Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 31. maddesinde; “Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır.” hükmü yer almaktadır.

Sözleşmenin İhlali: Hekimin sözleşmeye dayanan sorumluluğunun doğmasının bir diğer koşulu da sözleşme hükümlerinin ihlal edilmesidir. Gerçekten de hekimin sözleşmeden kaynaklanan hukuki sorumluluğunun doğabilmesi için hasta ile akdettiği vekâlet sözleşmesinin hükümlerini ihlal etmesi gerekmektedir. Vekâlet sözleşmesi, en genel manada hekime, hastasının içinde bulunduğu sağlık problemlerinden kurtulması için gerekli tedaviyi yapma yükümlülüğü getirmektedir.

Ancak vekâlet sözleşmesi yalnızca bu yükümlülüğü getirmemekte, aynı zamanda hekime sır saklama, hastayı aydınlatma, hastaya sadakat ve özen gösterme, bilgi ve belgeyi kayda geçirme, gerektiğinde tedavinin süreci hakkında bilgi verme ve hesap verme gibi yükümlülükleri de getirmektedir. Hekimin, bahse konu bu yükümlülüklerden herhangi birini olumlu ya da olumsuz bir davranışı ile ihlal etmesi sözleşmenin ihlali kapsamında kabul edilmektedir.

Hasta hakları bağlamında konu incelendiğinde, 2002 yılında Roma’da kabul edilen “Hasta Haklarına İlişkin Avrupa Statüsü Sözleşmesi”nde geçen bilgilenme ve rıza hakkı hastalara ilişkin olarak öne çıkmaktadır. Durumu hakkında yeterince bilgilendirilen hastanın tedavi koşulları bakımından rıza göstermesi hasta hakları alanında aranan temel kriterlerden biridir.

Deontoloji terim olarak “yükümlülükler bilgisi” anlamında kullanılmaktadır. Hekim ve hasta ilişkisinde, hekimin uymak zorunda olduğu gelenek ve kurallar Tıbbi Deontolojiyi öne çıkarmaktadır.Etik boyutunda üzerinde çalışılan sorunlar çözüme kavuştuğunda, bu sorunlara ilişkin normlar ortaya çıkmaya başladığında söz konusu bilgiler artık deontolojinin konusu hâline gelmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır

Vekâlet sözleşmesinin özelliklerini aşağıdaki şekilde sırlayabiliriz. A. Vekil, üzerine bir is alır veya hizmet görmeyi taahhüt eder. B. Vekil, ifayı başkası adına ve hesabına yapar (Bazı hâllerde vekil ve müvekkilin menfaati birlikte olabilir). C. Müvekkilin iradesine ve menfaatine uygun davranır. D. Vekil, isini kısmen de olsa bağımsız olarak yapar. Vekil, isin ifasıyla ilgili emir ve talimat alır; yer, zaman ve isin nasıl görüleceği konusunda ise bağımsızdır. E. Sadece edim fiilînin gereklerini yapmayı üstlenir. F. Vekil, edim sonucuna ilişkin bir taahhütte bulunamaz. D şıkkında Vekilin edim sonuçlarına ilişkin bir taahhütte bulunabildiği verilmiştir.

Aydınlatma kapsamında öncelikle; hastanın neye rıza gösterdiğini açıkça anlaması gerekmektedir. Bunun yanında aydınlatmanın, yapılması gereken tıbbi müdahalenin nedenini, içeriğini, kapsamını, rizikolarını, sonuçlarını, yan etkilerini, müdahalenin yapılmamasının sonuçlarını, alternatif tedavi yöntemlerini, kullanılacak cihaz, malzeme ve fiziki kapasitesini vb. içermesi zorunludur.

Hasta Hakları Yönetmeliği’nin 31. maddesinde; “Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır.” hükmü yer almaktadır. Bu hükümde rızanın alınmasında en önemli husus, hastanın veya kanuni temsilcisinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilmesi gerektiğidir.

Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun uyarınca; “Tabipler, diş tabipleri ve dişçiler yapacakları her nevi ameliye için hastanın, hasta küçük veya tahtı hacirde ise veli veya vasisinin evvelemirde muvafakatını alırlar.” Buna ilave olarak Hasta Hakları Yönetmeliği’nde; “Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz.” ile “Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir.” hükümleri yer almaktadır.

Vekâlet sözleşmesinin özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

1. Vekil, üzerine bir iş alır veya hizmet görmeyi taahhüt eder.
2. Vekil, ifayı başkası adına ve hesabına yapar (Bazı hâllerde vekil ve müvekkilin menfaati birlikte olabilir).
3. Müvekkilin iradesine ve menfaatine uygun davranır.
4. Vekil, işini kısmen de olsa bağımsız olarak yapar. Vekil, işin ifasıyla ilgili emir ve talimat alır; yer, zaman ve işin nasıl görüleceği konusunda ise bağımsızdır.
5. Sadece edim fiilînin gereklerini yapmayı üstlenir.
6. Vekil, edim sonucuna ilişkin bir taahhütte bulunamaz.

Hipokrates döneminde tıp tanrısı olan “Asklepios” üzerine yemin edilirken günümüzde namus ve şeref üzerine edilmeye başlanmıştır.

Vekâlet sözleşmesinde, hekim “vekil”, olarak değerlendirilmektedir. Sözleşmede vekil açısından bir sonuç elde etme garantisi verilmemekte, sonucun alınmaması rizikosu müvekkil, yani hasta, üzerinde kalmaktadır. Vekil, her zaman müvekkil adına hareket etmek ve onun çıkarlarını gözetmek durumundadır. 

Kabul beyanı bağlanma iradesi ile yapılan öneriye karşılık sözleşmenin diğer tarafınca öneriyi yapana yöneltilen ve sözleşmenin öneriye uygun olarak kurulması arzusunu kesin şekilde ifade eden irade beyanıdır. 

Kusura dayalı hatalı tıbbi uygulama “malpraktis” (kötü uygulama) olarak adlandırılmaktadır.

İstişari: Yalnızca danışmak için

Tam ehliyetli: Ergin, ayırt etme gücüne sahip, kısıtlı olmayan kişi

Tam ehliyetsiz: Ayırt etme gücünden yoksun kişi

İlliyet bağı bir başka adıyla sebep-sonuç ilişkisi..

Kanun metninde kanunun hangi tarihte yürürlüğe gireceği konusunda herhangi bir hüküm bulunmuyor ise kanun, Resmî Gazetede yayımlandığı günü izleyen günden itibaren 45 gün sonra yürürlüğe girmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır

Hasta haklarına ilişkin doğrudan yapılan ilk düzenleme 1973 yılında ABD’de Amerikan Hastaneler Birliği tarafından kabul edilerek yayımlanan Hasta Hakları Bildirgesidir. 

Rıza (onay/onam) Hakkı: Her türlü tıbbi müdahale öncesinde hastaya; kendisi ile ilgili tıbbi gerçekler, önerilen tıbbi girişimler, her bir girişimin olası risk ve yararları, önerilen girişimlerin farklı seçenekleri, tedavisiz kalmanın etkisi, tanı, sonuç ve tedavinin gidişatı anlatılmalıdır. Tüm bunlar anlatıldıktan sonra hastanın kendi el yazısı ile tüm bunları kabul ettiğine dair rızası alınmalıdır. 

Hasta, serbest çalışan bir hekime başvurduğunda, hekimin hastayı derhal reddetmediği ve tedaviyi kabulüne ilişkin onay verdiği durumda, hekimle hasta arasında hekimlik sözleşmesi kurulmuş olmaktadır. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 502. maddesinde hüküm bulmuştur. TBK m. 502’ye göre; “Vekâlet sözleşmesi, vekilin vekâlet verenin bir işini görmeyi veya işlemini yapmayı üstlendiği sözleşmedir. 

Vekâlet sözleşmelerini diğer iş görme sözleşmelerinden ayıran en büyük özelliği, vekâlet sözleşmelerinin büyük ölçüde güven ilkesine dayanmasıdır.

Vekâlet Sözleşmesinde Vekilin Borçları

Vekâlet sözleşmesinde, vekil ile müvekkil arasında, kurmuş oldukları sözleşme kapsamında,

belirli bir işin görülmesi ya da bir hizmetin ifası kararlaştırılmıştır.

Vekâlet sözleşmesinde vekilin borçlarını aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür.

Bunlar:

1. Sadakat ve Özen Borcu (İşi Gereği Gibi İfa)
2. İşi Bizzat Yapma Borcu
3. Müvekkilin Talimatına Uygun Hareket Etme Yükümlülüğü
4. Vekilin Hesap Verme Borcu
5. Vekilin Vekalet Dahilinde Aldıklarını İade Borcu