Ekolojik Sistemler Kuramı:
Bronfenbrenner’in mikrosistem, mezosistem, ekzosistem, makrosistem ve kronosistem adını verdiği çevresel sistemler aracılığı ile çocuğun toplumun bir üyesi olma sürecini ele aldığı kuramdır.

Ekolojik Sistemler Kuramı çocuğun gelişimini doğrudan ya da dolaylı etkileyen beş çevresel sistem üzerine odaklanmaktadır:
1. Mikrosistem: Bireyin içinde yaşadığı ve doğrudan etkileşimde bulunduğu yakın
ilişkiler ağını içermektedir. Bireyin gelişiminde en üst düzeyde etkiye sahip olan bu sistem bireyin ailesini, akranlarını ve okulunu içermektedir.

2. Mezosistem: Çocuğun ilişkide olduğu en az iki farklı mikrosistem arasındaki ilişkilerdir. Örneğin çocuk, aile ve okul mikrosisteminin içinde yer almaktadır. Aile ortamında gerçekleşen olayların etkisi okul ortamına yansıdığı gibi okul ortamında gerçekleşen olayların etkisi de aile ortamına yansımaktadır.

3. Ekzosistem: Çocuğun doğrudan içinde bulunmadığı fakat gelişimini dolaylı olarak etkileyen etkileşimlerdir. Örneğin iş yerinde işvereni tarafından baskı gören bir annenin ev ortamında çocuklarına baskıcı ve otoriter tavır içeren davranışlar sergilemesi.

4. Makrosistem: Çocuğun içinde yaşadığı toplumsal çerçeveyi belirleyen bu sistem dolaylı olarak çocuğun gelişimini etkilemektedir. Toplumun kültürel değerleri, yasalar bu sistemde yer almaktadır.

5. Kronosistem: Zamana bağlı olarak tüm sistemleri etkileyen bir sistem olarak anlaşılabilir. Çocuğun içinde yaşadığı çevrede zaman içinde olan değişimlerin, çocuğun gelişimini etkilemesini kapsamaktadır. Mikro, mezo, ekzo ve makrosistem içinde tarihsel süreçte meydana gelen değişimler ve bu değişimlerin aileyi, ebeveynleri ve çocukları etkilemesidir. Çocuğun okula başlama yaşı, zaman içinde ailelerin tutumlarında meydana gelen değişimler, günümüzde kadınların çalışma yaşamına katılma oranının artması, aile yapısının geniş aileden çekirdek aile yapısına doğru değişimi bu sistem
içinde değerlendirilebilir.

Swap (1993) okul ve aile ilişkilerini koruyucu model, okuldan eve geçişli model, zenginleştirilmiş program modeli ve iş birliği modeli olmak üzere dört temel model çerçevesinde açıklamaktadır.

Bu model okul ve aile arasında anlamlı bir iş birliği oluşturulmasına engel olan durumlara açıklık getirmeyi ve bu engellerin ortadan kaldırılarak okul ve aile iş birliğinin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Swap’a göre okul aile iş birliği çocuğun başarısını, kendine olan güvenini, okula devam etme
oranını artırmaktadır.

Aile eğitimi, çocuklarla en yakın ve en yoğun ilişki halindeki aile bireylerini desteklemeye ve aile yaşantısını iyileştirmeye yönelik eğitsel girişimler olarak tanımlanmaktadır.
Aile eğitim etkinlikleri; çocuk sağlığı, çocuk gelişimi, davranış yönetimi, iletişim, beslenme, ruh sağlığı gibi konularda ailelerin bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik sistemli ve planlı çalışmalar olarak da tanımlanmaktadır..

Aile eğitimi ve katılımının amaçları:

- Çocuğun ailedeki öğrenme ortamına katkıda bulunmak

- Çocuğun tüm gelişimini desteklemek

- Aile bireyleri arasında sağlıklı iletişim kurulmasını sağlamak

- Ailelerin okuldaki eğitime parale tutum ve davranışları benimsemelerini sağlamak

- Ailelerin okuldaki eğitime katılımlarını arttırmak

- Ailelerin davranış ve alışkanlıklarını düzenlemede değişik yolları öğrenmelerini sağlamak

Aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının en önemli işlevi, ailelerin çocuğu ve kendilerini geliştirme konusunda farkındalıklarını artırma ve daha sorunlar ortaya çıkmadan önce önleyici koşulları sağlayabilmektir. Ancak, yaşam koşulları düşünüldüğünde her aile yaşadığı çevre, sosyoekonomik düzey, kültürel geçişler bakımından birbirinden farklı başedilmesi gereken birçok sorunlar yaşamaktadırlar.
Bu durumlarda da aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının farkındalık geliştirme ve önleyici işlevler ile destekleyici işlevler-problemlerin çözümü boyutlarından yararlanılması gerekir.

Aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının farkındalık geliştirme ve önleyici işlevleri:

• Eğitime katılım

• Ebeveynlik becerileri

• Çocuk gelişimini destekleme

• Kişisel gelişim

Aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının destekleyici işlevler-problemlerin çözümü boyutu:

• Özel gereksinim

• İçselleştirilmiş-dışsallaştırılmış problemler'i kapsamaktadır.

İçselleştirilmiş Problem Davranışlar:
Başkaları tarafından kolayca gözlenemeyen, sosyal olarak içe kapanıklık, kaygılı,
çekingen, depresif, üzgün olma şeklindeki davranışlardır.

Dışsallaştırılmış Problem Davranışlar:
Açıkça gözlenebilen, sözel ve fiziksel saldırıyı içeren davranışlardır

Aile eğitiminin ve katılımının aileler, çocuk ve eğitimciler açısından başarılı olarak uygulanabilmesi için bu süreçte bazı ilkelere dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu ilkeler şunlardır:

1. Hazırlıklı olma

2. Saygılı olma

3. Özgün olma

4. Stratejik olma

5. Esnek olma

6. Yaratıcı olma

7. İş birliğine açık olma

Aile Eğitiminde En Çok Gereksinim Duyulan Konular:

Geçmişten günümüze kadar ailelerin endişe duymasına ve problemlerle karşılaşmasına neden olan konulardan biri çocuk yetiştirmedir. Ailelerin yaşadığı bu problemlerle ilgili çocuğun ve ailenin yaşam kalitesini artırmaya yönelik aile eğitimi ve katılımı çalışmaları, ailelerin bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik destek hizmetlerinden oluşmaktadır. Ailelerin anne-babalık hakkında kendini
geliştirmek istediği konular çeşitli etmenlere bağlı olarak ve ailelerin gereksinimleri doğrultusunda değişebilmektedir. Önemli olan eğitimcilerin çalıştıkları gruplarda ailelerin gereksinimlerini ayrıntılı olarak belirlemesidir. Bu bağlamda, Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan bir araştırmada (2011), ailelerin genel olarak disiplin yöntemleri, kişilik gelişimi, çocuk gelişimi, okul-aile iş birliği, aile içi iletişim konularında eğitim ihtiyacı duydukları tespit edilmiştir. Dünyada ve ülkemizdeki aile eğitimi programları incelendiğinde de ailede iletişim, aile sağlığı, aile hukuku, aile ekonomisi, mesleki gelişim, ailede medyanın ve teknolojinin kullanımı ile çocuk gelişimi ve eğitimi konularına yer verildiği görülmektedir. Çocuk gelişimi ile ilgili konu başlıkları ise gelişim alanları ve özellikleri, etkili iletişim yöntemleri, olumlu davranış geliştirme yöntemleri ve etkili ders çalışma yöntemleridir.

Aile katılım düzeyleri ile ilgili Epstein (2005) tarafından tanımlanan ve yaygın olarak kullanılan altı düzey bulunmaktadır:

Düzey 1. Anne-babalık/Çocuk yetiştirme

Düzey 2. İletişim

Düzey 3. Gönüllülük

Düzey 4. Evde öğrenme

Düzey 5. Karar alma süreçlerine aile katılımı

Düzey 6. Toplumla iş birliği

Gordon da aile katılımı konusunda çocuğun gelişimi ve akademik başarısının aile okul ve toplum iş birliği ile artırılabileceğini ifade etmektedir. Gordon, ailelerin aile katılımında üstlendiği rollerin aile katılım düzeylerini belirlediğini savunmaktadır. Gordon (1970) tarafından oluşturulan ve daha sonra Gordon ve Breivogel (1976) tarafından tekrar güncellenen aile katılımında ailelerin üstlendiği roller aşağıdaki şekildedir:

1. Seyirci olarak aile

2. Karar alma süreçlerine katılan aile

3. Sınıf gönüllüsü olan aile

4. Yarı profesyonel olan aile

5. Öğrenen aileler

6. Çocuğun öğretmeni olarak aile

Aile eğitimi ve katılımı çalışmalarını planlama ve uygulama basamakları:
1. Gereksinim belirleme,
2. Hedef geliştirme,
3. Hedeflere ulaştıracak etkinlikleri belirleme ve uygulama planları geliştirme
4. Uygulama ve değerlendirmedir.

Knowles (1970, 2013) yetişkinlerin çocuklardan farklı öğrenme özelliklerine sahip olduğunu savunmaktadır. Bu amaçla yetişkinlerin öğrenmesine yardım etme bilim ve sanatı olarak tanımladığı ‘andragoji’ kavramını geliştirmiştir. Knowles, yaptığı bu tanımın ardından teorisini genişletmiş ve yetişkin öğrenmesini çocukların öğrenmesinden ayıran dört temele oturtmuştur:

1. Kişi olgunlaştıkça benlik kavramı, bağımlı kişilikten öz yönelimli (kendine yeten) birey olmaya doğru ilerler.

2. Zaman içinde artan bir yaşantı birikimi kazanılır (deneyim) ve bu öğrenme için artan bir kaynak olur.
3. Kişinin öğrenme konusundaki hazırbulunuşluğu toplumsal rolleri ve yaşına paralel gelişim görevleri
doğrultusunda olur.
4. Zaman kavramı bilgiyi uygulamanın sonraya ertelenmesinden uygulamada şimdi ve hemene doğru değişir.

Andragoji; en yalın anlamı ile ‘yetişkinlerin öğrenmesine yardım etme sanatı’ olarak tanımlanmaktadır.

Aile eğitim etkinlikleri; çocuk sağlığı, çocuk gelişimi, davranış yönetimi, iletişim, beslenme, ruh sağlığı gibi konularda ailelerin bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik sistemli ve planlı eğitim çalışmalarıdır.

Örnek; eğitim toplantıları, konferanslar, söyleşiler.

Aile eğitimi etkinliklerinde gerek eğitim toplantıları gerekse konferans ve söyleşilerde ailelerin aktif katılımını sağlayacak tekniklerin kullanımına özen gösterilmelidir. Bunlar; grup tartışması, soru cevap, rol oynama, demostrasyon, örnek olay, buz kırma ve beyin fırtınası gibi aktif öğrenme yöntem ve teknikleridir.

Okul-aile köprüsünü güçlendirerek ailenin çocuğunun eğitim sürecinin etkili bir bileşeni olmasını destekleyen katılım çalışmaları; iletişim etkinlikleri ve ailelerin eğitim etkinliklerine katılım çalışmaları olarak iki başlık altında incelenebilir.

İletişim etkinlikleri görüşmeler ve bilgi paylaşımını kapsar.

Okul etkinliklerine katılım ise ailelerin okuldaki eğitim etkinlikleri içinde
farklı şekillerde yer almasıdır.