Memeler, doğumdan sonra emzirme veya sağım yapıldığı sürece işlevlerini sürdürürler. Hayvanların sağılmadıkları bir dönem de bulunmaktadır. Bu döneme “kuruya ayırma” denir. Hayvanlar sağılmadıkları; yani kuruya ayrıldıkları dönemlerde memeler küçülürler.

Memelerin gelişimini gebelikte plasenta tarafından salgılanan östrojen ve progesteron hormonları sağlar.

Sütün indirilmesi oksitosin hormonu ile sağlanır. Oksitosin hormonunun yapımı, yavrunun meme başlarını emmesi veya sağma ile meme başlarına yapılan sinirsel uyarımla uyarılır. Oksitosin, alveollerde yapılan sütün sinüs laktiferusa iletilmesini sağlar ve buradaki süt sağımla dışarı alınır. Oksitosinin etki süresi 15-20 dakika arasındadır. Bu nedenle, bu süre içinde sağımın tamamlanması gerekir.

Bu sistemde, memede hastalık oluşturan mikroorganizmaların, meme başı kanalından memeye girişini engelleyen anatomik yapılar bulunur. Bu yapılar, duktus papillaris sfinkteri, Fürstenberg Rozeti ve laktosebumdur.

Mikroorganizmalar meme bezine girmek için meme başı kanalı duktus papillarisi geçmek zorundadırlar. Meme başı sadece sağım sırasında açılır. Bu açılma, meme başına uygulanan basınçla olur. Sağım dışı zamanlarda sfinkter aracılığı ile sıkıca kapalıdır.

Fürstenberg Rozeti, Duktus papillarisin meme başı sinüsüne açıldığı yerde bulunan güçlü kas kıvrımlarından oluşan ve meme başı kanalını tıkayarak mikroorganizmaların meme bezine girişini engelleyen önemli bir yapıdır. Sağım işlemi de mekanik olarak kanalların süt ile yıkanmasını sağlar ve bu şekilde mikroorganizmaların memede barınmasına engel olur.

Laktosebum, meme başı kanalını oluşturan hücreler tarafından üretilir. Buna meme başı keratini adı da verilir. Laktosebum sabun benzeri bir maddedir. Bu özelliği ile meme başı kanalını tıkar. Aynı zamanda bakterisit ve bakteriyostatik etkisi de vardır. Bu özelliği ile de laktosebum, mikroorganizmaların yıkımlanmasını sağlar ve dolayısı ile memenin kimyasal olarak savunma sistemine de katkıda bulunmuş olur.

Canlılarda ya da laboratuar deneylerinde bakterileri fiziksel, kimyasal etkiyle öldüren etkendir.

Bakterileri öldürmeden onların üremesini durduran herhangi bir fiziksel, kimyasal ya da biyolojik etkendir.

Laktoferrin, meme bezinin süt salgılayan hücreleri tarafından üretilir. Bakterilerin hücre duvarında demirin bağlanmasını sağlayarak bakterilerin çoğalmasını engelleyen bir maddedir.

Transferrin, mastitisli memelerde, kandan süte geçerek bakterilerin hücre duvarında demirin bağlanmasını sağlayarak bakterilerin üremesini engelleyen bir maddedir. Transferrin böylece memenin savunmasına katkıda bulunur.

Lizozim, süt kanallarından salgılanan, bakterilerin parçalanmasına neden olarak memenin savunma sistemine katkıda bulunan bir maddedir. Süt uzun süre memede bekletilirse lizozim ve laktoferrin etkinliğini kaybeder.

Laktoperoksidaz-tiyosiyonat-H2 O2 Sistemi (LPS) de bakterilerin hücre duvarlarını etkileyip bakterilerin çoğalmasını engelleyerek savunma sistemine katkıda bulunan bir maddedir.

Kanda bulunan makrofaj, lenfosit, antikorlar ve immünglobulinler gibi normal beden savunma sistemini oluşturan kandaki savunma hücreleri, meme hastalığında (mastitis) meme-kan bariyerini geçerek süte karışırlar ve memenin savunmasına katkıda bulunurlar.

Avuç içinde sağım, elle sağım teknikleri içinde en uygun tekniktir. Meme başı avuç içine alınır. İşaret parmaktan başlayarak parmaklar yukarıdan aşağıya doğru sırayla kapatılır. Böylece meme başında biriken süt meme başı deliğinden dışarı alınır. Avuç içi açılıp kapanarak memede süt bitinceye kadar sağım sürdürülür.

Hangi sistemde olursa olsun, tüm sağım makinelerinin temel ilkesi, meme başına basınç (vakum) uygulayarak meme başında biriken sütü dışarı almaktır. Sağım makineleri, buzağının emme davranışları taklit edilerek yapılmıştır.

Seyyar sağım makineleri 8-10 hayvanı olan küçük işletmelerde kullanılan sistemlerdir. Hayvan sayısı arttıkça daha büyük kapasiteli sabit sistemlerin kullanılması zorunlu duruma gelir.

Vakum Hatlı Sağım Sistemi, Boru Hatlı Sağım Sistemi ve Sağımhane Sağım Sistemleri şeklinde üç farklı sistem bulunabilir.

Sağıma başlamadan önce, olası meme hastalığının sürüye yayılmasını önlemek için, sağılacak inekler hasta olma olasılığı en azdan en çok olana göre sıralanmalı ve bu sıra ile sağıma alınmalıdırlar. Sıralama şu şekildeolmalıdır; 1. sırada, ilk doğumunu yapmış inekler, 2. sırada, yeni doğum yapmış sağlıklı inekler, 3. sırada, sağlıklı inekler, 4. sırada, mastitis geçirip iyileşen inekler, 5. sırada, mastitis sağaltımı gören inekler. Eğer olanak var ise, sağaltımları süren ineklerin iyileşene kadar farklı bir sağım makinesiyle sağılmaları iyi olur.

Sağım sırasında makinenin basınç tulumbası tarafından meme başlarına uygulanan emme değerine “vakum değeri” denir ve mm Hg veya cm Hg olarak değerlendirilir. Genel olarak makineli sağımda 380 mm Hg (= 38 cm Hg) basınç (vakum) değeri uygulaması önerilir.

Nabız frekansı, bir dakikadaki nabız periyodu sayısına denir. Uygulamada 50-60 arasında tutulur. Pulsatör üzerindeki bir vida yardımıyla kolayca ayarlanır.

Sağım öncesi uygulanan daldırma ilaçlar, meme başındaki kirleri yumuşatır ve mikropları durdurur. Daldırma sıvılarındaki ilaçların etkimesi için, meme başları belli bir süre sıvı içerisinde bekletilir ve daha sonra temiz bir kâğıt havluyla kurulanır.

Sağım sonrası meme başı deliği yaklaşık bir saat kadar açık kalır. Meme başı deliği kapanana kadar alınacak önlemlerle mikropların meme dokusuna girmesi engellenir. Sağım sonrası yapılması gerekenler; son sütün boşaltılması, sağım başlıklarının uzaklaştırılması ve sağım sonrası daldırma sıvısının uygulanmasıdır.