Osmanlı Türkçesi Grameri 2 Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Hangisi Farsça bir masdardır?
سوز |
دان |
شكن |
آويختن |
روی |
Kelimelerin Türkçe okunuşları ve karşılıkları şöyledir:سوز sûz "yakan", دان dân "bilen", شكن şiken “kıran”, روی rûy "biten, yetişen". Bu kelimeler sıfat fiil olarak çekimlenmiştir. آويختن âvîhten "asmak" kelimesi ise bir masdardır. Doğru cevap D’dir.
2.Soru
Aşağıdaki sıfatlardan hangisi "eziyetli" anlamındadır?
ﭘﺮﺟﻮر |
ﭘﺮﻓﺴﻮن |
ﭘﺮﻣﻼل |
ﭘﺮﺻﻔﺎ |
پرکين |
Pür-cevr sıfatı, eziyetli anlamındadır. Doğru cevap A'dır.
3.Soru
Aşağıdaki unsurlardan hangisi Farsça yapılı tamlamaların isim veya sıfat tamlaması olduğunu göstermektedir?
Tamlayan unsur |
Tamlanan unsur |
Hem tamlayan hem tamlanan unsur |
İzafet esresi |
Harf-i cer |
Farsça yapılı tamlamaların isim veya sıfat tamlaması olduğunu yalnızca tamlayan unsurun cinsinden anlaşılmaktadır. Tamlayan isimse tamlama isim tamlaması; tamlayan sıfatsa, sıfat tamlamasıdır. Doğru cevap A'dır.
4.Soru
Dört kelimeyle kurulan aşağıdaki tamlamaların hangisinin anlamı yanlış verilmiştir?
Pây-mâl-i leşker-i cân-sûz-ı hicr - Can yakıcı ayrılığın ayakları altında ezilen asker |
Şevk-i müşâhade-i Ravza-i Mutahhara - Hz. Muhammed'in kabrini görmenin arzusu |
Kâffe-i mesâlih-i devlet-i 'aliyye - Yüce devlerin meselelerinin tamamı |
Habîb-i nâzende-i Hâlık-ı yektâ - Bir olan yaratıcının nazlı sevgilisi |
Zülf-i siyâh-ı ham-be-ham-ı anber-sây - Güzel kokulu, kıvrım kıvrım ve siyah saç |
A şıkkındaki tamlamanın tam karşılığı "ayrılığın can yakıcı askerinin ayakları altında ezilmiş olan"dır. Bu nedenle A şıkkında anlam yanlıştır ve doğru cevap da A şıkkıdır.
5.Soru
şevk-i müşâhade-i Ravza-i mutahhara tamlamasının tamlayan kısmı hangisidir?
müşâhade-i |
şevk-i müşâhade |
Ravza-i mutahhara |
şevk-i |
müşâhade-i Ravza-i |
Bu tamlamada öncelikle Ravza-i mutahhara tamlaması söz konusudur. Bu sıfat tamlaması isim değerinde olup müşâhade kelimesiyle tamlama kurar: müşâhade-i (tn) Ravza-i mutahhara (ty). Artık bu tamlama bir isim tamlamasıdır. Bu üç kelimelik isim tamlaması tamlayan olarak şevk kelimesini tamlar ve ortaya dört kelimeden oluşan Farsça bir isim tamlaması çıkar. Tamlayan kısım “Ravza-i mutahhara”dır. Doğru cevap C’dir.
6.Soru
Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde Farsça tamlama kurallarına uygun olmayan bir tamlama vardır?
Hayâl-i âlem |
Bâb-ı beyt |
Şehr-i İstanbul |
Dîn-i İslâm |
Mülk-i ezelî |
A şıkkındaki tamlama "alemin hayali" anlamına gelmektedir ki manasızdır. Doğrusu "âlem-i hayâl" yani "hayal dünyası" olmalıdır. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.
7.Soru
Aşağıdakilerin hangisi yer ve zaman isimleri yapımında kullanılan +gâh ekinin muhaffef (ince) biçimidir?
اقامتكاه |
قراركاه |
كذركاه |
شامكاه |
سحرکه |
اقامتكاه “ikametgâh”, قراركاه “karârgâh”, كذركاه “güzergâh”, شامكاه “şâmgâh” biçiminde okunmaktadır. سحرکه “sehergeh” biçiminde okunmakta ve +geh گه biçiminde muhaffef (ince) biçimde okunmaktadır. Doğru cevap E’dir.
8.Soru
Farsçada bir masdarın emir gövdesi, herhangi bir ek almadan, Türkçedeki hangi sıfat-fiil karşılığında da kullanılır?
-acak / -ecek |
-mış / -miş; -muş / -müş |
-dık / -dik; -duk / -dük |
-ar / -er |
-ası / -esi |
Bir masdarın emir gövdesi, herhangi bir ek almadan, sıfat-fiil anlamı da taşır; yani Türkçede –an / -en, -ar / -er ekleriyle yaptığımız şekillere (yazan, yazar) karşılık gelirler.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farsça sıfat tamlamasıdır?
دار الفنون |
امير المؤمنين |
حب الوطن |
خالق الارض |
هشت بهشت |
هشت بهشت Farsça'da Sekiz Cennet anlamındadır. Farsça tamlamalar ال takısı almazlar. Doğru cevap E'dir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Farsça meslek adıdır?
|
دولکر |
|
کناهکار |
|
Dülger ağaç ustası marangoz olup, meslek bildirir. Doğru cevap B'dir.
11.Soru
Hangi kelimede +gâh گاه zaman bildiren kelime türetmiştir?
شامكاه |
خوابكاه |
كذركاه |
قراركاه |
اقامتكاه |
+gâh گاه Yer ve zaman isimleri yapımında kullanılır. B seçeneğindeki خوابكاه hâbgâh “uyku yeri”, C’deki كذركاه güzergâh "geçiş yeri, geçit"; D’deki , قراركاه karârgâh "karar yeri" ve E’deki اقامتكاه ikāmetgâh "yaşanılan yer" anlamında mekân bildiren kelimeler türetmiştir. Ancak A seçeneğinde شامكاه şâmgâh "akşam vakti" kelimesinde zaman bildiren kelime türetmiştir. A, doğru seçenektir.
12.Soru
Hangi kelime tamlanan konumunda olduğunda Farsçada izafet esresi hemze “ء ” ile gösterilir?
دل |
دين |
دولت |
مثنوى |
آل |
Tamlanan kelime /î/ okunan “ی” ile bitiyorsa izafet esresi yine hemze “ء ” ile gösterilir: كشتئ نوح → keştî-i Nûh “Nuh’un gemisi”; مثنوئ مولانا → Mesnevî-i Mevlânâ “Mevlânâ’nın Mesnevi’si”; اهالئ روم → ehâlî-i Rûm “Rum (Anadolu) ahalisi”; صبئ ذكى → sabî-i zekî “zeki çocuk”. Görüldüğü gibi bu durum yalnızca D seçeneğindeki مثنوى “mesnevî” kelimesi için geçerlidir.
13.Soru
Türkçede -sız/-siz anlamı veren Farsça ön ek aşağıdakilerden hangisidir?
نا |
هم |
از |
در |
تا |
نا nâ-: bî- gibi -sız/-siz anlamında sıfatlar yapar: nâ-hoş ناخوش : hoş olmayan. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.
14.Soru
“Osmanlı Devleti”şeklindeki Türkçe tamlamanın aynı kelimelerle Farsça yapılı şekli aşağıdakilerden hangisidir?
|
|
|
|
|
Osmanlı Devleti tamlamasının Farsça biçimi “devlet-i âl-i Osmân”dır ve yazılışı دولت آل عثمان
biçimindedir. Doğru cevap A’dır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi izafet esresinin farklı kullanıldığı durumlara örnektir?
ﮐﺎﻓﻪٴ ﻣﺼﺎلح |
ﻣﺸﺎﻫﺪﻩٴ روﺿﻪ |
سبوى شراب |
جديدۀ خيريه |
روﺿﻪٴ ﻣﻄﻬﺮﻩ |
Tamlanan kelime /â/ okunan elif “ا” ve /û/ okunan vav “و” ile bitiyorsa izafet esresi yerine ye “ی” yazılır izafet esresi –yı biçiminde okunur. سبوى شراب(sebu-yı şarab) bu nedenle izafet esresinin farklı kullanım örneğidir. doğru cevap C'dir.
16.Soru
Beş ve daha fazla kelimeyle kurulan aşağıdaki tamlamalardan hangisinin anlamı yanlış verilmiştir?
Tûtî-i pâk-lehçe-i şekeristân-ı sünûhât-ı gaybiyye - Gaybla ilgili söylenceler şeker bahçesinin temiz konuşmalı papağanı |
Nemîka-i kalem-i gevher-bâr-ı hazret-i Haydar-ı Kerrâr - Dönerek saldıran arslan hazretlerinin cevher saçan kaleminin mürekkebi |
Müşâdahe-i ruh-sâr-ı dil-ârâ-yı beyt-i Hudâ - Allah'ın evinin gönül süsleyen yüzünün görünmesi |
Gedâ-yı kûşe-i rahmet-i hazret-i Ganî - Ganî hazretlerinin rahmetinin mahallesinin kölesi |
Şinâver-i emvâc-ı sutûr-ı bahr-i kadîm-i Yezdânî - Allah'ın kadim denizinin satır gibi dalgalarının yüzücüsü |
B şıkkındaki tamlamanın doğru çevirisi "Döne döne saldıran arslan hazretlerinin cevher saçan kaleminin mektubu" olmalıydı. Bu nedenle B şıkkındaki çeviri yanlıştır ve doğru cevap da B şıkkıdır.
17.Soru
Hangi tamlamanın her iki unsuru da çoğuldur?
دين مبين |
بلدهء طيبه |
علما ىكرام |
بيت خدا |
زلف سياه |
C seçeneğindeki ulemâ-yı kirâm tamlamasının her iki unsuru da çoğuldur. Diğerleri için böyle bir durum söz konusu değildir.
18.Soru
I. âmeden-âmed
II. fürûhten-fürûht
III. şikesten-şikest
IV. reften-rev
V. harîden-harîd
Yukarıdaki masdar-geçmiş zaman gövdesi eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?
I, II, V |
I, II, III, V |
IV, V |
I, II, III, IV, V |
II, III, IV |
I. âmeden-âmed
II. fürûhten-fürûht
III. şikesten-şikest
IV. reften-rev
V. harîden-harîd
sıranalan kelimelerden I, II, III ve V'te geçmiş zaman çekimleri verilmiştir. IV. kelime ise reften fiilinin emir çekimidir.
19.Soru
"Tamlanan kelime /a/ veya /e/ okunan güzel he “?” ile bitiyorsa sondaki güzel he’nin üstüne hemze işareti konur."
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde yukarıdaki açıklamaya aykırı bir örnek vardır?
Dîde-i giryân |
Keştî-i Nûh |
Leyle-i kadr |
Hâne-i peder |
Sefîne-i belâgat |
B şıkkındaki seçenek soru kökünde verilen açıklamaya değil "Tamlanan kelime /î/ okunan “? “ ile bitiyorsa izafet esresi yine hemze “? “ ile gösterilir." açıklamasına uygundur. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.
20.Soru
Farsça masdarların sonunda bulunan -den veya -ten eki atıldığında geriye kalan yapının adı aşağıdakilerden hangisidir?
geçmiş zaman gövdesi |
gelecek zaman gövdesi |
gereklilik çekimi |
geniş zaman gövdesi |
Şimdiki zaman gövdesi |
Aslî masdarlardan -den ve -ten ekleri atılınca ortaya çıkan şekil hâl gövdesi veya geniş zaman gövdesi olarak da adlandırılır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ