Osmanlı Türkçesi Grameri 2 Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 16 Soru1.Soru
Tamlanan tekil ve dişil olursa sıfat ile hangisiyle dişil yapılır?
ا |
ن |
ى |
و |
ه |
Tamlanan tekil ve dişil olursa sıfat ile ٥dişil yapılır: وقعهء مؤثره vak’a-i mü’essire, حادثهء مؤسفه hâdise-i mü’essife, بلدهء طيبه belde-i tayyibe, حكايهء غريبه hikâye-i garibe.
2.Soru
Aşağıdakilerin hangisi iki isimden oluşmuş bir Farsça bir birleşik sıfat değildir?
دريا دل |
سروقد |
آهو چشم |
مه پيكر |
سر بلند |
Kelimelerin okunuşları ve Türkçe karşılıkları şöyledir: دريا دل deryâ-dil "derya gönüllü", سروقد serv-kadd "servi boylu", آهو چشم âhû-çeşm "âhû gözlü", مه پيكر meh-peyker "ay yüzlü". Bu kelimelerin her biri isimdir. سر بلند ser-bülend "yüce başlı, başı yüce" bu kelime ise sıfat+isim biçiminde oluşmuş Farsça bir birleşik sıfattır. Doğru cevap E’dir.
3.Soru
Aşağıdaki Farsça son eklerden hangisi lâyıklık, yakışırlık bildiren sıfatlar türetir?
آنه |
ين |
فام |
گون |
تر |
+âne آنه eki, lâyıklık, yakışırlık bildiren sıfatlar türetir. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.
4.Soru
Aşağıdaki tamlamalardan hangisi Farsça yapılı tamlamalarda aranan uyum kurallarına uygun bir şekilde yazılmamıştır?
Mü’min-i kâmil |
Hâdise-i mü’essife |
Rivâyât-ı kadîme |
Vüzerâ-yı fihâm |
Zâviyetân-ı mütekâbile |
E şıkkında bulunan ve "karşıt zıt açılar" anlamına gelen tamlamanın doğru hali, "Tamlanan tesniye (ikili) hâlinde ise sıfat da tesniye hâline getirilir" kuralı gereği "zâviyetân-ı mütekâbiletân" şeklinde olmalıdır. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.
5.Soru
Farsça fiillerin sonunda yer alan -den ve -ten eklerinin Türkçedeki karşılığı aşağıdakilerden hangi eklerdir?
-ıcı, -ici, -ucu, -ücü |
-mak, -mek |
-dan, -den, -tan, -ten |
-ar, -er |
-ıp, -ip, -up, -üp |
Farsçada fiiller ikiye ayrılır. -den'li masdarlar ve -ten'li masdarlar şeklinde yapılan ayrım, masdar olan fiillerin ayrımıdır. Bu masdarların Türkçe karşılığı -mak, -mek eki olan masdar ekiyle karşılanır.
6.Soru
ديدن dîden (görmek) Farsça fiilinin emir çekimi aşağıdakilerden hangisidir?
bîn |
dîd |
dîdî |
dî |
dâd |
ديدن dîden (görmek) Farsça fiilinin emir çekimi bîn şeklindedir. Bu fiilin emir çekimi düzensiz şekillidir.
7.Soru
Hangi tamlamanın her iki unsuru da tesniye (ikili) hâlindedir?
حرمين محترمين |
دين مبين |
مورخين محققين |
وزرا ى فهام |
حكايهء غريبه |
Yalnızca A seçeneğindeki حرمين محترمين Haremeyn-i muhteremeyn “İki muhterem Harem” (Mekke ve Medine) tamlamasının her iki unsuru da tesniye (ikili) hâlindedir.Diğer seçeneklerde böyle bir durum söz konusu değildir.
8.Soru
Hangisi seçenekte sıfatların karşılaştırma ve üstünlük derecelerini ifade eden ekle türetilen bir kelime bulunmaktadır?
هنرمند |
كلكون |
سنبلى |
كركسار |
بهترين |
-ter تر ve -terîn ترين: Sıfatların karşılaştırma ve üstünlük derecelerini ifade eder. Bugünkü Türkçede bu kategori sıfatın önüne daha ve en kelimelerini getirerek yapılır: daha iyi, en iyi. Karşılaştırma ve üstünlüğün birinci derecesi -ter "daha", ikinci derecesi -terîn "en" ekleriyle yapılır: بهتر bihter "daha iyi" ® بهترين bihterîn "en iyi", ارزانتر erzânter "daha ucuz" ® ارزانترين erzânterîn "en ucuz", مشكلتر müşkilter "daha zor" ® مشكلترين müşkilterîn "en zor" vs. Bu ek yalnızca E seçeneğindeki بهترين bihterîn "en iyi" kelimesinde bulunmaktadır. Dolayısıyla E doğru seçenektir.
9.Soru
A şağıdaki tamlamaların hangisinde eril ve tekil uyumsuzluğu yoktur?
افادۀ مرام |
دختر حسنه |
حادثۀ مۈسفه |
وزرا ى ﻓﻬﺎم |
زوجۀ صغير |
"زوجۀ صغير" tamlamasında eril-tekil uyumsuzluğu vardır. Doğrusu "زوجۀ صغيره" olmalıdır. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
Hangisi meslek bildiren ekle türetilmiştir?
زركر |
كلابدان |
بتكده |
كوهسار |
مرغزار |
B seçeneğindeki كلابدان gülâbdân "gülsuyu şişesi", C’deki بتكده bütkede "puthane", D’deki كوهسار kûhsâr "dağlık" ve E’deki مرغزار mergzâr "çayırlık, mera" demektir. Oysa A seçeneğindeki زركر zerger "altıncı, kuyumcu" anlamındadır.
Farsçada +kâr كار +gâr گار, +ger گر ekleri isimlere gelerek bir işi çokça yapanı veya meslek olarak yapanı ifade ederler. Türkçede bunları çoğu zaman +cı/+ci ekleriyle karşılarız: حيله كار hilekâr "hile yapan", كناه كار günâhkâr "günah işleyen", بسته كار bestekâr "beste yapan", خدمتكار hidmetkâr "hizmetçi"; خداوندگار hudâvendgâr "efendilik eden; Allah", ستمگار sitemgâr "zulm edici, zâlim", دادكر dâdger "adaletle hareket eden", آهنكرâhenger "demirci", زركر zerger "altıncı, kuyumcu" vs. Dolayısıyla A doğru seçenektir.
11.Soru
"tahsîl-i ma‘ârif-i firâvân"şeklindeki Farsça tamlamanın Arabi harflerle yapılı şekli aşağıdakilerden hangisidir?
تحصيل مارف فاوان |
تحسيل مارف فراوان |
تحسيل مارف فراوان |
تحصيل معارف فراوان |
تحسيل معارف فراوان |
"tahsîl-i ma‘ârif-i firâvân"şeklindeki Farsça tamlamanın Arabi harflerle yapılı şekli تحصيل معارففراوان dir. Doğru cevap D'dir.
12.Soru
كذار kelimesi aşağıdaki Farsça son eklerden hangisi ile türetilebilir?
ستان |
گاه |
زار |
كده |
بان |
Farsça كذار güzâr kelimesi كاه gâh eki ile türetilir ve كذارکاه “güzergâh” olarak okunur. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.
13.Soru
زلف سياه خم بخم عنبرسای zülf-i siyâh-ı ham-be-ham-ı anbersây tamlaması dört kelimeden oluşmuş bir sıfat tamlamasıdır. Zülf “saç”, anbersây “güzel kokulu”, ham-be-ham “kıvrım kıvrım”, siyah “siyah, kara” anlamlarına gelmektedir. Buna göre bu sıfat tamlamasının tamlananı hangisidir?
zülf |
siyâh |
ham-be-ham |
anbersây |
zülf-i siyâh |
Bu tamlada zülf kelimesi isimdir. Geri kalan tüm kelimeler sıfattır. Tamlamada zülf “saç” kelimesi birden çok sıfatla nitelenmiştir dolayısıyla bir isim birden çok sıfat almış ve tamlama kurmuştur. Bu sıfat tamlamasının isim kısmı tamlanandır. Doğru cevap A’dır.
14.Soru
Farsçada emir gövdesi olarak da bilinen fiil tabanları başka nasıl adlandırılır?
gelecek zaman gövdesi |
geniş zaman gövdesi |
geçmiş zaman gövdesi |
gereklilik gövdesi |
şimdiki zaman gövdesi |
Türkçede masdar ekinin çıkarılmasıyla oluşan fiilin en yalın şekli emir 2. teklik şahsı ifade ettiği gibi (yaz-mak › yaz; gel-mek› gel), Farsçada da masdar eklerinin çıkarılması ile oluşan tabanlar emir 2. teklik şahıs, fiillerin sonundaki nûn harfinin atılmasıyla oluşan tabanlar görülen geçmiş zaman 3. teklik şahsı ifade ederler. Bu tabanlar emir gövdesi ve geçmiş zaman gövdesi diye adlandırılır.
15.Soru
Aşağıdakilerin hangisi “baştan ayağa" anlamına gelen bir Farsça zarf grubudur?
سراسر ser-â-ser |
كوناكون gûnâ-gûn |
دورادور dûr-â-dûr |
پا سرا ser-â-pâ |
دمادم dem-â-dem |
Kelimelerin okunuşları ve Türkçe karşılıkları şöyledir: سراسر ser-â-ser "baştan başa", كوناكون gûnâ-gûn "türlü türlü”, دورادور dûr-â-dûr "uzaktan uzağa" ve دمادم dem-â-dem "sık sık, her zaman". پا سرا ser-â-pâ kelimesi ise "baştan ayağa" anlamına gelen bir Farsça zarf grubudur. Doğru cevap D’dir.
16.Soru
Yedi sayısının Farsça karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
چهار |
پنچ |
هفت |
هشت |
بيست |
Yedi sayısının Farsça karşılığı هفت heft şeklindedir. Doğru cevap “C” şıkkıdır.