Rezervler Merkez Bankasının bankacılık kesimine karşı yükümlülüklerini göstermektedir. Eğer bir banka, merkez bankasındaki hesabında 200 liralık mevduat bulunduruyorsa Merkez Bankası bu bankaya 200 lira borçludur.

Klasik enflasyon hedeflemesi uygulamasında, fiyat istikrarı temel amacına uygun olarak ulaşılmak istenen bir amaç var: Birincisi, enflasyon ile enflasyon hedefi arasındaki fark en aza indirilmek isteniliyor. Bu farka ‘enflasyon açığı’ deniliyor. Enflasyon hedefin üzerinde ise enflasyon açığı artı değer alıyor. Tersi durumda, enflasyon açığının değeri eksi oluyor. İkincisi, üretim düzeyi ile potansiyel (doğal) üretim düzeyi arasındaki farkın en aza indirilmesi amaçlanıyor. Bu farka da ‘çıktı açığı’ deniliyor.

Dikkat ederseniz amaç içinde dört değişken yer alıyor: Enflasyon, enflasyon hedefi, üretim ve potansiyel üretim düzeyi. Potansiyel üretim düzeyi kısa dönemde değişebilecek bir şey değil, adı üstünde ‘potansiyel’; potansiyelinizi değiştirmek için bayağı bir uğraş vermek gerekir. Mesela işgücünün beceri düzeyini artırmak, daha gelişmiş bir teknoloji kullanmak, daha iyi bir altyapıya sahip olmak, davaların daha çabuk karara bağlanması, haksız rekabetin önlenmesi, küçük işletmelerin daha kolay finansman kaynaklarına ulaşmalarının sağlanması gibi alanlarda reformlar gerekiyor. Para politikasındaki değişikliklerle bu reformları gerçekleştirmek mümkün değil. Açık ki bu nedenle, merkez bankası potansiyel üretim düzeyini veri olarak alabilir. Enflasyon hedefi de yılın başında biliniyor. Amaç bağımsızlığı yoksa hükümet belirliyor ya da hükümet ile birlikte merkez bankasınca saptanıyor.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, klasik enflasyon hedeflemesi uygulamasında amaç içinde yer alan değişkenlerden biri olan potansiyel üretim düzeyini değiştirmek için seçeneklerdeki alanların tümüne reform yapılması gerekiyor, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

25 Nisan 2001’de çıkarılan 4651 sayılı Kanun ile TCMB bağımsız bir kurum hâline geldi. 2002 başında ‘örtük enflasyon hedeflemesi’ rejimi uygulamaya başladı TCMB. Bu uygulama 2005’in sonuna kadar sürdü. Uygulanan örtük enflasyon hedeflemesi özü itibarıyla klasik enflasyon hedeflemesi ile aynıydı: Enflasyon hedefi yılbaşında kamuoyuna açıklanıyordu. TCMB’nin temel politika aracı olan gecelik faiz oranı Banka’nın yaptığı enflasyon tahminleri ile hedef arasındaki farka göre değiştiriliyordu. Banka politika faizine ilişkin aldığı her kararın gerekçelerini kamuoyuna bir duyuruyla açıklıyordu. Hem Bakanlar Kurulu’na, hem de TBMM Bütçe ve Plan Komisyonu’na yılda iki kez sunum yaparak hesap veriyordu. Klasik enflasyon hedeflemesinden öze yönelik olmayan farklar da vardı: Faiz kararını Para Politikası Kurulu almıyordu; Kurulun tavsiyeleri de dikkate alınarak Başkanlıkça herhangi bir zamanda alınabiliyordu. Dolayısıyla, faiz kararlarının alındığı toplantı tarihleri kamuoyunca bilinmiyordu.

Peki, neden örtük enflasyon hedeflemesi? TCMB, 2001 krizinden sonraki koşullarda diğer alternatif para politikası rejimlerine güvenmiyordu. Sabit döviz kuru rejimi uygulayamazdı; Ocak 2000’de böyle bir uygulamaya başlanmış ama sistem Şubat 2001’de çökmüştü. Ortaya çıkan derin kriz, bu rejimin saygınlığını yok etmişti. IMF ile bir stand-by anlaşması yürürlükteydi. Bu anlaşma çerçevesinde zorunlu olarak bir parasal kontrol rejimi vardı; ama TCMB bu rejimden hoşnut değildi. O dönemde % 70’e yaklaşan enflasyonu düşürmek için bu rejimin yeterli olmayacağını düşünüyordu. Öte yandan 2001 krizi sonrasında hem bankacılık sektörünü ayağa kaldırma operasyonu yapılıyordu hem de yüksek düzeydeki bütçe açığı ve kamu borcu azaltılmaya çalışılıyordu. Bu nedenlerle, klasik enflasyon hedeflemesini uygulamak yerine örtük enflasyon hedeflemesini uygulamayı seçti. 2006 başında ise klasik enflasyon hedeflemesine geçildi. Bu düşüncenin arkasındaki temel nedenler şöyleydi: Gerçekleşen enflasyonlar hedefleri hiç aşmamış ve örtük enflasyon hedeflemesi uygulamasının saygınlığı üst düzeye çıkmıştı. Uluslararası piyasalarda Türkiye’nin kredi riski tarihsel olarak düşük bir düzeye inmişti. Kamu kesimi borçlanma gereği oldukça azalmış ve kamu borcu önemli ölçüde düşmüştü. Bankacılık sektörü de daha sağlıklı bir yapıya kavuşmuştu. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Seçeneklerde yer alan nedenlerin tümü, 2006 yılı başında klasik enflasyon hedeflemesi rejimine geçilmesi düşüncesinin arkasındaki temel nedenlerdir.

Bu rejim hâlen yürürlükte. Ancak 2010 sonundan itibaren TCMB’nin yeni arayışlara girdiğini ve özellikle 2011’deki uygulamasının klasik enflasyon hedeflemesinin oldukça dışında olduğunu belirtmem gerekiyor. Hem örtük hem de klasik enflasyon hedeflemesinde tüketici enflasyonu için oluşturulan hedefler üç yıllık bir vadede yıllık açıklandı: Mesela 2005 sonunda 2006, 2007 ve 2008 hedefleri ilan edildi. Hedefler nokta hedeflerdi. Tablo 7.1’de 2002-2011 dönemindeki enflasyon hedefleri, enflasyon gerçekleşmeleri, gerçekleşme ile hedef arasındaki fark (enflasyon açığı), gerçekleşen büyüme oranı ve bu büyüme oranı ile potansiyel büyüme oranı arasındaki farklar veriliyor. Potansiyel büyüme oranını, Türkiye’nin uzun dönemli ortalama büyüme oranı olan yüzde 4.7 olarak aldığımı not edeyim.

Kredi İtibarı: Kredi kullanacak birey veya firma hakkında yapılan araştırma ve değerlendirme sonucunda, borç ödeme gücünü belirleyen ölçüttür.

Reel faiz= Nominal faiz - Enflasyon oranı
Reel faiz= % 3 - % 5= -% 2 

2009 yılında hedeflenen enflasyon oranı gerçekleşenin üzerindedir.

Senyoraj geliri, devletin para basarak satın aldığı mal ve hizmet miktarı olarak tanımlanıyor. Dolayısıyla, kendi parasını basan her ülkenin bir senyoraj geliri var.

Yıllık fiyat artışlarının yıllar, hatta on yıllarla ölçülen uzun dönemler boyunca yüksek rakamlarda kalması kronik enflasyon olarak adlandırılır.

Zorunlu karşılık olarak munazm karşılıklar, bankanın mevduatlarının belirli bir oranı olarak Merkez Bankası'na yatıracağı tutarı belirler. Bankasının kendi kasasında tutacağı tutarı belirleyen oran dipsonibilite oranıdır. Zorunlu karşılıklar haftalık olarak değil, günlük olarak belirlenmektedir. 

Zorunlu karşılık oranını bankaların temsicilieri BDDK yoluyla haftalık olarak belirlemez. Zorunlu karşılık oranlarının belirlenmesi Merkez Bankası'nın uhdesindedir. 

Zorunlu karşılık oranlarının artırılması, bankaların likiditesini artırmaz, azaltır. Doğru cevap D seçeneğidir. 

Bütün bankalar topladıkları fonların bir kısmını nakit veya nakde kolayca çevrilebilen varlıklarda tutmakla yükümlüdürler. Bu varlıkların bir kısmı Merkez Bankasında tutulan hesaplardır. Bunun bir kısmı yasal yükümlülükten kaynaklanmaktadır. Yani bankalar yasal olarak topladıkları mevduatın Merkez Bankası tarafından belirlenen bir orana karşılık gelen kısmını Merkez Bankasında tutmak zorundadır. Buna zorunlu karşılıklar adını vermekteyiz. Yasal olarak her bir liralık mevduatın belli bir oranının zorunlu karşılık olarak tutulması gerekmektedir. Bu orana zorunlu karşılık oranı adı verilmektedir ve bu oranı belirleme yetkisi Merkez Bankasındadır.

Para kurulunun en belirgin özelliği merkez bankasının döviz rezervi kadar sisteme yerli para arz etmesi.

Merkez bankası, piyasada geçici olarak likiditeyi azaltmak istediğinde ters repo işlemi yaparak bankacılık kesimine tahvil satar ve böylelikle piyasadan likiditeyi çekmiş olur.