemelere nezaret edip altın ve gümüşü tartardı. Sergi nazırı kayda alma görevlisi olup Sipahi bir tür asker sınıfıdır ve çeldiricidir. Doğru yanıt 'C'.
13.Soru
A^şıkpaşaza^de tarafından yazılan, kadim düzenin bozulmasına dair esaslı tenkitler aşağıdakilerden hangisine yöneltilmiştir?
A^şıkpaşaza^de tarafından yazılan, kadim düzenin bozulmasına dair esaslı tenkitler aşağıdakilerden hangisine yöneltilmiştir?
Padişah |
Vezirler |
Halk |
Devlet adamları |
Osmanlı Devleti içindeki düşmanlar |
Kadim düzenin bozulmasına dair esaslı bir tenkit, A^şıkpaşaza^de tarafından Fatih devrinde yapılan vakıf ve mülklere yönelik meşhur mali^ ıslahat çerçevesinde Rum Mehmed Paşa ve Nişancı Mehmed Paşa gibi vezirlere yöneltilmiştir. Doğru cevap B‘dir.
14.Soru
Aşağıdaki hazinelerden hangisi II. Mahmut döneminde mevcut hazinelere eklenmiştir?
Tesane-i Âmire Hazinesi |
İrad-ı Cedit Hazinesi |
Zahire Hazinesi |
Mansure Hazinesi |
Maliye Hazinesi |
III. Selim devrinde yapılan reformlar dolayısıyla İrad-ı Cedit Hazinesi, Zahire Hazinesi, Tesane-i Âmire hazinesi gibi hazineler oluşturuldu. II. Mahmud döneminde Mansure hazinesi bunlara eklenecek Tanzimat’la birlikte tekrar tek hazineye, Maliye Hazinesine dönülecektir.
15.Soru
Türk-islâm devlet telakkisinin en temel kavramı olarak karşımıza hangi kavram çıkmaktadır?
Adet |
Örf |
An'ane |
Toplum |
Adalet |
Türk-islâm devlet telakkisinin en temel kavramı olarak karşımıza adalet kavramı çıkar
16.Soru
Osmanlıda koyun ve keçi sahiplerinden alınan vergiye ne denir?
Adet-i ağnam. |
Öşür. |
Cizye. |
Avarız. |
Bal öşrü. |
Adet-i ağnam. Cevap A'dır.
17.Soru
Herhangi bir şahsın atı veya sığırı bir başkasının ekinine girip zarar verdiği takdirde, hayvan sahibinden alınan resim aşağıdakilerden hangisidir?
Âdet-i Deştbâni |
Resm-i Güvâre |
Mürûriyye Resmi |
Âdet-i Ağnâm |
Masdariyye Resmi |
Herhangi bir şahsın atı veya sığırı bir başkasının ekinine girip zarar verdiği takdirde, hayvan sahibinden alınan resim Âdet-i Deştbâni'dir. Cerâim-i hayvanât da denilir. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.
18.Soru
- İspenç Resmi
- A^det-i Ağna^m
- Mücerred Resmi
- Yaylak ve Kışlak Resimleri
- Bal O¨şrü
- İspenç Resmi
- A^det-i Ağna^m
- Mücerred Resmi
- Yaylak ve Kışlak Resimleri
- Bal O¨şrü
Hangisi/hangileri hayvancılıkla ilgili vergilerdendir?
I, III, IV |
II, IV, V |
I, II, III, IV, V |
IV ve V |
I, II, V |
Hayvancılıkla ilgili resimler, adet-i ağnam, yaylak ve kışlak resimleri ve bal öşrüdür. İspenç resmi, büluğ çağına ermiş, şehirli, köylü ve göçebe; evli veya beka^r, topraklı ve topraksız her gayri müslim erkekten alınan örfi^ bir baş vergisi; mücerret resmi ise beka^r fakat başkasına muhtaç olmadan kendi geçimini temin edebilen Müslüman erkeklerden alınan vergidir.
19.Soru
Devletin acil para ve nakit ihtiyacını karşılamak için kendi toplayacağı vergiyi toplama hakkını, en yüksek fiyat veren kişiye bırakmasına ne ad verilir?
Tımar |
Mütesellim |
İltizam |
Voyvoda |
Avârız |
İltizam denir.
20.Soru
Osmanlıların keşiflerin muhtemel tehlikelerini farkettiklerini gösteren eser aşağıdakilerden hangisidir?
Târih-i Hind-i Garbî |
El-Cezeri |
Kaside-i Lâmiye |
Kitâb-ı Cihân-nümâ |
Kitab-ı Müstetâb |
Osmanlılar keşiflerin muhtemel tehlikelerini farketmişti. Hatta bu tehlikeleri açıkça bildiren bazı ikazlar da yapılmıştı. Meselâ, daha 1580 yılında, Emir Mehmed ibn Emir Hüseyin el-Suudî tarafından III. Murad’ın adına yazılan Amerika’nın keşfine dair Târih-i Hind-i Garbî adlı eser ve bu esere Ömer Talib’in yazdığı derkenarlar bu hususun somut kanıtlarıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ