İletişim ve çatışma arasındaki ilişki aşağıdaki gibi özetlenebilir:
1. İletişim davranışı sık sık çatışmaya neden olur.
2. İletişim davranışı çatışmayı yansıtır.
3. İletişim, çatışma yönetiminin yararlı ya da yıkıcı olmasına neden olabilecek bir olgudur.

Çatışma ile birlikte ele alınması gereken temel kavramlardan biri güçtür. Bireylerarası çatışma durumlarında güç yapıları önemlidir. Hocker ve Wilmot (1985: 70) bu bağlamda güç ile ilgili bazı yaklaşımlarda bulunurlar:
1. Güç bütün toplumsal etkileşimler içinde vardır.
2. Güç doğal olarak hem negatif hem de pozitif olarak ele alınabilir.
3. Güç bireylerarası ilişkinin bir ürünüdür; bireyin değil.
4. Güç dengeleme eylemleri çatışma etkileşimlerinin merkezindedir.
5. Verimli güç dengesi bireysel ve ilişkisel gücün gelişmesiyle meydana gelir; sınırlı gücün daha büyük bir parçasını kazanma üzerine bir mücadeleden değil.
6. Bireyler çatışmanın etkili bir biçimde yönetilebilmesi için çok fazla ya da çok az güce sahip olabilirler. Verimli bir çatışma yönetimi için göreceli bir denge gereklidir.

Güç geçerliliği belirli kavramlar çerçevesinde açıklanabilir (Hocker ve Wilmot, 1985: 73):

1. Uzmanlık
2. Kaynak Kontrolü
3. Bireylerarası bağlantılar
4. Bireysel Nitelikler
5. Yakınlık

Kaynak Kontrolü: Bir insanın ilişkili olduğu ortamdaki pozisyonu ile ilgilidir. Örneğin ebeveynlerin çocuklarının para, özgürlük, özel yaşam gibi kaynakları kontrol etmesi.

Çatışmada rekabetçi biçimin avantajları:
• Rekabet acil karar alınması gereken durumlarda uygun ve faydalı olabilir. Bu süreçte yaratıcı fikirler ortaya çıkabilir.
• Eğer dış amaçlar diğer kişiyle ilişkiden daha önemliyse rekabet faydalıdır; özellikle kısa bir dönem içinde gerçekleşen ve tekrar eden bir çizgisi olmayan ilişkilerde.
• Rekabet, herkesin rekabetçi davranışı dayanıklılığın ya da gücün bir işareti ve doğal bir yanıt verme şekli olarak kabul ettiği durumlarda faydalı olabilir. Örneğin sporda ya da oyunlarda.

İşlevsel olmayan bir çatışma süreci içinde olan taraflar duygusal ve zihinsel olarak tükenir, enerjisini kaybeder. Birey fiziksel olarak yorgun düşer, diğer şeyleri düşünme gücü engellenir ve yaşantısının başka alanlarında kendini gösterebilme yeteneği kesintiye uğrar.

Kaçınma (Kaybet-Kaybet).

Uyma'nın (Kaybet-Kazan) dezavantajları:

• Eğer taraflar birbirlerine ne kadar iyi olabileceklerinin bir örneğini gösterme eğilimindelerse bu, rekabetçiliğin alçak sesle söylenme biçimidir.
• İnsanlar fazlasıyla makul olduklarını göstererek baskın çıkabilirler. Bu tip uyum yaratıcı seçimleri azaltabilir.
• Uyum fazla kullanılırsa ilişkideki bağlılık asla test edilemez; çünkü taraflardan biri her zaman teslim olur. Bu durum aldatıcı bir çözüm getirir.
• Uyum başka bir açıdan da bir insanın gücünün olmayışını gösterebilir. Diğer tarafa çatışma ile ilgili yeterince eğilmediği, çaba göstermediği izlenimi verir. Bu da diğer tarafı enerji ve desteği elinde tutmak için cesaretlendirir.

Düşmanca iklim iki yönelim tarafından yaratılır:
• Diğeri hakkında düşmanca atıflar.
• Çatışma sürecinde saldırganlığın makul olduğu inancı.

Savunmacı davranışı başlatan altı tip iletişim davranışı ile karşılaşılır:

1. Değerlendirme-Tanımlamaya Karşı
2. Kontrol-Problem Oryantasyonuna Karşı
3. Strateji-Kendiliğindenliğe Karşı
4. Umursamazlık-Empatiye Karşı
5. Üstünlük-Eşitliğe Karşı
6. Kesinlik-Kesin Olmamaya Karşı

Savunmacı davranışı başlatan Kesinlik-Kesin Olmamaya Karşı iletişim davranışı:

Doğru ya da haklı olduğunu düşünen insanlarla olan ilişkide savunmacı bir tutum içine girilebilir; çünkü karşısında dar düşünen ve dinlemeye istekli olmayan ya da diğerinin bakış açısını dikkate almayan bir insan vardır. Diğer durumda ise karşıdakinin bakış açısına saygı duymak söz konusudur. Örneğin “Bir görüşe sahibim; ancak en doğrusu bu görüş olmayabilir. İkna edilmeye hazırım” yaklaşımı vardır.

Edward deBono, altı farklı bakış açısı sunar ve bunları “düşünme şapkaları” olarak tanımlar. Bu bakış açılarının tanımlanması ve nasıl kullanılabileceğinin öğretilmesi durumunda çatışmaların çözümünde daha üretken olunacaktır.

1. Gerçek Şapkası: Bu tarafsız şapka olarak da tanımlanır. Gerçekler üzerine odaklanır, net bilgiler sunar.
2. Duygu Şapkası: Sorunla ilgili olarak verilen duygusal yanıtlar üzerine odaklanır.
3. Negatif Görüş Şapkası: Olabilecek en kötü ihtimali görüp değerlendirir. Karamsar şapkadır.
4. Pozitif Yararlar Şapkası: İyimser şapkadır. Olumlu ihtimaller üzerinde durulur.
5. Yaratıcı Yeni Fikir Şapkası:Sorunla ilgili yeni yaklaşımlar aranması üzerine odaklanır.
6. Düşünceyi Kontrol Şapkası: Ne yapıldığının analiz edilmesi söylenir. Düşünce sistematize edilir.

Hocker ve Wilmot (1985) çatışma stratejilerindeki seçenekleri üç başlık altında değerlendirirler:

1. Kaçınma Stratejileri
2. Rekabetçi Stratejiler
3. İşbirlikçi Stratejiler

Rekabetçi Stratejiler: Bunlar sözlü rekabet ya da bireyci davranıştır. Bu stratejiler kazan – kaybet düşüncesi üzerine odaklanmıştır ve biri ne alırsa diğeri kaybeder. Burada amaç diğerinin değişmesidir. Bu strateji kullanılarak diğer tarafa karşı üstün gelmek ve bir avantaj sağlamak hedeflenir.

Wehr’in Çatışma Haritası: Burada amaç çatışmadaki tarafların çatışmanın çözümü için çatışmanın kökenini, doğasını, dinamiklerini ve olasılıkları açıkça anlamalarını sağlamaktır.

Wehr’in Çatışma Haritası'nda sorunlar aşağıdaki kategoriler altında değerlendirilir:

• Gerçekler merkezli (“Ne olduğu” üzerine anlaşmazlık. Burada tarafların “ne olduğu” ile ilgili algıları söz konusudur. Yargılama ve algılama birincil çatışma dinamosudur)
• Değerler merkezli (“Ne olmalıdır” üzerine anlaşmazlık. Hareket tarzı, ilişki ya da çatışmanın diğer kaynakları üzerine belirleyici)
• İlgiler merkezli (“Kim ne alacak” üzerine anlaşmazlık. Kıt kaynakların dağıtımıyla ilgili-örneğin enerji, imtiyaz, ekonomik faydalar, saygı)
• Gerçekçi olmayan (başka yerden kaynaklanan farklı algılar, ilgiler veya değerler dışındaki şeylerden kaynaklanan)

İki yaklaşımdan bahsedilir (Hocker ve Wilmot):

• Wehr’in çatışma haritası
• Hocker-Wilmot çatışma değerlendirme kılavuzu

1. Çatışmanın Doğası-örneğin “Çatışmayı tetikleyici olaylar nelerdir?” “Çatışmanın tarihsel bağlamı nedir?”
2. Çatışma Biçimleri-örneğin “Bireysel olarak her iki tarafın da çatışma biçimleri nasıldır?” “Taraflar diğerinin çatışma biçimini nasıl algılar?”
3. Güç-örneğin “Taraflar güç üzerine açıkça tartışırlar mı?”
4. Amaçlar-örneğin “Taraflar amaçlarını nasıl açıklarlar?” “İçerik ve ilişki amaçları nelerdir?”
5. Stratejiler-örneğin “Taraflar birbirinin stratejisini nasıl algılamaktadır?” “Her iki tarafın da kullandığı strateji seçenekleri nelerdir?
6. Değerlendirme-örneğin “Çatışmayı tanımlayıcı örneklerin kuralları nelerdir?”
7. Öz düzenleme-örneğin “Tarafların algılarını değiştirecek seçenekler nelerdir?” “Sistemi tanımlayan çatışma felsefesi nedir?”
8. Denenen çözüm önerileri-örneğin “Çatışma yönetimi için hangi seçenekler araştırılmıştır?”

Çatışma içindeki bireyler çatışmayı değiştirmek için üç temel seçeneğe başvururlar:

• Diğer Tarafı Değiştirmeye Çalışma
• Çatışma Koşullarını Değiştirmeye Çalışma
• Kendi Davranışını Değiştirmek

Dıştan İçe Çatışmanın Değişimi: Birçok çatışma üçüncü taraf kullanımını gerektirebilir. Üçüncü taraflar biçimsel ya da biçimsel olmayan nitelikte olabilirler. Bu kişilerin çatışmaya müdahaleleri çatışmaya verimli deneyimler kazandırabilir. Süreç müdahale gereksiniminin belirlenmesi, müdahale için karar verme ve müdahale temsilcisi (üçüncü taraf) olarak rolün müzakeresi ile başlar. Bundan sonraki aşama çatışmanın değerlendirilmesidir. Belirli çatışma dinamikleri anlaşıldıktan sonra da yardımcı olacak müdahale taktikleri planlanabilir. Üçüncü taraf müdahalesi mükemmel iletişim becerilerini kullanmayı, süreci kontrol etmeyi ve çatışma unsurları dönüşümünü kapsar. En yaygın biçimsel müdahale tarzları karar verme, hakeme başvurma ve arabuluculuk yöntemleridir. Herhangi bir başarılı müdahale taraflar arasındaki ilişkiyi değiştirecektir ve içerik sorunlarını çözecektir.