Osmanlı Türkçesine Giriş 1 Ara 14. Deneme Sınavı
Toplam 13 Soru1.Soru
Aşağıdaki kelimeleri seslendirdiğinizde duyduğunuz seslere göre, hangi kelimede uzun a'dan önceki damak sesi için çeviriyazı alfabesindeki kalın k harfi kullanılmamalıdır?
Mukâbele |
Kâtil |
Kâzım |
Rekâbet |
Kâdir |
Altına nokta konmuş k harfi, eski alfabedeki ق içindir. Nokta, patlamalı tonsuz bir art damak ünsüzü olan bu sesin kalınlığını gösterir. Bu sesin ön damaklısını (incesini) alfabemizin k harfi karşılamaktadır: نقطه nota / نكته nükte, قاتل âtil / كافر kâfir gibi. Çeviriyazıda ’nın kullanılması alıntı kelimelerde uzun ünlüden önceki sesin değerini göstermek bakımından gereklidir. [Not. Bugünkü alfabemizdeki k’nin Türkçe kelimelerde ünlülere göre art damaklı ve ön damaklı söylenişi, iki ayrı harfin bulunmasını gerektirmeyecek bir durumdur. Ancak alıntı kelimelerin söylenişini yazıya aktarmak bakımından bunun bir eksiklik olduğu muhakkaktır. Örnek olarak, Türkçe Sözlük’te ‘öldürmek’ anlamındaki kelime katil, bu kökten türeme ‘öldüren’ anlamındaki kelime ise kâtil olarak yazılmıştır. Ama ‘değer’ anlamındaki kadir kelimesi ile yine onunla kök bağı bulunan ve ‘güçlü’ anlamına gelen kelime kadir olarak aynı biçimde yazılmıştır. Halbuki ikincisinde k önündeki ünlü uzundur (kâdir). Öte yandan kâtip, kâfir gibi farklı sesle seslendirilen kelimelerde de uzun ünlüden önceki ünsüz ses aynı harfle yazılmaktadır. Bunlara ünlüsü söyleyişte uzun olan kafile, makale, mukabil, mukavele, mukayese gibi kelimelerde, k’nin yanlış okunmasını önlemek kaygısıyla, bu ünlü uzunluğunun gösterilmiyor olduğunu da ekleyelim. Tutarsızlık ortadadır. Problem, üzerine iki görev yüklenen uzatma işaretinin bu iki görevi birden yerine getirememesinden kaynaklanmakta, bu da, tıpkı geçmişin okuma dilindeki bozukluklar gibi, yazımın yetersizliğinden kaynaklanan bir sonuç olarak bozuk söyleyişlere yol açmaktadır.] Sonuç olarak söyleyişi yansıtmayı amaçlayan bir çeviriyazıda ق için kullanılması kaçınılmazdır.
Bu bilgilerden yola çıkılırsa doğru cevabın C şıkkı olduğu görülecektir.
2.Soru
"Araça'da a ünlüsü kalın ünsüz harflerinin hece sonunda yer alması durumunda hece ünlüsünü gösteren üstün (fetha), á gibi okunur."
Aşağıdakilerden hangisi bu kurala örnektir?
نجم |
احمق |
احكام |
اظهر |
قلم |
احكام áhkâm verilen kurala örnektir. Doğru yanıt C'dir.
3.Soru
Seçeneklerdekilerden hangisi Arapçadaki uzun a sesinin söyleyişte halklılaşma nedeniyle kural dışı bir şekilde kısalmasına örnek oluşturmaz?
kabahat |
nebahat |
cerahat |
hasılat |
sabahat |
Arapçadaki a ünlüsünün uzunluğu edebiyat dilinde özellikle ve özenle korunmuştur. Bu korumayı besleyen, eski şiirde kullanılmış olan aruz vezni olmuştur. Şehirli okumuşların diline de bulaşmış olan uzun söyleyişin açık hecelerde tutunup yerleştiği bugün bile birçok kelimede varlığını korumasından kolayca anlaşılabilir: şikâyet, rivâyet, nâmus, nâme, hâsılat, siyâset gibi. Osmanlı Türkçesi döneminin ortak konuşma dilinde bu sesin açık hecelerde bile kısalarak söyleyişte büyük ölçüde halklılaştığı söylenebilir: kabâhat değil kabahat, nebâhat değil nebahat, cerâhat değil cerahat gibi.
4.Soru
"Hemze ünsüzü, konuşma dilinde, bugün olduğu gibi, Osmanlı Türkçesi döneminde de bulunduğu yere göre türlü değişikliklere uğratılmıştır:
Çift ünsüzle biten tek heceli kelimede düşürülmüştür:"
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi buna uyan bir örnek olabilir?
|
|
|
|
|
"Hemze ünsüzü, konuşma dilinde, bugün olduğu gibi, Osmanlı Türkçesi döneminde de bulunduğu yere göre türlü değişikliklere uğratılmıştır:
Çift ünsüzle biten tek heceli kelimede düşürülmüştür: şey’ yerine şey gibi."
Doğru yanıt A'dır.
5.Soru
Seçeneklerdekilerden hangisi dudakların yuvarlak bulunduğu durumda çıkan ünlülerden biridir?
e |
i |
a |
ü |
ı |
Dudakların düz ve yuvarlak durumuna göre çıkan ünlüler: Bu durum da ünlülerin düzlük-yuvarlaklık niteliklerini belirler. Dudakların düz ve yayvan bulunduğu durumda çıkan ünlüler düz, yuvarlak ve büzülmüş durumunda çıkanlarsa yuvarlak ünlülerdir. Düzler, a, e, ı, i; yuvarlaklar, o, ö, u, ü.
6.Soru
Harfleri ses yolunda oluştukları yere ve niteliklerine göre söylemek” anlamındaki kelime aşağıdaki şıklardan hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Bağlam |
Fetha |
Kesre |
Zamme |
Tecvit |
Doğru cevap E’dir.
7.Soru
Hangisi "ha" harfinin ortadaki gösterim şeklidir?
ص |
ض |
خ |
ح |
ش |
Doğru gösterim şekli ح
8.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde ince l vardır?
felek |
salmak |
olmak |
kal |
bulanmak |
Türkçe kelimelerde (ince), Arapça ve Farsça kelimelerde (ince)
كل gel, سيل sil, بيلمك bilmek, فلك felek, فلاكت
felâket, لاكن lâkin, لاله lâle, لالا lâlâ
9.Soru
", i sesi" Arapça kelimelerde başta nasıl yazılır?
|
|
|
|
|
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ideal alfabenin özelliğidir?
Geçmişinin çok eski zamanlara dayalı olması |
Çok sayıda ulus tarafından kullanılıyor olması |
Harf sayısının çok fazla olması |
Her yalın sesin tek bir işaretle gösterilmesi |
Yazımının ve okunmasının kolay olması |
En ideal alfabe her yalın sesin bir tek işaretle gösterildiği alfabedir. Böyle bir alfabenin kullanıldığı yazı da dilin seslerini karışıklığa yol açmadan gösterebilir. Bu açıdan bugünkü alfabemizin konuşma zincirindeki her sesi birer işaretle gösteren oldukça ideal bir alfabe olduğunu söyleyebiliriz.
11.Soru
Hangisi "şın" harfinin sondaki halidir?
س |
ش |
ح |
ص |
ض |
Doğru gösterim ش
12.Soru
"Osmanlı alfabesinin ünsüz harfleri, içinde bulundukları hecenin ünlüsünü kalın-ince okutmaları yönüyle iki öbekte toplanmıştır:
a. kalın ünsüz harfleri
b. ince ünsüz harfleri"
Buna göre aşağıdaki seçeneklerde verilen eşleşmelerden hangisi yanlış kabul edilmelidir?
ص'dan sonra kalın ünlü gelir. |
گ'den sonra ince ünlü gelir. |
ق'tan sonra kalın ünlü gelir. |
ل'dan sonra kalın ünlü gelir. |
ش'dan sonra ince ünlü gelir. |
Bu alfabenin ünsüz harfleri, içinde bulundukları hecenin ünlüsünü kalın-ince okutmaları yönüyle iki öbekte toplanmıştır:
a. kalın ünsüz harfleri: ح ha, خ hı, ص sad, ض dad, ط tı, ظ zı, ع ayın, غ gayın, ق kaf;
b. ince ünsüz harfleri: ب be, ت te, ث se, ج cim, ف ,şın ش ,sin س ,ze ز ,rı ر ,zel ذ ,dal د ,çim چ fe, ك kef, گ gef, ل lam, م mim, ن nun, و vav, .ye ی ,he ه
Bu bilgiler doğrultusunda yanlış bilgi bulunduran ve doğru olan seçenek D şıkkıdır.
13.Soru
Osmanlı Türkçesi döneminde alıntı kelimelerin yazılışı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Dilde geniş kullanım alanı bulmuş bazı alıntı kelimelerin yazılışlarında değişiklikler yapılmıştır.
|
Arapça bazı kelimelerin yazılışında ana harfler değiştirilmiştir.
|
Arapça ve Farsçadan alınmış kelimelerin yazılışları genel olarak değiştirilmemiştir.
|
Arapça ve Farsçadan alınan bütün kelimelerin söylenişlerindeki değişiklikler yazılışlarına yansıtılmıştır.
|
Yazımda yapılmış bazı değişiklikler yazarın söyleyişi yazılışa yansıtabilme arayışının sonuçlarıdır.
|