“Servet Yönetimi ve Finansal Planlama” hizmetine geçilmesi ile birlikte birçok yatırım bankacılığı hizmetine ticari bankaların yatırım işlemleri aracılığıyla ulaşılabilmekte; basta dövizler ve değerli madenler olmak üzere çeşitli finansal varlıklar toplanıp ya değer artışından ya da getirisinden yararlanılmakta, el sürülmeden alınıp satılabilmektedir.

Müşterilerin para ve benzeri değerli finansal varlıklarının saklanmasına ve korunmasına yönelik hizmetler, onların değerlendirilmesine katkıda bulunacak destekler bankaların birinci işlevidir.

Saklama hizmetleri sayesinde halkın finansal varlıkları daha güvenli bir biçimde korunur. Sadece bireysel ve kurumsal gereksinimleri karşılamakla kalmaz; çek karşılıklarının bloke edilerek karşılıksızlığın önüne geçilmesi, kredi geri ödemelerinin rehin bloklarıyla garantilenmesi, belli bir finansal varlığın bankaya yatırılarak belgelenmesi gibi çeşitli zorunluluklar için de kullanılmaktadır.

Ülkemizde kaydileşmiş (elektronik nitelikteki) varlıklar için Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.; diğer varlıklar (fiziksel) için Takasbank A.Ş. tarafından bu hizmetler verilmektedir. Ayrıca özellikle yabancı sermayeli büyük bankalar da bu tür menkul değer saklaması hizmeti girişiminde bulunmaktadır.

Açık saklama para, döviz, menkul değer saklaması türlerini içermektedir. Banka sakladığı şeyi bilmektedir.

Kapalı saklamada banka sakladığı şeyi bilmemektedir. Bu kapalı bir zarfın emanete alınması ya da bir kasanın kiralanması biçimindeki saklamadır.

Vedia, saklanma üzere birine verilen ya da bir yere bırakılan para (eşya) demektir.

İhtiyati tedbir, bir uyuşmazlık konusu kapsamına giren finansal varlıkların devrinin önlenmesi için dava sonuçlanıncaya kadar aynen korunması amacıyla yapılan bir uygulamadır.

Bankalarca bir çekin bloke edilmesi, çekin karşılığının “Bloke Paralar/Karşılığı Bloke Edilen Bankamız Çekleri” hesabına alınması ve usulüne uygun olarak doldurulmuş çek yaprağının üzerine “Bedeli Blokelidir biçiminde ya da benzeri bir not yazılıp altının kaşelenip şube yetkililerince imzalanması suretiyle gerçekleştirilir. Bu işlem, çekin karılığının bankaca garanti edilmesi anlamına gelmektedir.

Banka, bloke edilen çek bedeli üzerinde rehin hakkına sahip olur. Böylece çekin sunum süresi doluncaya kadar çek haczedilemez.

Süresinde tahsile sunulmayan çekler blokaj garantisini yitirir. Bu durumda özel hesapta bloke tutulan bedel, müşterinin mevduat hesabına iade edilir.

Bloke çek uygulaması iki farklı biçimde görülür: Birincisi, müşterilerin kendi çek yapraklarının kabulünü kesinleştirmek için istedikleri blokaj işlemi; ikincisi ise çek kullanmayan müşterilerin yüksek tutardaki bir ödemeyi gerçekleştirmek için bankadan özel olarak istekte bulunmaları durumunda, bankanın kendi hizmet çeklerinden (Servis Çeki) bir tanesinin, bedeli tahsil edilerek, ödeme yapılacak kişi lehine doldurulup onaylanması suretiyle yapılan blokaj işlemidir.

Kiralık kasa hizmetleriyle esasen, varlıklı müşterilerin bankaya çekilmesi ve müşteri hoşnutluğu amaçlanmaktadır. Kiralık kasa hizmeti nedeniyle alınan ücretler ile banka şubeleri oldukça önemli tutarlarda gelir sağlayabilirler.

Bankaların kendi kullanımlarına ayrılmış olan kasalarında ya da kasa dairlerinde, müşterilerine ait zarf ya da çıkınları kapalı olarak saklamalarıdır. Bankaya gelir sağlamak amacıyla yapılan bir hizmettir. Hizmet karşılığında bir komisyon alınır.

Antrepo hizmetleri, dışalım ve dışsatım işlemlerinde kullanılan bir depolama hizmetidir.

Bankaların kendi girişim ve planlarının dışında gerçekleşen bir hizmet türüdür. Özel ve tüzel kişiler arasında herhangi bir nedenle ortaya çıkan borç-alacak anlaşmazlıklarıyla ilgili davalar çözümleninceye kadar mahkemeler tarafından ihtilaf konusu parasal tutarlar için tevdi yeri olarak bir banka şubesi tayin edilir ve saklama bu kapsamda yapılır.

Bankacılıkta yaygın olarak özel bankacılık faaliyeti olarak adlandırılan ve varlık ya da gelir yönünden seçkin müşterilerin tüm parasal işlemlerini topluca gerçekleştirmek; tüm finansal yatırım seçeneklerine erişmelerini sağlamak üzere yapılandırılan hizmet kompozisyonları servet yönetimi niteliğindedir.

Özel bankacılık, daha çok hayatı kolaylaştıran hizmetlere odaklanan ve müşterinin bankaya olan bağlılığını artırmaya yönelik bir faaliyet alanı olarak algılanmaktadır. Servet yönetiminde ise yüksek düzeyli finansal yatırım seçeneklerinin tümünü değerlendirebilen, stratejik hedeflere odaklanan bir faaliyet alanıdır.

Servet yönetiminin hedef kitlesini oluşturan muhtemel bireysel müşteriler şöyledir:

• Aile şirketleri, bu şirketlerin paydaşları,
• Kurumsal şirketlerin üst düzey yöneticileri,
• Yüksek gelir sahibi bireyler,
• Yüksek tutarda birikim sahibi bireyler.

Finansal ürün uzmanları yatırımlara yönelik uygun yatırım fırsatlarını ve ürünlerini bulup değerlendirme sorumluluğunu taşımaktadırlar.

Servet yöneticilerinin sorumlulukları, müşteriye ait varlığın geliştirilmesini gözetme gerektiğinde müşteri adına karar vermektir. Birkaç müşterinin hesabını birden yönetebilmeleri gerekir.

Bankalar servet yönetimi hizmetini iki farklı yöntemle sunabilmektedirler:

• Portföyün müşterinin kendi takdirinde yönetimi,
• Portföyün banka servet yöneticisinin takdirinde yönetimi.

Finansal bilgi, sermaye piyasası araçları, bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar ile piyasa eğilimleri hakkında yönlendirici nitelikte olmayan yazılı ya da sözlü bilgidir.

Genel yatırım tavsiyesi sunulması, belli bir kişiye ya da mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki belli bir gruba yönelik olmamak kaydıyla, sermaye piyasası araçları ya da ihraççıları hakkında, müşterilere veya dağıtım kanallarına yönelik olarak hazırlanan ve sermaye piyasası araçlarının mevcut ya da gelecekteki fiyat ya da değerlerine ilişkin yorumlar da dahil olmak üzere, açıkça ya da zımnen bir yatırım stratejisini öneren yönlendirici nitelikteki her türlü bilgi ve araştırmaların sunulması faaliyetidir.

Öncelikle finansal yatırımlar alanında profesyonellerin yönetim becerilerinden yararlanmak, kendi kararlarından daha isabetli sonuçlar doğuracaktır. Tüm yatırım araçlarının güncel risk-getiri dengelerine göre seçilmesi piyasaları iyi değerlendirebilenlere bırakılırsa daha doğru kompozisyonlar oluşturulabilir. Ayrıca portföye ilişkin aksiyonların zamanlaması çok önemli olup alım-satım işlemlerinin piyasaları sürekli izleyen uzmanlar tarafından kararlaştırılması daha etkin olabilecektir. Bu nedenlerle portföy yöneticiliği son yasal değişikliklerle yatırım fonu kurmaya tek yetkili şirketler olarak yapılandırılmıştır.

Ticari bankalar açısından acentelik hizmeti şu faaliyetlerden oluşur:

• Portföy yönetim şirketinin faaliyetlerinin tanıtımının yapılması,
• Kurup yönettiği fonların katılma paylarının pazarlanması tahsil ve ödeme işlemlerinin yürütülmesi,
• Yatırım danışmanlığı faaliyeti kapsamında şirketten gelen doküman ve bilgilerin müşterilere açıklanması.

Yasal tanımı itibariyle portföy yönetim şirketi, ana faaliyet konusu fonların kurulması ve yönetimi olan ve anonim ortaklık şeklinde kurulan sermaye piyasası kurumudur. Bankalar ve yabancı uyruklu kişiler tarafından da kurulabilmektedirler.

Portföy yönetim şirketleri, fon katılma paylarının pazarlama ve dağıtımı dışında aracılık faaliyetlerinde bulunamamakta, kendi mali taahhütlerini içeren evrak çıkaramamakta, ödünç para verme işlemleri yapamamakta ve kısa süreli nakit ihtiyacının karşılanması dışında kredi alamamaktadırlar.

Portföy Yönetimi, finansal varlıklardan oluşturulan özel portföylerin müşteriler adına, müşterilerinin belirlediği risk oranı ve süre sınırları içinde; müşterilerle yapılacak bir portföy yönetim sözleşmesi çerçevesinde en yüksek verimi sağlayacak biçimde maddi bir çıkar sağlamak üzere, temsilci sıfatı ile yönetilmesidir.

Bireysel yatırımcıların ve yatırım fonlarının portföylerinde yer alan finansal varlıklar; sermaye piyasası araçları, para piyasası araç ve işlemleri, vadeli işlemler ve opsiyonlar, nakit, döviz, mevduat, katılma hesabı ile SPK tarafından uygun görülen diğer varlık ve işlemlerden oluşabilmektedir.

Bireysel portföy yöneticiliği; finansal varlıklardan oluşan portföylerin, her bir müşteri adına, ücret karşılığında vekil sıfatıyla yönetilmesidir. Bireysel portföy yöneticiliği, müşterilerin mali durumuna, risk-getiri tercihlerine ve yatırım süresine uygun portföyler oluşturulması ve yönetilmesi, söz konusu portföylerin takip edilmesi ve müşterinin kurulun ilgili düzenlemeleri uyarınca bilgilendirilmesi hizmetini kapsamaktadır.

Yerindelik testi, bireysel portföy yöneticiliği ya da yatırım danışmanlığı kapsamında müşteriye sunulacak hizmet ile müşterinin yatırım amaçları, mali durumu ile bilgi ve tecrübesinin uyumlu olup olmadığının yetkili kuruluşlar tarafından değerlendirilmesidir.

6362 sayılı Sermaye Piyasası Yasasında Saklama hizmeti; sermaye piyasası faaliyetleri nedeniyle ya da emanetçi sıfatıyla ya da idare etmek için ya da teminat olarak ya da her ne nam altında olursa olsun, sermaye piyasası faaliyetleriyle ilişkili olarak kayden ya da fiziken tevdi ya da teslim edilen sermaye piyasası araçlarına ilişkin hizmetler olarak tanımlanmaktadır.

Portföy saklama kurulusu olarak faaliyet gösterecek bankaların; Takasbank nezdinde saklama üyesi olması, etkin bir iç kontrol sistemine sahip olması, saklama yapacağı finansal varlıkların ve kıymetli madenlerin listesinin belirlenmiş olması, gerekli teknik donanım, yazılım ve insan kaynaklarına sahip olması gerekmektedir.

Portföy saklayıcısının görevleri şöyle belirlenmiştir:

• Kolektif yatırım kuruluşlarına ait varlıkların ayrı ayrı, kolektif yatırım kuruluşuna aidiyeti açıkça belli olacak, kayıp ve hasara uğramayacak biçimde saklanması,
• Belge ve kayıt düzeninde varlıkların, hakların ve bunların hareketlerinin kolektif yatırım kuruluşu bazında düzenli olarak izlenmesi , 
• Kolektif yatırım kuruluşlarına ait varlıkların kendi aktifleriyle ilişkilendirilmemesi,
• Günlük olarak saklamaya konu varlıkların mutabakatının yapılması.

Yatırım danışmanlığı, birikim sahiplerine ve portföy yöneticilerine yatırım önerilerinde bulunulmasıdır. sermaye piyasası araçları ile bunları çıkaran ortaklık ve kuruluşlar hakkında, belli bir kişiye ya da mali durumları, risk ve getiri tercihleri benzer nitelikteki bir gruba yönelik olarak yönlendirici nitelikte yorum ve önerilerde bulunması faaliyetidir. Ancak genel yatırım önerileri ile finansal bilgi sunulması; yatırım danışmanlığının dışında uygulanabilen farklı işlemlerdir.

Yerindelik testinin yapılabilmesi için müşterinin;

• Yatırım amaçlarına ilişkin olarak, yatırım süresi ile risk ve getiri tercihlerinin,
• Mali durumunun yatırımın risklerini karşılayacak yeterlilikte olup olmadığının, gelir düzeyinin ve yatırım amaçlı varlığının ne kadar olduğunun,
• Hesabında gerçekleştirilecek işlemlere ilişkin riskleri anlayacak bilgi ve deneyime sahip olup olmadığının bilinmesi, bunların yazılı olarak saptanması gerekmektedir.

Yatırım danışmanlığı faaliyetinde bulunmak için aranan başlıca özel koşullar şöyle belirlenmiştir.

• Öngörülen asgari özsermaye yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması,
• Dört yıllık lisans eğitimi veren kurumlardan mezun ve finans piyasalarında en az üç yıllık deneyimi olan yeterli sayıda yatırım danışmanının istihdam edilmesi,
• Bir araştırma biriminin kurulmuş, birim yöneticisinin ve ona bağlı olarak çalışacak yeterli sayıda araştırma uzmanının görevlendirilmiş olmasıdır.

Yatırım Fonu; tasarruf sahiplerinden fon katılma payı karşılığında toplanacak para ya da diğer varlıklarla, tasarruf sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen varlık ve haklardan oluşan portföyleri işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından fon iç tüzüğü ile kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığıdır.

• Küçük birikimlerin ulaşamayacağı kazanç potansiyeli yüksek menkul kıymetlere yatırım yapılmasına olanak sağlanmaktadır.
• Birikimler profesyonel parasal yatırım uzmanlarınca yönetilmektedir.
• Yatırım fonu portföyüne alınabilecek varlıkların çeşitlendirilebilmesi ile riskler dengelenip en aza indirilebilmektedir.
• Yatırım yapılan portföy varlıklarının kupon, faiz ve temettü tahsili fon yönetimince yapılacağından vade takibi, tahsilat gerçekleştirme gibi birçok işlemin zorluklarından kurtulunmaktadır.
• Fon portföyündeki değer artışlarının katılım paylarına günlük olarak yansıtılması nedeniyle işlemiş gelir ile birlikte gereken durumlarda, herhangi bir kayıp olmadan paraya çevirebilerek kullanılabilmektedir.

Yatırım fonlarının yapısal nitelikleri şöyledir:

• Riskin dağıtılması ilkesine dayanarak portföy oluşturmak,
• Riskten korunma amacıyla türev piyasaların kaldıracından yararlanmak,
• Profesyonel yönetim kullanmak,
• Menkul değer portföyü işletmek,
• İnançlı mülkiyet esasına dayanmak,
• Mal varlığının korunmasıdır.

Katılma payları tek bir iç tüzük kapsamında ihraç edilen tüm fonları kapsayan yatırım fonuna şemsiye fon denir.

Şemsiye fonlar şu türlerde kurulabilmektedir:

• Borçlanma araçları şemsiye fonu,
• Hisse senedi şemsiye fonu,
• Kıymetli madenler şemsiye fonu,
• Fon sepeti şemsiye fonu,
• Para piyasası şemsiye fonu,
• Katılım şemsiye fonu,
• Değişken şemsiye fonu,
• Serbest şemsiye fon.

Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliğinde yer alan ve fon portföylerinin yönetiminde göz önünde bulundurulması gereken portföy ve işlem sınırlamalarından herhangi birine tabi olmaksızın fonun bilgilendirme dokümanlarında yer alan yatırım stratejileri ve limitleri dahilinde yatırımlar yapabilen fonlardır. Bu fonlar genel olarak uluslararası faaliyetleri olan ve “Hedging Fon” olarak bilinen fonlar kapsamındadır.

Fon iç tüzüklerinde belirtilmek suretiyle, portföy değerinin aylık ağırlıklı ortalama bazda en az %25’ini, sürekli olarak mevzuata göre özelleştirme kapsamına alınan Kamu İktisadi Teşebbüsleri dahil Türkiye’de kurulmuş ortaklıkların pay senetlerine yatırmış olan fonlar “A tipi”; diğerleri “B tipi” olarak adlandırılmakta ve bu tip özelliği fon türleri ile birlikte unvanlarında yer verilerek belirtilmektedir.

Fon Katılma Payları; yatırımcının, kurucuya karsı sahip olduğu hakları yansıtan ve fona kaç pay ile katıldığını gösteren kıymetli evrak niteliğindeki belgelerdir.

Fon katılma paylarının fiyatları dört adımda hesaplanır:

• Portföyde bulunan varlıkların işlem gördükleri borsalardaki fiyatları esas alınarak portföyün o günkü değeri hesaplanır (Varlıkların her biri için mevzuatın öngördüğü hesaplama yöntemlerine uyulması gerekmektedir)
• Bulunan fon portföy değerine fonun alacakları eklenir, borçları düşülür
• Varsa tahsil edilen faiz ve temettüler eklenir
• Fon toplam değeri, değerleme günü için geçerli olan pay sayısına bölünür, böylece birim katılma payı fiyatı elde edilir.

Koruma amaçlı fonlar, Yatırımcının başlangıç yatırımının belirli bir vadede yatırımcıya geri ödenmesinin, uygun bir yatırım stratejisine dayanılarak en iyi gayret esası çerçevesinde amaçlandığı fonlardır.

Yatırımcının başlangıç yatırımının tamamının, belirli bir bölümünün ya da başlangıç yatırımı üzerinden belirli bir getirinin izahnamede belirlenen esaslar çerçevesinde belirli bir vadede yatırımcıya geri ödenmesinin, uygun bir yatırım stratejisinin yanı sıra bir garantör tarafından verilen garantiye dayanılarak taahhüt edildiği fonlardır.

Bankaların varlık nedenlerinden biri, halkın korumak amacıyla saklanmasına gereksinim duyduğu birikimlerinin, para ve benzeri varlıkların belli bir süre için güven altında tutulmasıdır. Bu kapsamda ayrıca rehinli ya da rehinsiz güvence niteliğindeki bir takım karşılıklar ile menkul değerler için de saklama hizmeti verilmektedir.Bankaların saklama hizmetleri dışında bir de sermaye piyasalarında işlem konusu olan finansal varlıkların saklanmasına ve hak sahipleri adına izlenmesi hizmeti vardır.

Saklama Sözleşmesi (Vedia Akdi), ticari hayatta yaygın olarak kullanılan önemli uygulamalardan biridir. Bir şeyin saklanılmasına ilişkin bu tür sözleşmeler koruma (muhafaza) borcu doğuran sözleşmeleri oluşturmaktadır. Doğal olarak bir emanetin ifası, emek ve hizmet gerektirir ve bedelinin sağlanması gerekir. Bankalarda toplanan mevduatın kredi olarak değerlendirilmesiyle sağlanan faiz marjı ile bu bedel dolaylı olarak karşılanmaktadır; birçok hizmet içinse doğrudan alınmaktadır.

Bankacılıkta Saklama Hizmeti Türleri;

Hukuksal olarak bankalardaki saklama bir tevdiat işlemidir.

Bu işlem:

a. “Açık Saklama/Açık Tevdiat”

b. “Kapalı Saklama/Kapalı Tevdiat” biçimlerinde olabilmektedir.

Kapalı saklamada banka sakladığı şeyi bilmemektedir. Bu, ya kapalı bir zarfın emanete alınması ya da bir kasanın kiralanması biçimindeki saklamalardır.

Açık saklama para, döviz, menkul değer Bankalarda açılan birçok hesap aslen bir saklama sözleşmesine dayanmaktadır. 

Bankacılık faaliyetleri arasında özel bir yeri olan saklama hizmetleri, saklamanın amacına göre değişen tekniklerle çeşitlenmiş bulunmaktadır. Bunların uygulamacılar açısından önemli olabilecek başlıcaları, 11 ayrı alt gruba ayrılarak şu başlıklar altında incelenebilir: 1. Mevduat Hesapları Yoluyla Para Saklaması, 2. Haciz ve İhtiyati Tedbir Nedeniyle Hesapların Dondurulması, 3. Çek Karşılıklarının Bloke Edilmesi, 4. Emanet Kıymet Saklaması, 5. Kiralık Kasa Hizmetleri, 6. Tevdi Yeri Saklamaları, 7. Sigorta Teknik Karşılıkları Saklaması, 8. Şirket Kuruluş Sermayesi Saklamaları, 9. Rehin Amaçlı Nakit ve Mevduat Blokajları, 10. Kredi Güvencesi Olarak Rehnalınan Mal ve Kıymetli Evrakların Saklaması 11. Antrepo Hizmetleri.

Vedia, saklanmak üzere birine verilen ya da bir yere bırakılan para (eşya) demektir.

Mevduat, bankaya yatırılan para; Mudi, vedia yapan, anlamındadır.

İhtiyati tedbir, bir uyuşmazlık konusu kapsamına giren finansal varlıkların devrinin önlenmesi için dava sonuçlanıncaya kadar aynen korunması amacıyla Hukuk Usulü Makemeleri Kanununun 101 ve 103. Maddeleri uyarınca yapılan bir uygulamadır.

Bankalarca bir çekin bloke edilmesi; çekin karşılığının “Bloke Paralar / Karşılığı Bloke Edilen Bankamız Çekleri” hesabına alınması ve usulüne uygun olarak doldurulmuş çek yaprağının üzerine “Bedeli Blokedir.” biçiminde ya da benzeri bir not yazılıp altının kaşelenip şube yetkililerince imzalanması suretiyle gerçekleştirilir. Bu işlem, çekin karşılığının bankaca garanti edilmesi anlamına gelmektedir. Banka özel bir hesaba aktardığı çek karşılığını, çekin sunum süresi boyunca tutacak ve çekin karşılıksızlık riski ortadan kaldırılmış olacaktır.

Müşterilere kasa kiralamak, bankacılıktaki en eski işlev olan saklamanın, günümüzde uygulanan en gelişmiş biçimi sayılabilir. Para, altın ve menkul değerlerin saklanması için en uygun yöntemler olarak mevduat ve finansal yatırım hesapları gibi gelişmiş hizmet ürünleri vardır. Bunların yetersiz kaldığı diğer varlıkların saklanması için kiralık kasalar kullanılmaktadır.

Kiralık kasalar çift anahtarlı olup, “Klavuz Anahtar” bankada, “Müşteri Anahtarı” müşteride bulundurulur. Anahtarlardan birinin bankada bulunması, kasa dairesinin güvenine yönelik bir önlem niteliğinde olup bu nedenle kiralık kasa uygulamasında bankanın “ortak zilyet” sayılması söz konusu değildir.

Emanet Kıymet Saklaması Bankaların kendi kullanımlarına ayrılmış olan kasalarında ya da kasa dairelerinde, müşterilerine ait zarf ya da çıkınları kapalı olarak saklamalarına; “Emanet Kıymet Saklaması” denir. “Emanet Kıymet” saklamasında kiralık kasa uygulamasında olduğu gibi özel bir kasa sistemi oluşturulmamıştır. 

Sigorta şirketlerinin yasal olarak tutmak zorunda oldukları karşılıkların bankalarda mevduat olarak tutulmaları seçeneği bulunmaktadır. Yönetmeliğin 13/f maddesinde: “Bir bankada değerlendirilen mevduat, cari hesap ve katılma hesaplarının brüt teknik karşılıkların %40’ını geçen kısmı ile şirketle aynı finansal topluluk içerisinde bulunan bankada değerlendirilen mevduat, cari hesap ve katılma hesaplarının brüt teknik karşılıkların %20’sini aşan kısmı teknik karşılıklara karşılık olarak gösterilemez.” denilmektedir. Buna göre; mevduat, cari hesap ve katılma hesapları şirketle aynı topluluk içinde bulunan bankada değerlendiriliyorsa %20 kısıtı uygulanır.

Bu hizmet genellikle bankaların kendi girişim ve planlarının dışında gerçekleşen bir hizmet türüdür. Özel ve tüzel kişiler arasında her hangi bir nedenle ortaya çıkan borç-alacak anlaşmazlıklarıyla ilgili davalar çözümleninceye kadar mahkemeler tarafından ihtilaf konusu parasal tutarlar için tevdi yeri olarak bir banka şubesi tayin edilmekte, saklama bu kapsamda yapılmaktadır. Alacaklının herhangi bir sorun nedeniyle ödemeyi kabul etmemesi durumunda, borçlunun borcunu zamanında ödeyerek ayrıca temerrüde düşmemesi için, kendi isteği üzerine, esas sorun çözülünceye kadar parayı mahkemenin belirteceği bir yere yatırarak bu tehlikeden kurtulması bu uygulama ile mümkün olmaktadır.

Bankalar, başta kredilerin güvenceye bağlanması gibi bazı durumlarda belli bir ödemenin garantiye bağlanması için para ve döviz blokajları yaparlar. Çek karşılığı blokajları özel durumu nedeniyle ayrıca ele alınmış olup genellikle kredi güvenceleri bu kapsama girmektedir. Bu amaçla saklanacak paralar özel olarak “Bloke Paralar Hesabı”na aktarılır. Mevduat hesaplarının bir kısmı için uygulama yapılıyorsa hesap üzerine rehin kaydı yapılır. Bu işlemin en yaygın uygulaması verilen kredilere karşılık güvence olarak alınan nakit rehinleridir. Rehnedilen para, döviz ya da hesap sahibinin kredi lehtarı olması şart değildir. Kimi durumlarda üçüncü kişinin kullandığı kredi bir tanıdığı tarafından kefaletten daha ileri olan bu yöntemle kreditör bankaya karşı güvenceye bağlanmaktadır. Bu uygulamada da, işlemin asıl amacı farklı olsa bile, bir saklama uygulaması sözkonusudur

Verilen kredilerin güvencesinin döviz ya da Türk parası nakit ya da vadeli mevduat olması durumunda, genellikle “Genel Kredi Sözleşmesine” özel bir madde konularak imzalatılmakta, bazı özel durumlarda üçüncü kişilerin teminat vermesi durumlarında ayrıca para sahibinden noter kanalıyla bir “Rehin-Blokaj Taahhütnamesi” alınabilmektedir. Böylece bankanın rehin hakkı tesis edilmektedir. Parası ya da kendisi lehine parasını rehnedecek derecede bir yakını bulunan kimselerin belli durumlarda nakit ya da mevduat karşılığı kredi kullanmaları ilginç olmakla birlikte normal bir uygulamadır.

Bankaların, “Senet Karşılığı Borçlu Cari Hesap” ya da “Emtea Karşılığı Borçlu Cari Hesap” gibi, senet ya da mal karşılığı kullandırdıkları kredilerde; krediye güvence oluşturmak üzere rehin sözleşmesiyle alınan mal ve kıymetli evrakların banka tarafından saklanması gerekmektedir. Malların saklanması için bankaların yeterli olanakları bulunmadığından bir “Yed-i Emin”’e teslim edilir. Dışalım-Dışsatım işlemlerinde bankanın kendi antreposu varsa orada saklama yapılır, yoksa gümrüklerin olanaklarından yararlanılır. Doğal olarak banka dışı saklama desteği alınan yerlere bir ücret ödenecektir.

Rehinli malların saklanması nedeniyle oluşan işlem yükü karşılığı olarak; “Saklama ve Koruma / Muhafaza ve Murakabe” Komisyonu alınmaktadır. Bu komisyon üç aylık dönemler itibarıyla dönem faiziyle birlikte alınır. Kullanılan kredinin dönem ortalaması üzerinden bankaya, müşteriye ve duruma göre değiştirilebilen %2 gibi bir oranla hesaplanır. Senet komisyonları ise senet tahsil ve protesto işlemlerine karşılık alınan bir ücret niteliğindedir.

Finansal bilgi: sermaye piyasası araçları, bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar ile piyasa eğilimleri hakkında yönlendirici nitelikte olmayan yazılı ya da sözlü bilgidir.